Przez jaki czas ziemniaki są dobre do spożycia? Wszystko zależy od tego, jak zostały przygotowane

Ziemniak to jedno z bardziej popularnych warzyw. Na polskich stołach króluje od XVII wieku. Jeśli ktoś myśli „ziemniak to ziemniak” to jest w dużym błędzie. Trudno w to uwierzyć, ale na świecie ta bylina ma ponad 10 tysięcy odmian, a jej ojczyzną jest Ameryka Łacińska. Z doświadczenia wiesz, że ziemniaki mają długi okres przydatności, ale czy wiesz, jak długi?

Ile ziemniak pożyje?

Podstawową kwestią w mierzeniu żywotności danego warzywa jest to, gdzie jest przechowywane i czy zostało już wcześniej poddane „obróbce”. Ziemniak nie jest tutaj wyjątkiem, chociaż jego długowieczność w stosunku do innych plonów natury jest dość długa. Surowe, świeże ziemniaki powinny przetrwać okres paru tygodni w temperaturze pokojowej. Ich przydatność do spożycia wzrasta wraz z obniżaniem temperatury miejsca przechowywania. Spiżarnia lub lodówka sprawią, że ziemniaki będą dobre nawet kilka miesięcy. Ugotowane ziemniaki, przechowywane w lodówce będą dobre przez cztery dni, natomiast w tej samej formie po zamrożeniu przetrwają rok (chociaż walory smakowe mrożonych, gotowanych ziemniaków mogą być niezadowalające).

Poniżej tabelka dotyczącą przydatności do spożycia ziemniaków, z uwzględnieniem różnych sposobów przechowywania i przygotowania:

Ziemniak dobry, ziemniak zły

Dane w tabeli są orientacyjne, pamiętaj, aby zawsze dodatkowo upewnić się przed jedzeniem, czy warzywo nie jest zepsute. Świeże surowe ziemniaki są twarde w dotyku, pachną ziemią lub orzechami, ich skórka jest cienka i napięta, a powierzchnia nie ma wielu siniaków oraz innych przebarwień. Warto też ocenić stan miąższu i sprawdzić, czy pod skórą nie znajdują się skazy.

Gdy ziemniak jest miękki, a miąższ papkowaty, do tego czuć stęchliznę i pleśń to znak, że ten ziemniak nie powinien trafić na nasz talerz. Gdy przechowujesz większą liczbę ziemniaków w jednym miejscu, co jakiś czas sprawdź ich stan i pozbądź się tych zgniłych.

Kiełkujące ziemniaki

Kiełkowanie to oznaka dojrzewania. Naturalna, chociaż niezbyt pożądana w kuchni. Najlepiej zrobimy, jeśli takie ziemniaki nie trafią na nasz talerz, ale ich toksyczność zmniejszymy też, jeśli pozbędziemy się kiełków. Nie należy ich jeść, te młode pędy zawierają substancje toksyczne takie jak: solaninę, chaconinę i inne glikoalkaloidy. Trujące związki w ziemniaku wytwarzają również jego zielone elementy, często widoczne dopiero po obraniu, należy je odciąć i wyrzucić.

Skutki uboczne zjedzenia kiełków lub zielonych części ziemniaka mogą wystąpić w postaci biegunki, wymiotów i innych problemów trawiennych, a także bólu głowy. Kiełkowanie ziemniaka jest znakiem, że niedługo bulwa przejrzeje. Wytwarzanie kiełków pochłania z bulwy cukry i składniki odżywcze. Dlatego, jeśli chcesz zjeść ziemniaki, które wykiełkowały (oczywiście po usunięciu pędów), zrób to jak najszybciej.

Czy purée jest jeszcze zjadliwe?

W przypadku gotowanych ziemniaków nie zauważymy tak widocznych oznak zepsucia.  Mogą one wyzwalać nieprzyjemny zapach, ale niekoniecznie. Warto tu przestrzegać zasady – maksymalnie  trzy-cztery dni od ugotowania, przy przechowywaniu w lodówce. Co, poza niestrawnością,  jest niebezpieczne po zjedzeniu nieświeżych ugotowanych ziemniaków? Są one idealnym środowiskiem do rozwijania się bakterii, poprzez wilgoć oraz kwaśny odczyn i zawartość białka. Dlatego najlepiej nie przekraczać granicy czterech dni od gotowania. Przed jedzeniem podgrzej swoje danie do temperatury co najmniej 74 st. C, w której zginą niebezpieczne bakterie.

Skutki uboczne spożycia zepsutych ziemniaków

Zjedzenie zepsutych ugotowanych ziemniaków może być dość niebezpieczne dla naszego zdrowia, gromadzące się w nich bakterie i patogeny są w stanie wywołać, takie schorzenia jak: salmonella, listeria, botulizm i zatrucie pokarmowe wywołane gronkowcami.

Objawy zatrucia to:

• skurcze żołądka,
• gorączka,
• biegunka,
• nudności,
• wymioty,
• bóle mięśni.

Zatrucie pokarmowe prowadzi do odwodnienia, które niekiedy wymaga hospitalizacji. Pamiętaj, aby pozbyć się z lodówki ugotowanych ziemniaków po czterech dniach. Czasem pleśń może pokazać się wcześniej, zwłaszcza przy wyższych temperaturach przechowywania. Poznasz ją po specyficznym białym nalocie, przypominający puch. Niekiedy pleśń przybiera kolor czerwony, niebiesko-szary, brązowy lub czarny.

Jak przechowywać ziemniaki?

Ziemniaki najbardziej lubią chłodne, suche i ciemne miejsca, w końcu to dzieci ziemi. Dlatego unikaj pozostawiania ich na blacie w kuchni, gdzie operuje światło. Przechowuj je w spiżarni, piwniczce, szafce, która uchroni je przed wilgocią i światłem słonecznym. Podczas przechowywania ziemniaków równie ważna jest cyrkulacja powietrza, nigdy nie zamykajmy ich w hermetycznym pojemniku lub torbach foliowych.

Świeżych, nieobranych bulw nie powinno przechowywać się w lodówce, chociaż niskie temperatury im służą, lodówka czy zamrażarka nie jest odpowiednim miejscem dla kartofli. Takie warunki sprzyjają brązowieniu i mięknięciu warzywa, a co gorsza wywołują proces powstawania akryloamidu. Akryloamid jest to związek, który w specyficznych warunkach powstaje w roślinach zawierających skrobię. Badania wykazały, że spożywanie żywności zawierającej ten związek jest potencjalnie rakotwórcze. W miarę możliwości odizoluj ziemniaki od innych warzyw, by zminimalizować ekspozycje na gazy etylowe wytwarzane przez inne przejrzałe warzywa.

Źródła: Healthline, Food and Drug Administration, National Institutes of Health