Lipaza – rola w organizmie, normy, interpretacja wyników badań

Lipaza jest bardzo ważnym enzymem w ludzkim organizmie, który odpowiada za prawidłowe trawienie tłuszczów. Każde odchylenie od przyjętej normy może być oznaką postępującej choroby. Jeśli w organizmie jest jej zbyt dużo lub za mało pojawiają się konkretne objawy. Jakie? Po co wykonuje się badania lipazy? Jakie są jej normy? O czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki? Czy badanie jest refundowane przez NFZ?

Co to jest lipaza?

Lipaza jest jednym z podstawowych enzymów produkowanych przez trzustkę, który następnie jest wydzielany w soku trzustkowym. Enzym ten wraz z amylazą i elastazą trafia do dwunastnicy, gdzie biorą udział w trawieniu substancji odżywczych. Funkcją lipazy jest rozkład triglicerydów pokarmowych do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Badanie poziomu lipazy jest zalecane przez lekarzy w momencie, kiedy istnieje podejrzenie zapalenia trzustki lub raka trzustki, ale nie tylko.

Oprócz lipazy trzustkowej wyróżnia się jeszcze kilka rodzajów tego enzymu:

• lipaza językowa — wydzielana jest przez ślinianki,
• lipaza jelitowa — znajduje się w soku jelitowym,
• lipaza żołądkowa — wytwarzana i wydzielana jest przez żołądek,
• lipaza mlekowa — jest obecna w mleku matki.

Lipaza — wskazania do badania

Specjalista może zalecić badanie lipazy w kilku przypadkach. Zalicza się do nich m.in. podejrzenie:

• ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki,
• raka trzustki,
• guza trzustki,
• niedrożności dróg żółciowych.

Badanie kontrolne wykonuje się także:

• przy monitorowaniu postępów w leczeniu chorób trzustki,
• w diagnostyce niektórych chorób, m.in. mukowiscydozy, celiakii.

Lipaza — podwyższony i obniżony poziom

Poziom lipazy w organizmie z różnych powodów może być podwyższony lub poniżej przyjętej normy. Obie sytuacje świadczą o problemach zdrowotnych.

Podwyższona lipaza towarzyszy najczęściej:

• ostremu zapaleniu trzustki,
• perforacji wrzodu,
• niedrożności jelita,
• ostremu zapaleniu pęcherzyka żółciowego,
• zawałowi jelita,
• ostrej i przewlekłej niewydolności nerek,
• chorobie alkoholowej,
• mukowiscydozie,
• chorobie Leśniowskiego-Crohna,
• zapaleniu ślinianek,
• niedrożności przewodów trzustkowych,
• zapaleniu otrzewnej,
• powikłaniom po przeszczepach,
• kwasicy ketonowej,
• przyjmowaniu niektórych lekarstw.

Niski poziom lipazy może być z kolei związany z:

• cukrzycą,
• wysokim poziomem cholesterolu,
• nadciśnieniem tętniczym,
• powstawaniem żylaków.

Lipaza — na czym polega badanie?

Do weryfikacji poziomu lipazy stosuje się badanie krwi, które jest bezpieczne i rutynowe. Tylko na jego podstawie można poznać stężenie tego enzymu, gdyż nie jest on wydalany z moczem. Próbkę krwi pobiera się z żyły łokciowej i poddaje analizie w laboratorium. Przy okazji weryfikuje się także poziom dwóch pozostałych enzymów, czyli amylazy i elastazy. Pacjent powinien zgłosić się na badanie do przychodni na czczo, a ostatni posiłek poprzedniego dnia należy spożyć do godziny 18.00. Wynik analizy jest zazwyczaj dostępny już na drugi dzień.

Badanie stężenia lipazy we krwi jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Pod warunkiem jednak, że osoba zainteresowana posiada skierowanie od lekarza. Można je także wykonać prywatnie, a jego koszt zazwyczaj nie przekracza 10 złotych.

Lipaza — jakie są normy?

W przypadku lipazy nie ma opracowanej konkretnej normy, według której należy weryfikować dane. Finalny wynik badania krwi powinien być zinterpretowany przez lekarza, ponieważ wpływają na niego takie zmienne jak wiek, płeć i metoda badawcza. Przyjmuje się, że prawidłowo norma lipazy nie powinna przekraczać 150 U/l.