7 min.
Flawonoidy – czym są, gdzie występują, rola w diecie

Flawonoidy – czym są, gdzie występują, rola w diecie Kaboompics.com
28.06.2022
Dlaczego tak lubimy jeść tosty z serem? Wyjaśnia biotechnolog Dawid Polak
27.06.2022
Mama Chemik: „Odkrajanie spleśniałego kawałka owocu czy zdejmowanie kożuszka z wierzchu dżemu, a później zjadanie reszty, jest wielkim błędem”
26.06.2022
3 przepisy na wrapy. Dla tych, którym znudziły się kanapki
26.06.2022
Napój arbuzowy – twoje ciało podziękuje ci za tę chwilę wytchnienia
25.06.2022
Wegańskie lody jaglano-truskawkowe. To prostsze, niż myślisz!
Flawonoidy zostały odkryte już w 1930 r. Wówczas wyizolowano jeden ze związków należących do tej grupy i nazwano go witaminą P. Od tamtej pory wyróżniono ponad dziesięć tysięcy różnych flawonoidów. Ze względu na silne właściwości antyoksydacyjne związki te mają duże znaczenie w zapobieganiu rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów i cukrzycy. Gdzie znajdziemy flawonoidy?
Spis treści
- Flawonoidy (polifenole) – co to jest?
- Flawonoidy – gdzie występują?
- Flawonoidy – działanie i właściwości
- Antyoksydacyjna moc flawonoidów
- Przeciwzapalne i antyalergiczne właściwości flawonoidów
- Przeciwnowotworowe działanie flawonoidów
- Flawonoidy a układ sercowo-naczyniowy
- Przeciwcukrzycowe działania flawonoidów
- Flawonoidy a zaćma
- Wpływ flawonoidów na AIDS
Flawonoidy (polifenole) – co to jest?
Flawonoidy to związki polifenolowe (polifenole), które występują powszechnie w roślinach. Znajdziesz je przede wszystkim w liściach, kwiatach, owocach i nasionach. Niekiedy nazywane bywają witaminą P, co świadczy o randze, jaką te związki bioaktywne zajmują w żywieniu człowieka. Do tej pory odkryto ponad dziesięć tysięcy flawonoidów, które różnią się strukturą:
- flawanony (naryngenina, naryngina, hesperetyna, hesperedyna – występują m.in. w pomarańczach i grejpfrutach);
- flawanole (epikatechina, epigallokatechina, katechina – występują m.in. w czekoladzie, jabłkach i kiwi);
- flawony (apigenina, diosmetyna, luteolina – występują m.in. w selerze, pietruszce i cytrynie);
- izoflawony (daidzeina, genisteina – występują m.in. w roślinach strączkowych);
- flawonole (kwercetyna, kemferol, mirecytyna, fisteina, morina – występują m.in. w cebuli, kapuście i jagodach);
- antocyjany (cyjanidyna, pelargonidyna, malwidin – występują m.in. w wiśniach, truskawkach i czarnej porzeczce).
Do grupy tej zaliczane są także biflawonoidy, flawonolignany, prenyloflawonoidy, glikozydoestry flawonoidowe, chalkony i proantocyjany.
Flawonoidy nadają owocom i warzywom intensywne kolory. To właśnie dzięki temu papryka ma soczyście czerwoną barwę, a jagody intensywnie fioletowy odcień. Rolą tych związków jest zapewnienie roślinom odpowiedniej ochrony przed negatywnym wpływem promieniowania słonecznego oraz oddziaływaniem owadów, grzybów czy pleśni. To także przekaźnik energii w procesie fotosyntezy i hormon roślinny.
Po wprowadzeniu do organizmu flawonoidy mają działanie podobne do witamin. Stąd też chętnie wykorzystywane są do produkcji suplementów pomocnych w profilaktyce, ale i leków stosowanych w terapii niektórych dolegliwości, w tym przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Flawonoidy – gdzie występują?
Flawonoidy występują powszechnie w roślinach. Najwięcej znajdziesz ich w warzywach (cebula, pomidory, papryka i brokuły) i owocach (cytrusy, jabłka, jagody, czarne porzeczki i winogrona).
Nieco mniej jest ich w zbożach i nasionach roślin strączkowych, przyprawach, zielonej herbacie, kawie, kakao, a nawet czerwonym winie.
W zależności od nawyków żywieniowych, dawka flawonoidów przyjmowanych wraz z warzywami, owocami lub roślinami strączkowymi waha się w zakresie 3–70 g/dziennie.
