Poznaj rodzaje kaw. Sprawdź proporcje i sposoby przyrządzania

Kawa to napój, który dla wielu z nas jest nieodłącznym elementem każdego poranka, z uwagi na podniesienie poziomu energii. Istnieje wiele jej typów, różnią się nie tylko smakiem, ale i sposobem podania. Każdy rodzaj kawy ma swoje unikalne cechy i warto znać różnice między nimi. 

Espresso to najpopularniejszy włoski klasyk 

Espresso to kwintesencja kawowego smaku, przygotowywana poprzez przepuszczenie gorącej wody pod wysokim ciśnieniem przez drobno zmielone ziarna kawy. Tradycyjnie ma objętość 25-30 ml, a proces ekstrakcji zajmuje około 25 sekund, z użyciem wody o temperaturze między 88 a 92°C. To właśnie esencja, której nazwa pochodzi od włoskiego słowa espressivo, oznaczającego „wyrazisty”, najlepiej oddaje intensywność tego napoju.  

Na powierzchni prawidłowo przygotowanego espresso pojawia się charakterystyczna pianka, zwana crema, która jest dowodem na idealne zaparzenie. Warto podkreślić, że espresso stanowi bazę dla wielu innych rodzajów kaw, takich jak cappuccino czy latte. Dbałość o odpowiednie proporcje – około 7 gramów kawy na porcję oraz precyzja parzenia są kluczowe. 

Americano, czyli czarna kawa 

Americano to rodzaj kawy, który powstał z potrzeby złagodzenia intensywności klasycznego włoskiego espresso. Według legend, jego historia sięga czasów II wojny światowej, kiedy amerykańscy żołnierze stacjonujący we Włoszech uznali espresso za zbyt mocne, więc zaczęli rozcieńczać je gorącą wodą. Podobnie postępowali amerykańscy turyści odwiedzający Italię, dla których tradycyjna włoska kawa była zbyt intensywna.  

Americano to więc kawa o łagodniejszym smaku, ale równie pobudzająca, jak espresso. Klasyczny przepis zakłada połączenie jednej porcji espresso z równą ilością wody, choć proporcje mogą się różnić w zależności od preferencji. 

Lungo ma bardziej wyrazisty smak 

Kawa lungo to wariant espresso, który różni się od niego wydłużonym czasem parzenia oraz większą ilością wody. Lungo, co po włosku oznacza „długi”, ma objętość około 50-60 ml, czyli jest większe niż tradycyjne espresso, ale zachowuje jego intensywny smak. W przeciwieństwie do americano, które powstaje przez dodanie gorącej wody do gotowego espresso, lungo zawiera więcej wody już podczas procesu parzenia. W rezultacie lungo ma bardziej wyrazisty, gorzki smak, ponieważ dłuższy czas ekstrakcji wydobywa więcej substancji z kawy.  

Cappuccino – dodatek spienionego mleka 

Cappuccino to jedna z najbardziej rozpoznawalnych włoskich kaw, zaraz po espresso. Bazą cappuccino jest aromatyczne espresso, które dopełnia się gorącym mlekiem i gęstą, kremową pianką.  Kluczowe są proporcje: cappuccino składa się z ⅓ espresso, ⅓ gorącego mleka i ⅓ spienionego mleka.  

Według włoskich standardów idealne cappuccino ma około 150 ml, z pianką o grubości 1-2 cm. Mleko do cappuccino powinno być odpowiednio spienione, aby miało konsystencję jogurtu, bez dużych bąbli powietrza, co nadaje napojowi aksamitny i pełny smak.  

Caffé latte jest delikatną opcją dla kawoszy 

Caffè latte to jeden z najpopularniejszych rodzajów kawy na świecie, szczególnie lubiany za swoją łagodność i dużą ilość mleka. Nazwa „latte” pochodzi od włoskiego słowa oznaczającego mleko. Latte składa się z 1/3 espresso i 2/3 gorącego mleka, a na wierzchu znajduje się jedynie odrobina delikatnej pianki. W odróżnieniu od cappuccino, gdzie pianka jest bardziej wyrazista, w latte dominuje mleczna baza, co nadaje napojowi kremową konsystencję. Tradycyjnie we Włoszech latte pija się wyłącznie do śniadania. 

