Melasa – właściwości, zastosowanie, rodzaje

Melasa, nazywana także czarnym złotem, to gęsty syrop, który powstaje jako produkt uboczny podczas produkcji cukru. O ile cukier zawiera niemal mikroskopijne ilości składników mineralnych, w melasie znajdziesz ich bardzo wiele. Dodatkowo melasa bogata jest w witaminy. Jak uzyskuje się melasę? Jakie są jej rodzaje? Jakie witaminy i składniki mineralne w znajdziesz w melasie?

Co to jest melasa?

Melasa to gęsty i lepki syrop, który jest produktem ubocznym produkcji cukru spożywczego. Jak dokładnie powstaje melasa? W wyniku rafinacji, czyli oczyszczania cukru otrzymuje się cukier oraz syrop, czyli melasę. Co ciekawe, sacharoza pozbawiona zostaje w tym procesie niemal wszystkich składników odżywczych, pozostają zaś one w melasie. To właśnie dlatego postrzegana jest ona jako substancja słodząca, która jest zdrowszą alternatywą dla cukru.

Melasę produkuje się głównie w Tajlandii, Indiach, Brazylii, na Tajwanie, Filipinach oraz w Stanach Zjednoczonych.

Właściwości melasy

Melasa, choć powstaje jako produkt uboczny w produkcji cukru, w przeciwieństwie do niego posiada wiele cennych składników mineralnych i witamin. Wprawdzie w dużej mierze są to węglowodany, jednak jest ona bogata także w magnez, mangan, miedź, potas, selen, żelazo, sód. Wpływa zatem pozytywnie na układ nerwowy i mięśniowy oraz na prawidłowy rozwój kości. Można uznać ją za zdrowszą alternatywę dla cukru, należy jednak pamiętać, że jest wysokokaloryczna i posiada indeks glikemiczny zbliżony do indeksu cukru tj. 55.

Zastosowanie melasy

Melasa znajduje swoje zastosowanie w kuchni. Możesz używać jej do słodzenia potraw lub napojów. Wykorzystywana jest również w produkcji pasz. Działa korzystnie także na trawienie białka.

Melasa jest również stosowana jako składnik alkoholi – piw i cydrów. Używana jest wówczas do refermentacji.

Rodzaje melasy

Wyróżnia się wiele rodzajów melasy. Można dzielić ją z uwagi na rodzaj surowca, z którego powstaje lub uwzględniając ilość cukru, przy którego powstaniu została wyodrębniona. Na rynku znaleźć można ponadto produkty poddane konserwowaniu lub nie.

• melasa jasna, nazywana także łagodną lub pierwszą – to melasa, która powstaje przy wyodrębnieniu niewielkiej ilości cukru, jest jednocześnie najbardziej powszechna i uniwersalna,
• melasa ciemna, nazywana także drugą, która powstaje przy wyodrębnieniu większej ilości cukru,
• blaskstrap uzyskiwana jest w trzeciej ekstrakcji cukru i zawiera najwięcej witamin i składników mineralnych, jednocześnie jest najmniej słodka.

Z uwagi na zawartość konserwantów:

• melasa bezsiarkowa – wyprodukowana jest z dojrzałej trzciny cukrowej, do której nie trzeba dodawać już siarki, której celem jest zwalczanie pleśni i bakterii,
• melasa siarkowana – powstaje z młodej trzciny i wymaga zabiegu konserwowania, przy czym dodatek siarki powoduje, że posiada ona nieco chemiczny posmak.

Melasa trzcinowa

Melasa trzcinowa powstaje w procesie wytwarzania cukru z trzciny cukrowej. Jest niezwykle bogata w żelazo, siarkę, miedź i cynk. Ponadto melasa z trzciny cukrowej jest bogatsza w witaminy, przede wszystkim w biotynę.

Melasa z trzciny cukrowej to najbardziej powszechny rodzaj melasy.

Melasa buraczana

Melasa buraczana jest produktem ubocznym produkcji cukru z buraka cukrowego. Różni się nieco od melasy z trzciny cukrowej smakiem, jednak często używana są one zamiennie.

Melasa buraczana charakteryzuje się wyższą zawartością potasu, magnezu, wapnia, żelaza, betainy i związków fenolowych. Betaina uważa się za związek, który zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.

Melasa karobowa

Melasę karobową otrzymuje się z owoców drzewa karabowego, nazywanego także drzewem świętojańskim lub szarańczynem strąkowym. Karob posiada charakterystyczny smak i zapach, przypominający posłodzone kakao. Melasa z karobu również cechuje się kakaowym posmakiem, z lekko karmelową nutą.

Na rynku dostępna jest wprawdzie melasa karobowa, jednak z powodzeniem można ją przygotować w domu. Zagotuj strąki szarańczynu, zredukuj i odfiltruj uzyskany wywar, a do uzyskania gęstej i klarownej konsystencji.

Melasa z granatu

Melasa z granatu, która idealnie komponuje się z deserami, sałatkami i napojami, powstaje z gotowanych granatów. Podobnie jak melasa z winogron, jest to więc długo gotowany, słodki i lepki syrop, który nie jest stricte produktem ubocznym produkcji cukru z granatów.

Melasę z granatów można przygotować w domu, gotując długo, a następnie redukując sok z granatów.

Melasy do sziszy

Melasa to także beztytoniowe wkłady do sziszy, czyli fajki wodnej. Podczas palenia sziszy wdycha się do płuc dym, który powstaje na skutek spalania aromatycznej melasy i węglików umieszczanych w fajce i schładzanych wodą.

W wielu krajach melasę do sziszy stosuje się nawet u młodych osób, które nie są pełnoletnie.

Melasa – gdzie kupić? Cena melasy

Melasę znajdziesz w wielu sklepach – zarówno hipermarketach, jak i sklepach ze zdrową żywnością. Jej cena uzależniona jest zaś przede wszystkim od rodzaju produktu. Melisę z trzciny cukrowej kupisz już za około dwadzieścia złotych za litr. Podobnie kształtuje się cena melasy buraczanej. Rzadziej spotykaną i przez to droższą jest melasa z granatu, czy winogron.

Źródła:

1. B. E. Dulcet. J. Chojnacki, Technika aplikaji melasy do konserowanych pasz, Inżynieria i Aparatura Wojskowa, 2014/02,
2. M. Chabłowska, M. Kliszcz, J. Rozmierska, A. Miecznikowski, Sprawozdanie z zadania w zakresie rolnictwa ekoloicznego 2016, Warszawa, 2016.