Jakie właściwości ma aronia? Pomysły na przetwory z aronii

Aronia to jeden z cenniejszych owoców jagodowych, z którego można przygotować pyszny sok, nalewkę oraz dżem. Zawarte w aronii liczne składniki o właściwościach prozdrowotnych sprawiają, że działa ona przeciwnowotworowo, przeciwzapalnie i przeciwcukrzycowo. Kiedy zbierać aronię i jak ją wykorzystać w kuchni? Poznaj właściwości i zastosowanie aronii.

Jak wygląda aronia?

Aronia to krzew należący do rodziny Roseaceae (Różowate). Roślina pochodzi z Ameryki Północnej; do Europy trafiła w XVII wieku. Wyróżnia się trzy gatunki aronii: 

• Aronię czarnoowocową (Aronia melanocarpa) – może dorastać do 2-3 metrów, wydaje okrągłe, czarne owoce zebrane w grona. Jest odporna na choroby i szkodniki, nie akumuluje w owocach metali ciężkich. 
• Aronię czerwoną (Aronia arbutifolia) – osiąga 2-3 metry wysokości, jesienią pojawiają się na niej niewielkie, lecz liczne czerwone, błyszczące owoce. Roślina preferuje wilgotne gleby i słoneczne stanowisko. Ze względu na małe owoce o cierpkim smaku, aronia czerwona nie jest zbyt chętnie uprawiana jako roślina użytkowa, może natomiast pełnić funkcję rośliny ozdobnej. 
• Aronię śliwolistną (Aronia prunifolia) – jest do hybryda A. arbutifolia i A melanocarpa. Krzew nie przekracza 1-1,5 metra wysokości, owocuje obficie, wydając duże, ciemnogranatowe jagody o słodkim miąższu. Aronia śliwolistna ma podobne walory smakowe jak aronia czarnoowocowa, cechuje się też dużą plennością owoców. 

Najwięcej właściwości leczniczych przypisuje się aronii czarnoowocowej. W Polsce gatunek ten jest powszechnie uprawiany, spotkać go można też na działkach i w ogrodach. Owoce aronii w dużej ilości eksportowane są za granicę: rocznie na plantacjach zbiera się 25000-5000 ton owoców i aż 90% zbiorów przeznaczone jest na eksport. 

Kiedy zrywać aronię?

Zastanawiasz się, kiedy dojrzewa aronia? Owoce A. melanocarpa i A. prunifolia dojrzewają na przełomie sierpnia i września, a jagody A. arbutifilia zyskują dojrzałość na przełomie września i października. Gdy liście aronii zabarwią się na kolor złoty i pomarańczowy, a owoce zmienią kolor z zielonego na czarny, warto jeszcze trochę odczekać ze zbiorem. Im dłużej owoce pozostaną na krzakach, tym będą słodsze i mniej cierpkie, a ponadto będą zawierały więcej antocyjanów i cukrów. Jagody aronii można nawet zbierać po pierwszych przymrozkach, gdyż długo utrzymują się na gałązkach. Dzięki obfitemu owocowaniu aronii z jednego krzaka można zebrać aż kilka kilogramów owoców. 

Aronia – składniki odżywcze

Owoce aronii zalicza się do superfoods, czyli tzw. superżywności, ponieważ zawierają wiele składników odżywczych o prozdrowotnym wpływie na organizm. Aronia słynie z wysokiej zawartości antyoksydantów: antocyjanów, flawonoli, fenolokwasów i garbników. Całkowita zawartość polifenoli w aronii wynosi średnio aż 2080 mg/100g owoców. Jest to znacznie wyższa wartość w porównaniu do innych owoców, w tym czarnej porzeczki (560 mg), wiśni (460 mg), truskawek (225 mg), borówek (525 mg), malin (126 mg) czy jeżyn (248 mg). 

