się ten artykuł?
Karczoch to roślina pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego, która wyróżnia się oryginalnym wyglądem, wyjątkowymi walorami smakowymi oraz cennymi właściwościami prozdrowotnymi. Ziele karczocha uznane zostało za żywność funkcjonalną, co wynika z wysokiej zawartości takich związków czynnych jak polifenole. Dzięki temu karczoch zwyczajny wykazuje działanie hipocholesterolemiczne, przeciwutleniające i hepatoprotekcyjne. A dzięki możliwościom różnorodnego zastosowania karczocha w kuchni, warzywa tego nie powinno zabraknąć w codziennej diecie.
Karczoch – co to za warzywo?
Karczoch to roślina z rodziny astrowatych, która może być uprawiana na całym świecie, choć rośnie głównie w rejonie basenu Morza Śródziemnego. Karczoch, zwany także artyszokiem to warzywo o charakterystycznym wyglądzie – warzywo to może osiągać nawet ponad 2 metry wysokości, a na grubej łodydze pojawiają się kwiaty. Karczochy zbudowane są z mięsistych główek pokrytych ostrymi łuskami o fioletowej lub niebieskawej barwie. Jadalną częścią rośliny jest pąk kwiatowy, czyli tzw. serce karczocha, do którego można dostać się po usunięciu twardych łusek.
Karczoch ma smak porównywany do szparagów, przy czym wyczuć można więcej goryczki, a nawet kwaskowatości. Wiele zależy oczywiście od sposobu przyrządzenia.
Karczochy – właściwości prozdrowotne
Karczochy charakteryzują się wysoką zawartością unikatowych związków aktywnych. Najważniejszym z nich jest cynaryna, czyli substancja o właściwościach żółciotwórczych i żółciopędnych, co oznacza, że stymuluje syntezę żółci oraz jej wydzielanie. Cynaryna może chronić komórki wątroby przed działaniem wielu związków toksycznych (takich jak tetrachlorek węgla), a także pobudzać procesy regeneracyjne hepatocytów. Dzięki temu karczochy mogą ułatwiać trawienie tłuszczów, a także wykazują działanie hepatoprotekcyjne, chroniąc komórki wątroby przed uszkodzeniem. Ponadto cynaryna pomaga normalizować poziom cholesterolu we krwi, co przekłada się na minimalizowanie ryzyka zaburzeń lipidowych i rozwijających się na ich podłożu chorób serca. Ponadto cynaryna wykazuje właściwości diuretyczne.
Karczoch stanowi cenne źródło inuliny – naturalnego cukru, stanowiącego rozpuszczalną frakcję błonnika. Inulina jest prebiotykiem, czyli związkiem umożliwiającym utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej jelit. Ponadto inulina zawarta w karczochach ogranicza tempo wchłaniania węglowodanów z przewodu pokarmowego, przez co obniża indeks glikemiczny posiłków.
Karczochy zawierają wiele cennych polifenoli, w tym kwas chlorogenowy, kwas kawowy czy kwas ferulowy, dzięki czemu rośliny ta wyróżniają się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. A zawartość kwasu chlorogenowego wspomaga proces odchudzania na drodze ograniczenia wchłaniania cukru z przewodu pokarmowego i zwiększenia wrażliwości komórek na działanie insuliny. Ponadto karczochy dostarczają wapń, żelazo, cynk czy magnez. Tak bogaty skład sprawia, że karczoch określany jest mianem żywności funkcjonalnej, czyli produktu, którego wpływ na organizm wykracza wyłącznie poza walory odżywcze. Spożywanie karczochów może przyczynić się do zauważalnej poprawy stanu zdrowia.
Karczoch – jak jeść?
Karczochy wciąż jeszcze są mało popularnymi składnikami diety, co wynika zarówno z ich ograniczonej dostępności, jak i braku wiedzy na temat tego, jak jeść karczochy. Warzywo to może być spożywane w formie gotowanej, pieczonej, grillowanej, świetną propozycją jest także faszerowany karczoch. Jak jeść to warzywo? W pierwszej kolejności należy odciąć łodygę tuż nad nasadą oraz usunąć zewnętrzne, twarde liście; następnie karczoch jest przecinany na pół w celu usunięcia wewnętrznych, niejadalnych listków. Potem wystarczy włożyć warzywo do miski z wodą i sokiem z cytryny, co zapobiega ciemnieniu warzywa. Karczochy gotowane powinny być w osolonej wodzie z dodatkiem soku z cytryny, a czas gotowania to około 40 minut.
Jakie są najciekawsze pomysły na karczochy? Przepis cieszący się ogromną popularnością to karczochy z sosem vinegret i czosnkiem, pieczone karczochy z parmezanem, a także sałatka z karczochów o sera feta.
Karczoch może być spożywany w postaci takich suplementów diety jak:
- sok z karczocha, który może być przyjmowany w dawce 25 – 30 ml raz lub dwa razy dziennie
- ekstrakt z karczocha, dostępny najczęściej w tabletkach z karczocha, stosowanych m. in. w celu wspomagania pracy wątroby, a także układu sercowo – naczyniowego; wyciąg z karczocha znajduje ponadto zastosowanie w kosmetykach i preparatach dermatologicznych wykorzystywanych w pielęgnacji skóry trądzikowej czy łuszczycowej.
Kiedy stosować preparaty zawierające karczoch? Tabletki czy sok z karczocha polecane są osobom z zaburzeniami trawiennymi – wzdęciami, zgagą, niestrawnością, a także schorzeniami wątroby. Po tego typu preparaty mogą sięgać osoby cierpiące na cukrzycę, gdyż karczoch normalizuje poziom glukozy we krwi, a także osoby cierpiące na choroby układu sercowo – naczyniowego. Ponadto wyciąg z karczocha stosowany jest przez osoby odchudzające jako wspomaganie diety na redukcję masy ciała.
Bibliografia:
Aksu O., Altinterim B., Hepatoprotective effects of artichoke, Cilt 1, Sayı 2, 2013 / Vol. 1, Issue 2, 2013
Rondanelli M. i in., Health-promoting properties of artichoke in preventing cardiovascular disease by its lipidic and glycemic-reducing action; Monaldi Arch Chest Dis. 2013 Mar;80(1):17-26.
Teterycz D., Michalak – Majewska M., Karczoch zwyczajny (Cynara scolymus) – innowacyjny surowiec o bogatych właściwościach leczniczych; Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych nr 593, 2018, 87–100
Polecamy
5 produktów dobrych dla wątroby. Idealne, żeby skomponować z nich wiosenne posiłki!
Balneolog – specjalista od wód mineralnych i surowców naturalnych
Lidia Bawolska: „Gotowanie jest czynnością trochę intymną. Przygotowując jedzenie, chcę poświęcić moje serce”. Autorka Pieprzyć z fantazją o swojej „Kuchni pełnej warzyw”
