Czy dieta wegańska i dieta wegetariańska mogą nas ustrzec przed chorobami? Będziesz zaskoczona

– Dieta wegańska? Jeśli nie będzie pani jeść mięsa, jajek i mleka, na pewno w niedługim czasie zacznie się pani źle czuć. Będzie pani mieć niedobory! – usłyszała moja koleżanka od lekarza rodzinnego. Postanowiłam więc sprawdzić, czy dieta wegańska bądź dieta wegetariańska naprawdę są takie groźne dla naszego organizmu.

Dieta wegetariańska

Jesteś z tych osób, które nie widzą różnic pomiędzy dietą wegetariańską a dietą wegańską? Mgr inż. Paula Nagel, specjalista ds. żywienia z Instytutu Żywności i Żywienia, wyjaśnia:

– Dieta wegetariańska to sposób żywienia, polegający na ograniczaniu lub wykluczaniu spożywania produktów pochodzenia zwierzęcego. Wyróżniamy różne rodzaje wegetarianizmu:

• laktowegetarianizm– w diecie tej dopuszcza się spożycie mleka i jego przetworów,
• owowegetarianizm – w diecie dopuszczone jest tylko spożycie jaj,
• laktoowowegetarianizm – z diety wyeliminowane są produkty zwierzęce, z wyjątkiem mleka i i jego przetworów, jaj oraz tłuszczów zwierzęcych,
• laktoowopescowegetarianizm – dieta laktoowowegetariańska dopuszczająca spożycie ryb i owoców morza,
• semiwegetarianizm – bazuje na założeniach laktoowopescowegetarianizmu i dopuszcza okazjonalne spożycie mięsa, ale tylko drobiowego.

Powyższe przykłady są mało restrykcyjnymi formami wegetarianizmu. Większe obostrzenia występują m.in we:

• frutarianiźmie – który polega na spożywaniu wyłącznie surowych owoców,
• witarianiźmie – diecie opartej na surowych, nieprzetworzonych owocach i warzywach,
• diecie makrobiotycznej – gdzie podstawowymi produktami są nieprzetworzone ziarna zbóż oraz warzywa i owoce spożywane w niewielkiej ilości

Dieta wegańska

A jak jest z dietą wegańską?

– To sposób odżywiania oparty wyłącznie na produktach roślinnych. Bazuje na całkowitym wykluczeniu mięsa i jego przetworów, mleka, jaj, ryb i owoców morza, czasem miodu. Koncentruje się na spożywaniu produktów zbożowych, warzyw, owoców, roślin strączkowych, orzechów i nasion. Istotne jest, aby stosując dietę wegańską, suplementować m.in. witaminę B₁₂, D czy kwasy z rodziny omega-3, ponieważ ich najlepsza przyswajalność pochodzi z produktów pochodzenia zwierzęcego – dodaje mgr inż. Paula Nagel.

Czy obie te diety są zdrowe?

Specjalistka tłumaczy, że według Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego (ADA, 2009) „prawidłowo zaplanowane diety wegetariańskie, w tym wegańskie, są odpowiednie dla osób na wszystkich etapach życia włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania oraz dla sportowców”.

Wady diet roślinnych

Źle prowadzony wegetarianizm bądź weganizm może być bardzo szkodliwy dla zdrowia. Co może okazać się kłopotliwe?

– Właściwe pokrycie zapotrzebowania na energię, odpowiednią podaż białka, a w dużej mierze białka o wysokiej wartości biologicznej, właściwą zawartość w diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, witaminę D, witaminę B12. Problemem może być niedostateczna podaż wapnia, żelaza i cynku w diecie oraz ich niska biodostępność – wymienia specjalistka.

Skutek? Niedożywienie białkowo-energetyczne, niedokrwistość megablastyczna czy zaburzenia neurologiczne i endokrynne. Wiele „produktów wege” dostępnych na rynku jest wysokoprzetworzonych i o wątpliwym składzie. W tym wypadku, tak jak w tradycyjnej diecie, warto więc czytać etykiety spożywcze.

Przed jakimi chorobami może nas utrzec wegetarianizm i weganizm?

– Przybywa coraz więcej badań naukowych wskazujących, że prawidłowo zbilansowane oba te rodzaje diet mogą zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, w tym profil lipidów w osoczu, stężenie glukozy w surowicy krwi, skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi, zmniejszać rozwój próchnicy zębów, otyłości czy zapobiegać rozwoju niektórych nowotworów (np. raka jelita grubego) – wymienia dietetyczka.

Co charakteryzuje diety roślinne? Dostarczają one dużych ilości produktów zbożowych, które są cennym źródłem błonnika pokarmowego, składników mineralnych (tj. cynk, magnez, wapń, żelazo) oraz witamin z grupy B czy witaminy C.

Wegetarianie spożywają większe ilości warzyw, owoców, orzechów, suchych nasion roślin strączkowych i nasion. Przez to ich dieta jest bardziej urozmaicona niż ta tradycyjna.

– Dieta wegetariańska cechuje się obniżoną zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczu ogółem, cholesterolu i sodu, a wyższą ilością włókna pokarmowego w diecie i niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wykazujących działanie przeciwzapalne – wyjaśnia mgr inż. Paula Nagel.

Jesteś weganką bądź wegetarianką? To dobrze, masz do tego pełne prawo! Zwracaj jednak uwagę na to, by każdy twój posiłek był zbilansowany. Co jakiś czas regularnie oddawaj też swoją krew do badania.