Ponadto aronia zawiera niewielkie ilości witamin (witaminę C, B2, B6, E, PP) oraz składników mineralnych (mangan, miedź, jod, kobalt). 100 gramów aronii dostarcza jedynie 47 kcal. 

Zawartość poszczególnych substancji odżywczych została przedstawiona w poniższej tabeli. 

Właściwości zdrowotne aronii

Aronii przypisuje się następujące właściwości zdrowotne: 

• działanie przeciwnowotworowe – polifenole zawarte w owocach i ekstraktach z aronii wykazują właściwości antyproliferacyjne i ochronne w odniesieniu do raka jelita grubego, ponadto hamują wzrost niektórych rodzajów raka piersi i okrężnicy, redukują skutki uboczne przyjmowanych alkilujących leków przeciwnowotworowych; 
• działanie kardioprotekcyjne – aronia obniża skurczowe i rozkurczowe ciśnienie tętnicze krwi, zmniejsza poziom cholesterolu LDL oraz zwiększa poziom cholesterolu HDL, działa też przeciwutleniająco; 
• potencjalne działanie przeciwcukrzycowe – badania na zwierzętach wykazały, że aronia zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, obniża stężenie glukozy we krwi, działa protekcyjnie na komórki beta trzustki; 
• działanie antybakteryjne – aronia hamuje namnażanie się bakterii Escherichia coli i Bacillus cereus.

Co zrobić z aronii?

Wiele osób niesłusznie uważa, że aronia jest trująca, więc trzeba jej unikać. Świeże owoce aronii są w pełni jadalne, ale ze względu na cierpki smak raczej nie spożywa się ich na surowo. Aronia najlepiej smakuje w postaci przetworów. Z owoców możesz zrobić: 

• nalewki 
• likiery, 
• wino z aronii, 
• sok z aronii, 
• kompoty, 
• herbaty, 
• galaretki, 
• dżem z aronii 
• syropy. 

Ponadto z aronii robi się zupę, np. z dodatkiem śliwek lub porzeczek. Owoce świetnie sprawdzą się również jako dodatek do mięs i serów.

Jak zrobić sok z aronii?

Aby przygotować 1 litr soku z aronii, będziesz potrzebować: 

• 2 kg owoców aronii, 
• ok. 300 g cukru, 
• 1,5 l wody. 

Przygotowanie: 

1. Umyj owoce aronii, wsyp je do garnka, zalej wodą i zagotuj, cały czas mieszając. 
2. Po zagotowaniu zmniejsz ogień i gotuj owoce przez 30 minut, często mieszając. 
3. Przecedź owoce i do uzyskanego soku dodaj cukru, a następnie zagotuj sok. 
4. Wlej sok do butelki lub słoika, nie zapomnij zakręcić naczynia. 

Aronia – przeciwwskazania do stosowania

Aronia uznawana jest za bezpieczną dla zdrowia i nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do jej spożywania. Owoce aronii mogą jeść kobiety w ciąży i karmiące piersią. Ostrożność powinny zachować jednak osoby z niskim ciśnieniem tętniczym krwi, wrzodami żołądka, żylakami i zakrzepowym zapaleniem żył. 

Bibliografia: 

1. Szopa A., Kubica P., Ekiert H., Aronia – nie tylko czarnoowocowa, Lek w Polsce 2018, VOL 28 NR 11-12’18 (330-331). 
2. Sikora J. i in., Rola i właściwości lecznicze aronii czarnoowocowej w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLII, 2009, 1, str. 10 – 17.
3. Szopa A., Kubica P., Ekiert H., Ekologia, skład chemiczny, działanie prozdrowotne oraz badania biotechnologiczne aronii czarnoowocowej (Aronia melanocarpa (Michx.) Elliott), aronii czerwonej (Aronia arbutifolia (L.) Pers.) i aronii śliwolistnej (Aronia × prunifolia (Marsh.) Rehd.), Postępy Fitoterapii 2017; 18(2): 145-157.