Olej kokosowy – właściwości, zastosowanie, w kuchni, w kosmetyce, na skórę

Olej kokosowy od jakiegoś czasu robi furorę jako preparat „dobry na wszystko”. Czy rzeczywiście jest to cudowne remedium, czy jednak jak coś jest „do wszystkiego”, to znaczy, że jest „do niczego”? Całą prawdę o oleju kokosowym zdradza dietetyk, Eliza Szyszko.

Olej kokosowy – właściwości

Eliza Szyszko, dietetyk, zwięźle wymienia właściwości oleju kokosowego:

Kaloryczność: 892 kcal/ 100g produktu
Węglowodany: 0g/ 100g
Białko 0g/ 100g
Nasycone kwasy tłuszczowe: 82,5 g/100 g
Jednonienasycone kwasy tłuszczowe: 6,3 g/100 g
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe: 1,7 g /100 g
Składniki mineralne: wapń (1 mg/100 g), żelazo (0,1 mg/100 g), cynk (0,02 mg/100 g)
Witaminy: E (0,11 mg/100 g), K (0,6 µg/100 g)

– Olej kokosowy w 82 procentach jest źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, które według zaleceń WHO powinny być limitowane w diecie. A więc skąd zainteresowanie w dietetyce tym rodzajem tłuszczu? – zwraca uwagę dietetyczka Eliza Szyszko.

Olej kokosowy – zastosowanie

Czasem mam wrażenie, że o oleju kokosowym słyszę z każdej strony, przy okazji omawiania wszelkich dolegliwości zdrowotnych i urodowych. Na czym polega jego fenomen?

– Wiele osób mylnie utożsamia olej kokosowy z tłuszczem MCT, czyli kwasami tłuszczowymi o średniej długości łańcucha – zwraca uwagę dietetyk Eliza Szyszko. – Tłuszcze MCT są w całości metabolizowane przez wątrobę z pominięciem trawienia dzięki enzymom trawiennym. Ich rozkład nie wymaga tak dużego nakładu energii potrzebnej do spalenia. To sprawia, że często są dodawane do mieszanek dla niemowląt oraz stosowane przez osoby z zaburzeniami pracy trzustki. Są też polecane osobom z nadwagą i sportowcom. Tłuszcze MCT występują w oleju kokosowym, natomiast tylko w około 60%, więc należy rozróżniać te dwa produkty, czyli olej kokosowy od czystego tłuszczu MCT.

Olej kokosowy w kuchni

Na pewno znasz osoby, które zamiast innych tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych, stawiają w swojej kuchni na olej kokosowy. Jeśli to preparat tak uniwersalny, czy można używać dokładnie tego samego oleju do jedzenia i do pielęgnacji skóry?

– W sprzedaży znajdziemy dwa rodzaje oleju kokosowego – zauważa dietetyk Eliza Szyszko. – Rafinowany olej kokosowy, czyli poddany działaniu wysokiej temperatury, który jest pozbawiony zapachu i większości wartości odżywczych, przez co jest też tańszy oraz nierafinowany olej kokosowy, czyli tłoczony na zimno. Taki olej kokosowy zachowuje swoje właściwości, ale ma też krótszy czas przydatności do spożycia i jest droższy. Dzięki wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych jest jednym ze stabilniejszych tłuszczów polecanych do smażenia.

Zdaniem Elizy Szyszko w kuchni olej kokosowy sprawdza się bardzo dobrze na patelni: – W trakcie smażenia temperatura przewyższa 100 °C, dlatego powinniśmy wybierać tłuszcze o wysokiej temperaturze dymienia, czyli minimalnej temperaturze, w której tłuszcz ulega rozpadowi na glicerol i wolne kwasy tłuszczowe, następnie powstają substancje o działaniu rakotwórczym m.in. akrylamid i akroleina.

Zarówno rafinowany, jak i nierafinowany olej kokosowy bardzo dobrze sprawdzają się w smażeniu potraw: – Nierafinowany olej kokosowy jest dość odporny na wysokie temperatury, dużo bardziej niż masło. Rafinowany charakteryzuje się jeszcze wyższą temperaturą dymienia nawet do 200 °C.

– Z uwagi na pochodzenie, olej kokosowy najlepiej komponuje się z potrawami kuchni orientalnej – chińskiej, wietnamskiej i tajskiej. Jego delikatny charakterystyczny zapach sprawdza się również podczas przygotowywania dań na słodko, czyli racuchów i naleśników -podpowiada Eliza Szyszko. – Warto włączyć go do diety jako zamiennik innych tłuszczów m.in. ze względu na wysoką zawartość kwasu laurynowego, który ma potwierdzone dobroczynne działanie na nasz układ immunologiczny. Co istotne, mimo tak dużej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, olej kokosowy nie wpływa na wzrost czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, mimo iż według badań powoduje wzrost cholesterolu frakcji LDL i HDL.

