Czym jest polskie superfoods? Zamienniki egzotycznej superżywności

O egzotycznych superfoods, takich jak jagody goji, nasiona chia, algi czy matcha słyszał niemal każdy. Mało kto jednak wie, że superżywność to także produkty, które znajdują się na rodzimym rynku. Polskie superfoods to m.in. maliny, aronia, żurawina, kapusta kiszona, a także… pokrzywa! Czym jest superżywność i jaki ma wpływ na nasz organizm? 

Czym są superfoods?

Superfoods to grupa produktów, które wyróżniają się wysoką zawartością składników odżywczych w małej masie produktu, bądź dużą zawartością niezbędnych składników odżywczych, których często brakuje w pożywieniu. Nie istnieje jedna, ogólnie przyjęta definicja superfoods, ale miano to zyskują takie produkty, które zawierają znaczną koncentrację antyoksydantów, witamin, składników odżywczych i innych substancji bioaktywnie czynnych. 

Określenie „superfoods” zostało po raz pierwszy użyte przez Aarona Mossa w sierpniowym numerze czasopisma „Nature Nutrition” z 1998 roku. Naukowiec napisał, że niektóre pokarmy są tak odżywcze, że mogą być określane jako superżywność. Wraz z upływem czasu coraz więcej produktów zaczęło zyskiwać miano superfood, a sprzedaż każdej nowej superżywności wzrastała. Na chwilę obecną lista produktów superfoods jest naprawdę długa. 

Polska lista superfoods

Superfoods może kojarzyć ci się przede wszystkim z egzotycznymi produktami. To głównie one wymieniane są w różnych zestawieniach. Jagody goji, acai i camu camu, nasiona chia, spirulina, grzyby shitake, trawa jęczmienna – to tylko jedne z wielu superfoods. Do tej grupy żywności zaliczają się owoce, warzywa, zboża, produkty na bazie ziaren, korzenie i bulwy roślin, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona, zioła oraz przyprawy. 

Superfoods nie trzeba szukać daleko. Zamiast kupować drogą żywność importowaną, można wybrać produkty, które występują na polskim rynku. Polskie zamienniki superfoods to m.in.: 

• żurawina, 
• siemię lniane, 
• orzechy włoskie, 
• rokitnik zwyczajny 
• jarmuż, 
• kasza jaglana, 
• dynia, 
• aronia, 
• burak ćwikłowy, 
• czarna porzeczka, 
• czarny bez, 
• owoce dzikiej róży, 
• kiszona kapusta, 
• czosnek, 
• fasola i inne rośliny strączkowe, 
• pokrzywa, 
• czystek, 
• pyłek kwiatowy. 

Jakie właściwości zdrowotne mają polskie superfoods?

Polska superżywność jest źródłem wielu cennych składników odżywczych, w tym nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, przeciwutleniaczy, witamin i minerałów. Zobacz, co kryje się w poszczególnych produktach spożywczych. 

Aronia

Owoce aronii zawierają pektyny, kwasy organiczne, garbniki, liczne witaminy (wit. A, witaminy z grupy B, wit. C i E) oraz składniki mineralne: wapń, żelazo, potas, magnez. Jedząc aronię, dostarczasz do organizmu antocyjany i fenolokwasy, które wykazują aktywność przeciwutleniającą, pomagają w usuwaniu metali ciężkich z organizmu, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, obniżają ciśnienie krwi i wpływają korzystnie na układ krążenia. 

Siemię lniane

Siemię lniane jest dobrym odpowiednikiem dla nasion chia. Odznacza się wysoką zawartością kwasów omega-3, a w szczególności kwasu alfa-linolenowego. Ważnym składnikiem siemienia lnianego są sterole roślinne obniżające stężenie cholesterolu. Składniki mineralne zawarte w siemieniu lnianym to: cynk, magnez i żelazo. Wysoka zawartość błonnika czyni siemię lniane produktem polecanym na problemy trawienne i zaparcia. 

Jarmuż

Jarmuż to dobre źródło antyoksydantów odpowiadających za neutralizację wolnych rodników, witaminy K regulującej procesy krzepnięcia krwi oraz witaminy C stymulującej produkcję kolagenu. Ponadto znajdują się w nim luteina i zeaksantyna korzystnie wpływające na proces widzenia. Badania wykazały, że spożywanie soku z jarmużu wpływa na obniżenie stężenia cholesterolu LDL oraz zwiększenie poziomu cholesterolu HDL. 

Żurawina

Żurawina jest dobrą alternatywą dla jagód goji. Cechuje ją wysoka zawartość witaminy C, potasu i wapnia. Podobnie jak aronia, żurawina zawiera flawonoidy (katechiny, antocyjany, elagitaniny), które wpływają na zmniejszenie poposiłkowej hiperglikemii. Badania sugerują, że spożywanie jagód żurawiny może zwiększać wrażliwość na insulinę. Właściwości przeciwbakteryjne żurawiny wynikające z obecności proantocyjanidyn sprawiają, że żurawina jest wykorzystywana w prewencji zakażeń układu moczowego. 

Kasza jaglana

Kasza jaglana dostarcza do organizmu dużą dawkę witamin z grupy B, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Znajdują się w niej też pierwiastki (cynk, żelazo, potas, magnez), błonnik pokarmowy i antyoksydanty (kwas kumarowy i ferulowy). 

Czosnek

Czosnek charakteryzuje się wysoką zawartością allicyny o silnym działaniu bakteriobójczym, która hamuje rozwój gronkowca złocistego, pałeczki okrężnicy i Helicobacter pylori. Znane jest przeciwmiażdżycowe i hipoglikemiczne działanie czosnku. Liczne polifenole (kwercetyna, kwas galusowy, rutyna, pirogalol) zwiększają właściwości obronne organizmu, dlatego czosnek nazywany jest naturalnym antybiotykiem. 

Czystek

Czystek to zioło o znacznej zawartości polifenoli (elagotaniny, flawonoidy) o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Poleca się go na przeziębienia ze względu na jego działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. 

Orzechy włoskie

Orzechy włoskie wyróżniają się wysoką zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, przez co mogą stanowić ważny element profilaktyki dyslipidemii, chorób układu krążenia oraz cukrzycy. Ponadto orzechy włoskie zawierają witaminy z grupy B, kwas foliowy, witaminy E i K, a także wapń, żelazo, cynk, selen, magnez.

Bibliografia: 

1. Ekiert K., Dochniak M, Superfoods – idealne uzupełnienie diety czy zbędny dodatek? Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne 2015, 5, 4, 401–408. 
2. Białek M., Rutkowska J., Hallmann E., Aronia Czarnoowocowa (Aronia Melanocarpa) jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej, Żywność: nauka – technologia – jakość 2012 (19).
3. Jagdale Y, Mahale S., Zohra B., Nayik G., Dar A., Khan K., Abdi G., Karabagias J, Nutritional Profile and Potential Health Benefits of SuperFoods: A Review, Sustainability 2021. 
4. Przeciwnowotworowe działanie produktów roślinnych – egzotyczne superfoods i produkty z polskiej piramidy żywienia, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2016, Tom 65, Numer 3 (312), Strony 371–381.