Chrzan – właściwości zdrowotne. Lepiej kupić tarty czy korzeń?

Chrzan (tradycyjnie warzęcha lub warzucha) to roślina, którą powinnyśmy na stałe włączyć o diety. Podobnie jak czosnek jest naturalnym antybiotykiem, ma właściwości bakteriobójcze, rozgrzewa. Na jakie schorzenia pomoże? Czy może na coś zaszkodzić?

Chrzan nie jest do chrzanu!

Chrzan pospolity (Armoracia rusticana), tradycyjnie nazywany warzechą bądź warzuchą, to warzywo z rodziny kapustowatych, przed laty chętnie wykorzystywany w jako surowiec zielarski, dziś przede wszystkim jest doceniany w kulinariach.

Kremowożółte korzenie osiągają długość nawet kilkudziesięciu centymetrów. Część „zieloną” tworzą rozety długich i szerokich liści o ciemnozielonym kolorze. Maleńkie kwiaty chrzanu pojawiają się na wiechowatych kwiatostanach.

Uprawa chrzanu jest prosta – roślina rośnie chętnie nawet w rowach! Jest odporna na mrozy i bardzo szybko się rozrasta. Niestety nie nadaje się do uprawy w pomieszczeniach.

Właściwości zdrowotne chrzanu

Chrzan wspaniale wpływa na zdrowie. Łyżeczka tartego chrzanu wymieszana z łyżeczką miodu to jeden z naturalnych sposobów na przeziębienie. Ostry w smaku,  pobudza trawienie i apetyt, więc jest idealnym dodatkiem do ciężkostrawnych i tłustych potraw. Jest naturalnym antybiotykiem. Ponadto rozgrzewa, działa bakteriobójczo na dziąsła i jamę ustną. A korzeń chrzanu zbiera się jesienią – czyli idealnie na zimę, sezon grypy i przeziębień.

Nic dziwnego, że w medycynie naturalnej leczenie chrzanem jest praktykowane od dawna. Takie wykorzystanie korzenia tej rośliny polecane jest zwłaszcza osobom starszym i tym, które mają problemy z reumatyzmem. Okłady z chrzanu pomagają m.in. na kręgosłup.  Może łagodzić, a nawet niwelować ból, ponieważ zwiększa ukrwienie i usprawnia przepływ krwi w danym obszarze ciała (z tego samego powodu przed laty polecano chrzan na potencję).

Chrzan – wartości odżywcze

Chrzan jest niskokaloryczny (w 100 g mieści się zaledwie 48 kcal), a swoje lecznicze działanie chrzan zawdzięcza bogatemu składowi:

• witamina C uszczelnia naczynia krwionośne, pobudza oskrzela do pozbywania się śluzu i przyśpiesza wychodzenie z infekcji. Za jego bakteriobójcze właściwości
• fitoncydy, których jest w chrzanie niemal tyle, co w czosnku i cebuli, odpowiadają za jego właściwości bakteriobójcze,
• witaminy z grupy B są potrzebne do właściwej przemiany materii,
• kwas foliowy jest niezbędny do budowania prawidłowych krwinek,
• glukozynolany, nadające mu charakterystyczny, ostry smak,  wspomagają walkę z infekcjami; wielu specjalistów jest przekonanych, że chronią one przed nowotworami takimi jak: rak jelita grubego, nowotwory piersi, narządu rodnego oraz raka prostaty.

Komu chrzan może szkodzić?

Niektórzy powinni być jednak ostrożni z ilością spożywanego chrzanu. Zamiast pomóc, może im zaszkodzić. Szkodliwe działanie chrzanu może wynikać z tego, że pobudza żołądek do intensywnej pracy, przez co u osób z uszkodzonym przewodem pokarmowym może wywoływać  dolegliwości bólowe. Chrzan ma drażniące działanie dla przewodu pokarmowego, więc będą miały z nim problemy osoby cierpiące na nadwrażliwość jelitowo-żołądkową czy zgagę.

Nie jest też polecany osobom,  które mają kłopoty z nerkami, ponieważ pobudza je do większej filtracji.

Jak zrobić domowy chrzan do słoików?

Ucieranie chrzanu może z powodzeniem zastąpić wizytę na siłowni. Nie dość, że trzeba mieć sporo siły, żeby utrzeć korzeń chrzanu na tarce o drobnych oczkach, to jeszcze trzeba to zrobić szybko, bo tarty chrzan to niezły wyciskacz łez. Wytrwałym, którym udało się utrzeć korzeń chrzanu i nie płakać z tego powodu, proponuję dodać:

• sok z cytryny,
• sól,
• odrobinę cukru do smaku,
• ewentualnie łyżkę śmietanki kremówki (będzie chrzan śmietankowy).

Po czym wszystko wymieszać i zamknąć w słoiczku.

Chrzan nie potrzebuje konserwantów, a jego ostry smak można łatwo złagodzić solą i cukrem. Po otwarciu bez problemu wytrzyma w lodówce kilka tygodni. Taki tarty chrzan przygotowany z domu zachowuje niemal wszystkie swoje drogocenne właściwości.

Jaki chrzan kupić?

Leniwych i zabieganych odsyłam do sklepu, ale oczywiście nie bierzemy z półki pierwszego lepszego słoika z ładną naklejką. Niektórzy producenci podają na opakowaniu, ile jest w produkcie korzenia chrzanu (oczywiście im więcej procent, tym lepiej).

Niestety pomysłowi producenci dodają do poczciwego korzenia mnóstwo „pochrzanionych” dodatków. Nikt się przecież nie spodziewa w chrzanie oleju roślinnego, a bardzo często pełni on funkcję wypełniacza w słoiku. Niepotrzebne są też w chrzanie substancje zagęszczające – tu nie ma co zagęszczać, wystarczy utrzeć więcej drogocennego korzenia.

Chrzan rekordzista – jeśli chodzi o niepotrzebne dodatki – zawierał oprócz chrzanu, który stanowił połowę całej mieszanki w słoiku (producent uczciwie przyznał się do 50 proc.):

• olej rzepakowy,
• odtłuszczone mleko w proszku,
• ocet spirytusowy,
• błonnik pszenno-bambusowy,
• regulator kwasowości (kwas cytrynowy),
• pirosiarczyn sodu (w roli konserwantu),
• gumę guar,
• gumę ksantanową (jakoś trzeba było te dodatki zagęścić) ,
• kwas askorbinowy.

Ten zestaw przyjął swobodnie na opakowaniu nazwę „chrzan tarty”. Więc, jak widać, warto być czujnym. Bo taki chrzan jest zupełnie do chrzanu! 

Syrop z chrzanu przeciw infekcjom – przepis

Potrzebujesz:

• 100 g świeżego, utartego chrzanu,
• 1/2 szklanki ugotowanej, przestudzonej wody,
• 100 g miodu,
• odrobinę soku z cytryny bądź ulubionego soku owocowy.

Wrzuć wszystko do blendera, po zmiksowaniu pozostaw pod przykryciem na minimum godzinę.  Po tym czasie odcedź na gazie płyn i przelej do słoiczka. Specyfik pij 3 razy dziennie po jednej łyżce stołowej w kaszlu i nieżytach dróg oddechowych.