Olej kokosowy w kosmetyce

Spotkałam się już z polecaniem oleju kokosowego na skórę, włosy, nawet na rozstępy, gdy byłam w ciąży – przyznaję jednak, że wybrałam inne kosmetyki, gdyż w tamtym czasie odrzucał mnie jego zbyt intensywny zapach.

Wiele osób bardzo chwali sobie ten preparat, przypisując mu dobroczynne właściwości. Czy mają rację?

– Olej kokosowy można nazwać kosmetykiem idealnym– potwierdza dietetyk Eliza Szyszko. – Znajduje szerokie zastosowanie dzięki swoim odżywczym i nawilżającym właściwościom. Nierafinowany olej kokosowy jest bezpieczny i skuteczny, więc warto wypróbować jego dobroczynne właściwości nie tylko w kuchni.

Czy fakt, że ten sam olej trafia na patelnię i na ludzkie ciało, nie jest zaskakujący? Czy to dokładnie taki sam olej kokosowy w każdej sytuacji?

– Jak najbardziej może być stosowany przez osoby zdrowe jako urozmaicenie diety – podkreśla Eliza Szyszko. – Natomiast nie jako dodatek, ponieważ jego wysoka kaloryczność sprawi, że jego przewlekłe stosowanie może prowadzić do nadmiaru kilokalorii i wzrostu masy ciała. Natomiast idealnie nadaje się jako tłuszcz do smażenia oraz naturalny kosmetyk.

W kosmetyce olej kokosowy można stosować zarówno na skórę, jak i na włosy. – Olej kokosowy nierafinowany, jako bogate źródło witamin i minerałów może być stosowany jako odżywka do włosów suchych i zniszczonych zabiegami fryzjerskimi – mówi Eliza Szyszko.

Są też osoby, które polecają rzucie takiego oleju, jako metodę zbawienną dla stanu dziąseł i zębów. – Według niektórych źródeł olej ten zapobiega powstawaniu próchnicy, dzięki jego antybakteryjnym właściwościom. Likwiduje nieświeży zapach z ust, niweluje ból dziąseł i rozwój bakterii. Wszystko to dzięki systematycznemu płukaniu ust olejem przez około 20 minut dziennie – podpowiada Eliza Szyszko.

– Inne zastosowania oleju kokosowego to m.in. jako pianka do golenia, baza pod peeling, naturalny lubrykant, środek przeciwłupieżowy oraz preparat nawilżający dla niemowląt – wymienia dietetyczka.

Olej kokosowy na skórę

Olej kokosowy, ze względu na silnie nawilżające i natłuszczające właściwości, sprawdza się również w pielęgnacji skóry całego ciała.

– Po pierwsze warto stosować go jako preparat nawilżający na skórę, zamiast balsamu. Ma właściwości odmładzające i ujędrniające – chwali Eliza Szyszko. – Przy systematycznym stosowaniu regeneruje naskórek i łagodzi przebarwienia. Świetnie sprawdzi się też u osób z cerą trądzikową i jako filtr przeciwsłoneczny.

Szczególnie zimą potrzebna bywa bardziej intensywna pielęgnacja. Olej kokosowy świetnie sprawdzi się i w tej roli: – W okresie jesienno- zimowym, kiedy nasze dłonie często są suche i szorstkie, zamiast kremu na bazie wody warto przed snem codziennie robić maseczkę z oleju i spać w cienkich przewiewnych rękawiczkach. Na drugi dzień dłonie będą zregenerowane jak po prawdziwym zabiegu pielęgnacyjnym – mówi dietetyczka.

Należy jednak mieć na uwadze, że i ten cud-specyfik może mieć wady. U niektórych osób po spożyciu dochodzi do zaburzeń trawiennych i biegunek. To skutek antybakteryjnych właściwości tego oleju. Choć zdawać by się mogło, że jest to zaleta, pojawiają się stwierdzenia, że olej kokosowy wpływa także na te dobre bakterie jelitowe.

Olej kokosowy może również uczulać, powodując wysypkę, świąd, obrzęki, duszności i mdłości. Przed nałożeniem na skórę lepiej wypróbować go na mniejszej powierzchni, zanim posmarujemy całe ciało. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko ewentualnego wstrząsu anafilaktycznego.