Przyjmowane w tej postaci mają korzystny wpływ na organizm i stany patologiczne, które się w nim rozwijają. Nie oznacza to jednak, że każda dawka polifenoli jest korzystna.
Jeśli przyjmujesz leki z ekstraktami roślinnymi (np. z kwiatu lipy czy owocu głogu) możesz odczuć negatywny wpływ suplementacji na zdrowie. Najpoważniejszą jest zaburzenie pracy tarczycy.
Flawonoidy – działanie i właściwości
Flawonoidy, które dostarczane są organizmowi wraz ze spożywanymi owocami, warzywami czy roślinami strączkowymi, wchłaniane są w połowie do krwiobiegu w niezmienionej postaci. Te, które nie zostaną w ten sposób przyswojone, są metabolizowane w wątrobie i jelicie cienkim. Zmienia się wówczas także ich aktywność oraz szybkość usuwania z krwiobiegu.
Co ciekawe, flawonoidy wolniej wchłaniają się w organizmach kobiet i u osób, które spożywają warzywa i owoce wraz z mlekiem.
Flawonoidy wykazują działanie:
- antyoksydacyjne,
- przeciwzapalne,
- antyalergiczne,
- estrogenne,
- przeciwnowotworowe,
- przeciwmiażdżycowe,
- przeciwzakrzepowe,
- przeciwcukrzycowe.
Antyoksydacyjna moc flawonoidów
Flawonoidy w kosmetyce i medycynie cenione są przede wszystkim za właściwości antyoksydacyjne. Ich siła zależna jest od liczby oraz położenia grup hydroksylowych poszczególnych flawonoidów.
W ogólnym ujęciu właściwości antyoksydacyjne flawonoidów wynikają ze zdolności tych związków do wychwytywania, wymiatania i ograniczania wytwarzania wolnych rodników oraz reaktywnych form tlenu. Zapewniają również ochronę niskocząsteczkowym antyoksydantom.
Właściwości antyoksydacyjne flawonoidów mają duże znaczenie w procesie zapobiegania i łagodzenia zmian o charakterze patologicznym. Mowa tu m.in. o stanach zapalnych, nowotworach i miażdżycy.
Flawonoidy chronią witaminy C i E przed utlenianiem, zwiększając ich wchłanianie z przewodu pokarmowego. Witamina C bierze udział w procesie syntezy kolagenu i spowalniania procesu starzenia skóry. Natomiast witamin E chroni organizm przed stresem oksydacyjnym.
Przeciwzapalne i antyalergiczne właściwości flawonoidów
Flawonoidy hamują aktywność enzymów, będących mediatorami odpowiedzi zapalnych. W efekcie dochodzi do zmniejszenia produkcji prostaglandyny, leukotrienu i tromboksanu. Napływ leukocytów do miejsca objętego stanem zapalnym zostaje spowolniony, a on sam stopniowo zostaje złagodzony.
Flawonoidy poprawiają również stan naczyń krwionośnych, które zostały uszkodzone przez reakcję zapalną.
Na szczególną uwagę w grupie polifenoli zasługują luteoliny i kwercetyny. Mają one działanie antyalergiczne. Jest to skutek:
- oddziaływania na układ odpornościowy;
- hamowania proliferacji limfocytów;
- hamowania syntezy IgE, IgG, IgM, IgA;
- spowolnienia uwalniania cytokin i histaminy.
Przeciwnowotworowe działanie flawonoidów
Już na przełomie lat 70. i 80. XX w. zaobserwowano, że flawonoidy mają pozytywny wpływ na zapobieganie rozwojowi nowotworów. Jest to skutek obniżania aktywności mutagenów oraz blokowania replikacji DNA i cyklu komórkowego komórek nowotworowych. Włączenie do diety produktów z izoflawonami zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi, prostaty, tarczycy, głowy i szyi.
Izoflawony to jedna z odmian flawonoidów. Gdzie występują one najczęściej? Znajdziesz je przede wszystkim w soi oraz roślinach strączkowych. Włącz do diety te produkty, jeśli w twojej rodzinie odnotowano przypadki zachorowań na nowotwór piersi lub prostaty. Natomiast flawanole, które możesz znaleźć w zielonej herbacie, redukują ryzyko wystąpienia raka płuc.
Flawonoidy nie tylko znajdują zastosowanie profilaktyce nowotworowej. Coraz częściej pod uwagę bierze się możliwość ich stosowania w terapii. Związki te mogą przyczyniać się do zwiększenia stężenia niektórych cytostatyków. Ma to znaczenie w leczeniu nowotworów opornych na działanie chemioterapeutyków.
