Kawa bezkofeinowa – czym jest, smak. Kawa w ciąży i podczas laktacji

Kawa bezkofeinowa to napój stworzony z myślą o osobach, którym trudno zrezygnować ze smaku kawy, a źle się czują po kofeinie lub mają obawy związane ze spożywaniem tej substancji psychoaktywnej. Czy picie kawy bezkofeinowej jest jednak faktycznie zdrowsze od wybierania jej standardowej wersji? I czy w ciąży oraz podczas karmienia piersią można pić kawę – „zwykłą” lub bezkofeinową?

Czym jest kawa bezkofeinowa?

Kawa bezkofeinowa jest produktem powstającym w procesie usuwania kofeiny, czyli naturalnie występującej w ziarnach kawy bioaktywnej substancji o działaniu stymulującym układ nerwowy i sercowo-naczyniowy. Kawa bezkofeinowa, zgodnie z regulacjami Unii Europejskiej, może zawierać śladowe ilości kofeiny (do maksymalnie 0,3 proc. masy). Filiżanka kawy bezkofeinowej dostarcza zwykle 2-3 mg tego związku, czyli około 30-krotnie mniej niż tradycyjna.

Jak wytwarza się kawę bezkofeinową?

Proces usuwania kofeiny z kawy przebiega przed uprażeniem i zmieleniem ziaren. Przeprowadza się go najczęściej z wykorzystaniem jednej z trzech poniższych metod:

1. metoda ekstrakcji chemicznej –  do usunięcia kofeiny stosuje się rozpuszczalniki chemiczne, których pozostałości są następnie wypłukiwane z produktu,
2. metoda z wykorzystaniem wody jako rozpuszczalnika dla kofeiny,
3. metoda z użyciem dwutlenku węgla zastosowanego pod zwiększonym ciśnieniem i w odpowiedniej temperaturze (gaz również działa wtedy jako rozpuszczalnik dla kofeiny).

Wśród kaw bezkofeinowych wyróżnia się również alternatywy dla „prawdziwej” wersji produktu, które naturalnie nie zawierają kofeiny. Są to m.in. kawy zbożowe (produkowane z jęczmienia, pszenicy, orkiszu czy żyta), a także kawa z cykorii.

Smak kawy bezkofeinowej

Dla producentów kawy jednym z priorytetów przy dobieraniu metody usuwania kofeiny jest zachowanie walorów organoleptycznych tradycyjnie wytwarzanego napoju, do którego konsumenci zdążyli się już dawno przyzwyczaić. W procesie dekofeinizacji może jednak dochodzić do utraty niektórych związków, dlatego smak i zapach kawy tego rodzaju bywa nieznacznie słabszy w porównaniu do standardowego produktu.

Właściwości zdrowotne kawy bezkofeinowej

Czy picie kawy bezkofeinowej jest zdrowsze od picia tradycyjnie wytwarzanego odpowiednika tego napoju? Odpowiedź na to pytanie zależy od naszego punktu widzenia – i indywidualnej tolerancji kofeiny.

Jeśli po spożyciu standardowej kawy odczuwamy nieprzyjemne objawy (trudności w zasypianiu, bóle głowy, niepokój, arytmię serca, dolegliwości żołądkowe), a nie chcemy rezygnować z picia tego napoju, kawa bezkofeinowa wydaje się być idealnym rozwiązaniem. Dzięki niej możemy nadal cieszyć się smakiem kawy, bez odczuwania wymienionych skutków dostarczania (nadmiernej) ilości kofeiny.

Dla osób, które nie odczuwają wyraźnie konsekwencji związanych z piciem standardowej kawy, inne aspekty tego tematu można uznać za priorytetowe. Napój w wersji niepozbawionej kofeiny zawiera więcej antyoksydantów, czyli substancji odpowiadających za unieszkodliwianie wolnych rodników. Antyoksydantom zawartym w kawie przypisuje się pozytywne działanie w kontekście profilaktyki wielu schorzeń, m.in. cukrzycy, choroby wieńcowej serca, marskości wątroby, niektórych nowotworów. Co ciekawe, badania pokazują, że ten napój w tradycyjnej wersji stanowi jedno z podstawowych źródeł antyoksydantów w diecie mieszkańców wielu krajów zachodnich (i nie tylko).

Picie standardowej kawy może wiązać się więc z wieloma korzyściami zdrowotnymi, jednak nie obowiązuje tu zasada „im więcej, tym lepiej”. Zgodnie z opinią Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności za bezpieczne uznaje się dzienne spożycie kofeiny na poziomie nie wyższym niż 400 mg. Jeśli zdarza nam się przekraczać tę dawkę, prawdopodobnie lepszym rozwiązaniem byłoby ograniczenie spożycia tego napoju – lub wybór kawy bezkofeinowej.

Ile kofeiny ma kawa?

• pojedyncze espresso (60 ml) zawiera 80 mg kofeiny,
• filiżanka kawy parzonej, filtrowanej zawiera 90 mg kofeiny.

Należy jednak pamiętać, że kofeina kryje się również w innych produktach, a wspomniana bezpieczna dawka określa całkowite spożycie tego związku ze wszystkich źródeł. Produkty zawierające kofeinę to także:

• herbata (około 50 mg w jednej filiżance),
• napoje energetyczne (80 mg w jednej szklance),
• napój typu cola (40 mg w standardowej puszce),
• czekolada gorzka (50 mg w 100-gramowej tabliczce),
• czekolada mleczna (20 mg w 100-gramowej tabliczce).

Kawa w ciąży i podczas karmienia piersią

Inne zasady dotyczą picia kawy przez kobiety w czasie ciąży i podczas karmienia piersią. O ile spożywanie tradycyjnej kawy ogólnie uznaje się za bezpieczne, to dopuszczalna dzienna dawka kofeiny jest dwukrotnie niższa i wynosi 200 mg. Oznacza to, że kobieta ciężarna oraz karmiąca piersią może spożywać kofeinę zawartą w około dwóch filiżankach standardowej kawy bez negatywnego wpływu na zdrowie dziecka.

Bibliografia:

1. EFSA (2015) Scientific Opinion on the safety of caffeine, EFSA Journal, dostęp z: https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2015.4102.
2. Vincente S. J. V., Queiroz Y. S., Davidson Gotlieb S. L. i wsp. (2014) Stability of phenolic compounds and antioxidant capacity of regular and decaffeinated coffees, Food/Feed Science and Technology 57(1): 110-118.
3. Poole R., Kennedy O. J., Roderick P. i wsp. (2017) Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes, The BMJ, 259: j5024.