Kozłek lekarski – na bezsenność, stany lękowe i PMS. Właściwości, dawkowanie i uprawa

Kozłek lekarski, nazywany też walerianą, cenimy przede wszystkim za działanie kojące i uspokajające. To jednak dopiero początek  wspaniałych możliwości tej popularnej rośliny. Na co pomaga kozłek lekarski? Kiedy warto z niego korzystać, a kiedy lepiej zrezygnować? Podpowiadamy.

Co to jest kozłek lekarski?

Kozłek lekarski to jedno z najpopularniejszych obecnie ziół. Jak ono wygląda? Przede wszystkim posiada białe lub bladoróżowe kwiaty oraz postrzępione liście. Co więcej, jest to roślina stosunkowo wysoka, która może mieć nawet 2 m wysokości. Wyróżnia się dodatkowo charakterystycznym, słodkim aromatem.

Prozdrowotne właściwości posiada przede wszystkim korzeń kozłka lekarskiego, ale także podziemne łodygi (czyli kłącza), jak również i kwiaty. Gdzie rośnie ta roślina? Jak się okazuje, na terenie całej Europy i Azji, z wyjątkiem obszarów pustynnych i arktycznych. Można ją także znaleźć w Ameryce Północnej. Ważne jest to, że w aptece można dziś z łatwością dostać krople i tabletki z waleriany. Niektórzy piją również przygotowaną na jej bazie herbatę.

Kozłek lekarski – właściwości

Jeśli chodzi o działanie kozłka lekarskiego, znany jest on przede wszystkim ze swoich właściwości uspokajających, kojących oraz wyciszających. Tabletki i krople z waleriany powszechnie stosuje się w przypadku bezsenności, zwłaszcza tej o podłożu neurologicznym. Można tę roślinę traktować jako rodzaj środka nasennego, którego skuteczność porównuje się z różnymi przeznaczonymi do tego samego celu lekarstwami. Co więcej – w przeciwieństwie do nich – nie powoduje ona uzależnienia oraz nie wchodzi w reakcje z alkoholem. Ważne jest również to, że nie tylko pomaga zasypiać, ale zmniejsza także liczbę nocnych wybudzeń.

Kozłek może być przydatny w przypadku umiarkowanych stanów lękowych. Nierzadko dodawany jest do leków na wysokie ciśnienie związane z nerwicą oraz napięciem nerwowym. Obniża aktywność ośrodkowego układu nerwowego, minimalizuje napięcie oraz pomaga dogłębnie się wyciszyć. Doskonale radzi sobie także z symptomami nerwicy, a więc np. z nadmiernym poceniem się czy też palpitacjami serca.

Kozłek lekarski wykazuje się także korzystnym działaniem na skórę. Świetnie spisuje się w przypadku egzemy, łupieżu, a nawet łuszczycy. Ekstrakt z tej rośliny obecny jest w wielu kosmetykach przeznaczonych do tego rodzaju problemów. Nierzadko występuje w kremach, szamponach, balsamach, a nawet w niektórych maściach.

Nie można zapomnieć o tym, że kozłek lekarski skutecznie łagodzi ból. Dotyczy to zarówno dolegliwości pojawiających się podczas menstruacji, jak i tych ze strony układu trawiennego. Mogą po niego sięgać kobiety z zespołem napięcia przedmiesiączkowego, a dzięki właściwościom rozkurczowym jest on w stanie skutecznie łagodzić stany skurczowe żołądka. Z kolei dzięki właściwościom wiatropędnym wspomaga on pracę nerek, wywołuje efekt rozkurczowy oraz stymuluje produkcję soków żołądkowych. W medycynie ludowej wykorzystywano go także jako środek do leczenia układu moczowego.

Dawkowanie waleriany

Krople walerianowe – dawkowanie

Szczegółowe informacje o tym,  jak dawkować krople walerianowe, znajdziemy na ulotce dołączonej do opakowania produktu. Jeśli chodzi o stany napięcia nerwowego, zwykle zaleca się przyjmowanie 1–3 ml płynu, czyli 25–75 kropli, 3 razy na dobę. W przypadku problemów z zasypianiem rekomendowana jest podobna dawka, tyle że przyjmowana przed samym snem.

Tabletki z kozłka lekarskiego – dawkowanie

Zazwyczaj zaleca się przyjmowanie 1 tabletki, do 3-4 razy na dobę, przez 2-4 tygodnie. Jeśli symptomy napięcia nerwowego po tym czasie się utrzymują, należy skonsultować się z lekarzem. Ważne, aby samodzielnie nie zwiększać tych dawek, ponieważ to nie pomoże, a może zaszkodzić Twojemu zdrowiu.

Napar z waleriany – dawkowanie

Chcąc przygotować napar z kozłka lekarskiego, należy jego 1 łyżeczkę zalać 1 filiżanką ciepłej wody (około 150 ml). Całość trzeba parzyć pod przykryciem przez 10–15 minut, a następnie ją przecedzić. Możesz pić taki napar maksymalnie 3 razy dziennie, po 1 filiżance.

Napój uspokajający z walerianą – dawkowanie

Warto wypróbować również napój uspokajający z kozłkiem lekarskim. W tym celu wystarczy 1/3 łyżeczki (60 kropli) kropli walerianowych oraz łyżkę miodu dodać do gorącego mleka. Tak przygotowany napój pozwoli Ci szybciej zasnąć, jeśli zmagasz się z bezsennością.

Przeciwwskazania do przyjmowania kozłka lekarskiego

Kozłek lekarski to roślina o wielu wspaniałych właściwościach, jednak nie jest ona przeznaczona dla wszystkich. Powinny z niej zrezygnować osoby:

• w podeszłym wieku,
• w ciąży,
• karmiące piersią,
• prowadzące pojazdy mechaniczne.

Z kropel i tabletek z waleriany powinny też zrezygnować osoby przyjmujące inne leki uspokajające, środki nasenne oraz preparaty przeciwgrzybicze – w takim przypadku zalecamy wcześniejszą konsultację z lekarzem.

Krople walerianowe – skutki uboczne

Przyjmowanie kozłka lekarskiego w postaci kropli walerianowych, tabletek itd. przez długi czas (np. ponad miesiąc) może wywoływać skutki uboczne. Jakie? Oto one:

• zaburzenia widzenia,
• bóle głowy,
• mdłości,
• palpitacje serca,
• problemy z trawieniem,
• bezsenność,
• nadpobudliwość,
• alergie,
• uszkodzenie wątroby.

Warto jednak zaznaczyć, że przy prawidłowym stosowaniu waleriany nie trzeba się martwić o skutki uboczne.

Uprawa waleriany

Jeśli chodzi o uprawę kozłka lekarskiego, należy w pierwszej kolejności zadbać o odpowiednią glebę. Powinna być ona żyzna, zwapnowana oraz przepuszczalna. Roślinę warto posadzić na stanowisku słonecznym oraz półcienistym. Zazwyczaj uprawiana jest ona w sierpniu, z siewu do rozsadników. Następnie we wrześniu lub październiku przesadza się rozsady na miejsce stałe. Ważne, aby nie przykrywać nasion, które wschodzą do 3 tygodni od siewu.

Należy pamiętać o odchwaszczaniu i nawożeniu rośliny. W drugim roku istotne jest usuwanie pędów kwiatostanowych. Surowiec można natomiast zbierać jesienią, po wcześniejszym pozbyciu się części nadziemnej. Następnie należy oczyścić i rozdrobnić kłącza, które często suszy się np. w blaszkach pod dachem.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7585905/ (dostęp: 23.03.2022).
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4394901/ (dostęp: 23.03.2022).