Flawonoidy a układ sercowo-naczyniowy
Flawonoidy i preparaty, które je zawierają, zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Jeśli jesteś w grupie osób, u której prawdopodobieństwo rozwoju miażdżycy bądź wystąpienia zawału serce jest podwyższone – włącz do swojej diety bioflawonoidy.
Gdzie występują związki, które mają najkorzystniejszy wpływ na serce i układ krwionośny? Przede wszystkim są to:
- zielona herbata,
- czerwone wino,
- jabłka,
- cebula,
- brokuły.
Korzystny wpływ polifenoli na układ sercowo-naczyniowy to skutek ich zdolności do zwiększania stężenia cholesterolu HDL (zwanego dobrym) i ograniczenia odkładania się w świetle naczyń krwionośnych cholesterolu LDL (zwanego złym).
Flawonoidy w połączeniu z witaminą C wzmacniają i uelastyczniają naczynia krwionośne. Dzięki temu nie są one nadmiernie łamliwe i przepuszczalne. Właśnie dlatego związki te są wykorzystywane w leczeniu chorób zakrzepowych i zatorowych.
Flawonoidy przyczyniają się także do zwiększenia siły skurczowej serca (i jednocześnie łagodzenia skurczów naczyń krwionośnych) oraz redukcji ciśnienia tętniczego.
Wspomniana wcześniej właściwość antyoksydacyjna polifenoli (zdolność do wychwytywania i wymiatania wolnych rodników oraz reaktywnych form tlenu) przyczynia się do zmniejszenia stanów zapalnych naczyń krwionośnych, towarzyszących miażdżycy.
Zmniejszona liczba wolnych rodników w osoczu powstrzymuje natomiast utlenianie cholesterolu LDL, zapobiegając tym samym osadzaniu się blaszek miażdżycowych w komórkach śródbłonka.
Przeciwcukrzycowe działania flawonoidów
Niektóre z flawonoidów mają działanie przeciwcukrzycowe. Mogą bowiem pośrednio stymulować wydzielanie insuliny.
Osłabiają aktywność transporterów glukozy, czego efektem jest spowolnienie jej wchłaniania w jelicie cienkim. Dzięki temu poziom glukozy we krwi nie wzrasta drastycznie tuż po zjedzeniu posiłku. Właściwość tę wykazuje m.in. daidzeina będąca izoflawonem oraz luteolina należąca do flawonów.
Flawonoidy a zaćma
Ryzyko rozwoju zaćmy jest podwyższone m.in. u osób chorujących na cukrzycę. Jest to spowodowane nadmiernym odkładaniem się w oku sorbitolu (związku chemicznego z grupy alkoholi cukrowych). Flawonoidy spowalniają proces jego syntezy. Dzięki temu zmętnienie soczewki oka, nazywane zaćmą lub kataraktą przebiega wolniej. Nie jest to jednak proces, który można powstrzymać.
Wpływ flawonoidów na AIDS
Na gruncie aktualnej wiedzy flawonoidy mogą mieć znaczenia dla terapii AIDS. Hamują bowiem przenikanie cząsteczek wirusa HIV do wnętrza komórek i aktywność jego białka. Zwiększona podaż polifenoli w diecie może również przyczynić się do spowolnienia odwrotnej transkrypcji, co jest kluczowe dla rozwoju choroby AIDS.
Źródła:
- M. Majewska, H. Czeczot, Flawonoidy w profilaktyce i terapii, Farmacja Polska, 2009/65 (5), s. 369–377
- K. Kałwa, Właściwości antyoksydacyjne flawonoidów oraz ich wpływ na zdrowie człowieka, 2019, Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych 2019/68, nr 1 (322), s. 153–159
- J. Ostrowska, E. Skrzydlewska, Aktywność biologiczna flawonoidów, Postępy Fitoterapii, 2005/3-4, s. 71–79
Spodobał Ci się artykuł? Poleć go znajomym!
Zobacz także
Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Podoba Ci się ten artykuł?
Tak
Nie
Powiązane tematy:
Polecamy

16.06.2022
Konrad Budzyk: „Kiedy ktoś mówi, że chce być wege, ale nie ma czasu na stanie przy garach, to wymówka”

18.05.2022
„To, co dzieje się wewnątrz nas, wyznacza jakość naszej pracy. Hormony sterują całym naszym organizmem” – mówi Milena Nosek, dietetyczka

29.04.2022
Maria Nowak-Szabat: „Darujmy sobie bycie na bieżąco z nowinkami dietetycznymi. Sięgnijmy do starej Ajurwedy, by schudnąć i trwać w zgodzie ze sobą”

12.04.2022