Olej z krokosza barwierskiego – co to jest, właściwości

Olej z krokosza barwierskiego jest tłuszczem roślinnym bogatym w korzystnie wpływające na zdrowie składniki pokarmowe, takie jak witamina E i antyoksydanty. Nasiona krokosza barwierskiego wykorzystywane do pozyskania oleju charakteryzują się także  wysoką zawartością jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, którymi warto zastępować powszechnie występujące w „tradycyjnej” diecie tłuszcze nasycone. Jakie właściwości ma olej krokoszowy i na co może pomóc?

Co to jest krokosz barwierski?

Krokosz barwierski (Carthamus tinctorius), inaczej nazywany szafranem łąkowym, jest rośliną cenioną przede wszystkim ze względu na produkcję jadalnych, wysokotłuszczowych nasion wykorzystywanych do wytwarzania oleju. Uprawę krokosza barwierskiego ułatwia zdolność tego gatunku do przetrwania w różnych warunkach środowiskowych, w tym podczas suszy i znacznej wilgotności (a nawet powodzi). Za jego światową produkcję odpowiadają przede wszystkim rolnicy z krajów Azji oraz Ameryki Południowej, skąd pochodzi ponad 90 proc. olejów krokoszowych dostępnych na rynku.

Olej z krokosza barwierskiego (czasami określany jako olej szafranowy) to produkt wytwarzany w procesie tłoczenia i ekstrakcji tłuszczu z nasion krokosza.

Właściwości zdrowotne oleju z krokosza barwierskiego

Olej z krokosza barwierskiego charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością jednonienasyconych kwasów tłuszczowych. Zastąpienie nimi tłuszczów nasyconych (w które bogate są masło, olej kokosowy, czy olej palmowy) przynosi udokumentowane korzyści zdrowotne m.in. w postaci wyrównywania ważnych parametrów lipidowych krwi poprzez:

• obniżenie stężenia „złego” cholesterolu (LDL) we krwi oraz cholesterolu całkowitego,
• podwyższenie stężenia „dobrego” cholesterolu (HDL),
• obniżenie stężenia triglicerydów.

Wszystkie powyższe zmiany w konsekwencji przyczyniają się do poprawy stanu układu sercowo-naczyniowego i zmniejszenia ryzyka zawału serca oraz udaru mózgu.

Na co jeszcze pomaga olej z nasion krokosza barwierskiego? W badaniu przeprowadzonym wśród 55 kobiet chorujących na cukrzycę wykazano, że spożywanie oleju z krokosza barwierskiego w ilości około 2 łyżeczek dziennie przez 16 tygodni poprawia kontrolę stężenia glukozy we krwi. U uczestniczek istotnie spadł poziom hemoglobiny glikowanej, czyli wskaźnika dającego informację o tym, jakie było średnie stężenie cukru w okresie trzech miesięcy poprzedzających badanie krwi.

Wśród właściwości oleju krokoszowego warto wymienić również działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Wartość odżywcza oleju z krokosza barwierskiego

W jednej łyżce (10 gramach) oleju z krokosza barwierskiego znajduje się:

• 90 kilokalorii,
• 10 gramów tłuszczu,
• 4,6 mg witaminy E (prawie 60 proc. dziennego zapotrzebowania dla dorosłej kobiety).

Olej z krokosza barwierskiego nie zawiera białka ani węglowodanów (w tym cukrów i błonnika pokarmowego).

Zastosowania oleju z krokosza barwierskiego

Olej krokoszowy jako element diety

Olej z nasion krokosza barwierskiego możemy włączyć do diety jako element codziennego jadłospisu. Niewielką ilość produktu (1-3 łyżeczki) warto dodawać do sałatek i surówek. Tłuszczem można też skrapiać pieczywo, zupy lub gotowane warzywa.

Olej dostępny obecnie w wielu sklepach jest tłoczony na zimno i nierafinowany, dlatego nie należy go stosować do obróbki termicznej (gotowania czy smażenia). Można go dodać do ciepłych dań już po przyrządzeniu.

Olej krokoszowy w suplementach diety

W aptekach dostaniemy suplementy witaminy D3 z olejem z krokosza barwierskiego, dostępne w postaci kapsułek. Tłuszcz służy w nich tylko do rozpuszczenia witaminy D3 – ilość oleju krokoszowego zawarta w suplementach jest na tyle niewielka, że nie powinna mieć znaczącego wpływu na stan zdrowia.

Olej z krokosza barwierskiego w kosmetyce

Zastosowania oleju z krokosza barwierskiego nie ograniczają się tylko do tych związanych z kuchnią. Produkt możemy z powodzeniem wykorzystać również w pielęgnacji włosów. Wystarczy wmasować niewielką ilość oleju z krokosza barwierskiego we włosy i skórę głowy, pozostawić na około godzinę, a następnie umyć włosy szamponem.

Krokosz barwierski w medycynie ludowej

W medycynie tradycyjnej wielu krajów azjatyckich wykorzystywano również części rośliny inne niż nasiona. Koncentraty, ekstrakty i „herbaty” z krokosza barwierskiego były stosowane w celu:

• przyspieszenia procesu gojenia ran,
• wspomagania wzrostu włosów i hamowania łysienia,
• leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego,
• leczenia zaburzeń miesiączkowania oraz łagodzenia objawów miesiączki,
• łagodzenia stanów zapalnych.

Krokosz barwierski w postaci ekstraktu, koncentratu czy naparu nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży.

Bibliografia:

1. Khalid N., Khan R. S., Hussain M. I. i wsp. (2017) A comprehensive characterization of safflower oil for its potential applications as bioactive food ingredient – A review, Trends in Food Science & Technology, 66: 176-186.
2. Asp M. L., Collene A. L., Norris L. E. i wsp. (2011) Time-dependent effects of safflower oil to improve glycemia, inflammation and blood lipids in obese, post-menopausal women with type 2 diabetes: A randomized, double-masked, crossover study, Clinical Nutrition, 30(4): 443-449.