Ryż – rodzaje, zalety, właściwości. Przepisy na bezglutenowe dania

Ryż jest doceniany na całym świecie ze względu na bogactwo składników odżywczych. Jest lekkostrawny, hipoalergiczny i nie zawiera glutenu,  przez co może być bezpiecznie konsumowany przez maluchy, osoby osłabione czy z nietolerancjami. Sprawdź nasze przepisy na pyszne danie i desery z ryżem w roli głównej.

Ryż – zboże bez glutenu

Ryż siewny to jednoroczne zboże pochodzące z Azji Południowo-Wschodniej (większość jego odmian wywodzi się właśnie z Azji). Stanowi podstawę wyżywienia dla 1/3 światowej populacji, po kukurydzy jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zbóż na Ziemi.  Może być uprawiany bez nawodnienia (ryż suchy, górski), ale zazwyczaj musi rosnąć w płytkiej wodzie (ryż mokry, padi).

Ryż możemy kupić niemal w każdym sklepie. Ma drobne ziarenka o orzechowym zapachu i bogactwie składników odżywczych. W kuchni znalazł szerokie zastosowanie, a jedną z jego największych zalet ryżu jest to, że nie zawiera glutenu, który dziś wydaje się być wrogiem numer jeden z kulinarnych potyczkach.

Rodzaje ryżu

Szacuje się, że ma świecie występuje ok. 800 gatunków ryżu.  Ze względu na długość ziarna mówimy o ryżu:

• krótkoziarnistym, np. ryż perłowy (wykorzystywany do przyrządzania do sushi)
• średnioziarnistym, np. arborio (wykorzystywany do risotto), loto, carnaroli, vialone,
• długoziarnistym, np. basmati czy jaśminowy.

Z kolei ze względu na stopień oczyszczenia i przetworzenia –  niezależnie od odmiany – możemy wyróżnić:

• ryż brązowy – o ciemniejszej barwie, bez plew i zarodka, ale z okrywą,
• ryż biały – pozbawiony plew, zarodka i okrywy
• ryż paraboliczny – lekko żółtawy, pozbawiony plew, zarodka i okrywy; przed usunięciem okrywy ziarno jest preparowane termiczne.

Mało popularnym, ale wartym włączenia do diety, jest ryż czerwony (mnóstwo składników odżywcze i błonnika) oraz czarny (indonezyjski).

Co ciekawe, dziki ryż nie jest właściwie ryżem, często nazywany bywa owsem wodnym czy trawą wodną i zawiera więcej białka niż jego poprzednicy.

Właściwości odżywcze i zdrowotne ryżu

Ryż jest zdrowy, nawet bardzo, pod warunkiem, że jego ziarna nie zostaną bezsensownie przetworzone i oczyszczone. Zawierają one bowiem prawdziwe bogactwo składników odżywczych. W swojej osłonce zebrały cenne przeciwutleniacze chroniące między innymi przed chorobami nowotworowymi. Są to:

• gamma-oryzanol przeciwdziałający zastojowi krwi,
• kwas alfa-lipidowy,
• peroksydaza glutationowa zmniejszająca ilość śluzu i wspierająca odtruwanie organizmu,
• koenzym Q10,
• garbniki proantocjanidyny wzmacniające tętnice, naczynia włosowate, żyły, a przez to poprawiające krążenie krwi.

W nieoczyszczonym, pełnym ryżu zwarte są też polisacharydy, które mają działanie stabilizujące poziom cukru we krwi, witaminy z grupy B działające uspokajająco oraz lecytyna potrzebna do prawidłowego działania układu nerwowego. Ryż jest także uznawany za środek moczopędny, więc warto spożywać go w rozsądnych ilościach.

Ponieważ w ryżu nie ma glutenu, do diety w pierwszej kolejności powinny go włączyć osoby cierpiące na nietolerancję tego białka. Jest to coraz częściej diagnozowane schorzenie, odpowiedzialne m.in. za stany zapalne jelit.

Warto jednak dodać, że rozgotowany ryż traci swe drogocenne właściwości, dlatego lepiej go spożywać w wersji al dente.

Zastosowanie ryżu w kuchni

Ryż jest niezastąpiony w takich daniach jak sushi, risotto czy paella. Świetnie sprawdzi się jako alternatywa ziemniaków lub makaronu, można dodawać go do sałatek, daje radę również na słodko.

Funkcjonalność, różnorodność wykorzystania i siła działania tego wojownika jest godna podziwu. Zapraszam tego mocarza zawsze, kiedy tylko ma ochotę mnie odwiedzić, i czuję się prawdziwie wyróżniona, mogąc go u siebie gościć. A przychodzi często, na zmianę z jaglanką wprasza się na śniadania, potem wpycha się w porze lunchu i chętnie zostaje jeszcze na deser. Dobrze się u mnie czuje, a i domownicy nie narzekają na jego częste wizyty. Prawdziwy przyjaciel domu! Zalety ryżu można mnożyć, ale dosyć tego. Zobaczcie, co można przygotować z ryżu ‒ kulinarnego siłacza.

Ryżowe słodkie śniadanie

Składniki:

– filiżanka ryżu basmati
– 2 filiżanki wody
– łyżeczka oleju kokosowego
– szczypta cynamonu
– szczypta kardamonu
– mleko ryżowe waniliowe
– podprażone orzechy laskowe kilka sztuk
– sezonowe owoce (truskawki, maliny, borówki)

Ryż płuczę na gęstym sicie i podprażam na oleju kokosowym. Dodaję szczyptę kardamonu i 2 filiżanki wody. Gotuję pod przykryciem, aż w 80 proc. wchłonie wodę. Odstawiam na chwilę, żeby „doszedł”. Orzechy rozgniatam i podprażam na suchej patelni.

Nakładam ryż do miseczki, polewam mlekiem, dodaję orzechy, dekoruję owocami i dodaję szczyptę cynamonu. Gotowe i pyszne!

Koktajl brzoskwiniowy z ryżem

iStock

Składniki:

– 4 dojrzałe brzoskwinie
– filiżanka mleka ryżowego
– łyżka ugotowanego ryżu
– szczypta imbiru
– odrobina wody
– szczypta utartej skórki z cytryny
– kilka listków bazylii

Wszystkie składniki zmiksować i wypić na świeżo. Po prostu!

Ryż pachnący rozmarynem, świeżym czosnkiem i pomidorami

iStock

Składniki:

– filiżanka ugotowanego ryżu
– łyżka masła klarowanego
– duży ząbek świeżego czosnku
– kilka igieł rozmarynu
– świeżo mielony czarny pieprz
– 3 rzodkiewki
– szczypta różowej soli
– 2 żółte pomidory
– 2 czerwone pomidory
– 3 plasterki świeżej kurkumy poszatkowanej

Na maśle podsmażyć czosnek, pieprz, rozmaryn i pokrojone rzodkiewki. Dodać szczyptę soli i pokrojone pomidory, najlepiej bez skórki. Poddusić przez chwilę, zmniejszając ogień. Dodać poszatkowaną kurkumę, 3 bardzo cienkie plasterki. Zamieszać i dołożyć ryż. Serwować na świeżo, jest pysznie, aromatycznie i delikatnie. Można dodać odrobinę utartej skórki z cytryny, danie będzie bardziej odświeżające.

Maia Sobczak – dietetyczka holistyczna, wegetarianka. Uwodzi pięknym, zdrowym i smacznym jedzeniem oraz świadomym podejściem do życia. Ćwiczy jogę, kocha zwierzęta, segreguje śmieci i uważnie obserwuje rzeczywistość. To ona właśnie qma kaszę: www.qmamkasze.pl.