Latte macchiato – czym różni się od Caffé latte? 

Nazwa „macchiato” w języku włoskim oznacza „splamiony” lub „zabarwiony”, co odnosi się do sposobu jego przygotowania – gorące, spienione mleko jest najpierw wlewane do szklanki, a następnie dodaje się porcję espresso, która tworzy charakterystyczne warstwy. W przeciwieństwie do klasycznego latte, gdzie kawa i mleko są bardziej wymieszane, w latte macchiato espresso zabarwia mleko, co tworzy estetyczny, trójwarstwowy efekt. 

Flat white – czym różni się od innych kaw? 

Flat white to kawa pochodząca z Australii lub Nowej Zelandii, której charakterystyczną cechą jest idealna równowaga między intensywnym espresso a aksamitnym mlekiem. Przygotowuje się ją zazwyczaj z podwójnej porcji espresso, zalewając gorącym, lekko spienionym mlekiem o jednorodnej konsystencji, co sprawia, że powierzchnia napoju pozostaje płaska, zgodnie z jego nazwą. Podawana w filiżankach lub kubkach o pojemności 150-200 ml, flat white jest idealnym wyborem dla osób szukających bogatego aromatu z subtelną nutą mleczną. 

Irish coffee ma wyrazistą nutę alkoholu 

Kawa po irlandzku, czyli Irish coffee, łączy mocną czarną kawę z irlandzką whiskey, brązowym cukrem oraz bitą śmietaną. Klasycznie serwowana w wysokiej szklance na nóżce, Irish coffee jest doskonałym wyborem na chłodne dni, ponieważ działa zarówno pobudzająco, jak i rozgrzewająco. Kluczowym elementem tej kawy jest utrzymanie wyraźnych warstw – gęsta śmietana powinna unosić się na powierzchni, nie mieszając się z kawą i whiskey. 

Greckie frappe to idealna propozycja w upalne dni 

Frappe to popularna mrożona kawa – pochodzi z Grecji. Powstała przypadkowo w latach 50. XX wieku, kiedy grecki pracownik firmy Nescafé, Dimitris Vakondios, stworzył ten napój podczas targów, używając kawy rozpuszczalnej, zimnej wody i shakera. Od tamtej pory frappe zyskało popularność na całym świecie, zwłaszcza jako idealne orzeźwienie w upalne dni.  

Tradycyjnie przygotowuje się je z kawy rozpuszczalnej, wody, lodu i mleka, a całość jest energicznie mieszana, aby uzyskać charakterystyczną, kremową piankę na wierzchu. Do frappe można dodać cukier, a także wzbogacić napój lodami, syropami smakowymi czy bitą śmietaną. 

Rodzaje ziaren kawy 

Oczywiście każdy napój kawowy powinien być przygotowany z odpowiednich ziaren kawy. Można podzielić je na trzy główne gatunki, które różnią się smakiem, aromatem i miejscem uprawy: 

• Arabica – najpopularniejszy rodzaj kawy, stanowi około 60-70% światowej produkcji. Ziarna Arabiki charakteryzują się łagodnym, lekko kwaskowatym smakiem z nutami owocowymi i kwiatowymi. Uprawiana głównie w Ameryce Południowej i Środkowej, jest bardziej wymagająca pod względem warunków uprawy; 

• Robusta – ziarna Robusty mają bardziej gorzki, intensywny smak i wyższy poziom kofeiny niż Arabica. Są bardziej odporne na szkodniki i uprawiane głównie w Afryce oraz Azji. Robusta jest często używana w mieszankach espresso, aby nadać im głębszy, mocniejszy charakter; 

• Liberica – rzadziej spotykany gatunek kawy, o charakterystycznym, intensywnym smaku z nutami drewna i dymu. Ziarna Liberiki są większe i bardziej nieregularne w kształcie, a sama kawa jest uprawiana głównie w Afryce Zachodniej i na Filipinach. Ze względu na swój unikalny smak, jest wybierana przez koneserów kawy. 

O ekspertce:

Ewa Wanat – dietetyczka specjalizująca się w w żywieniu okołociążowym. Prowadzi dietoterapie zaburzeń glikemii – także w trakcie ciąży (insulinooporność, cukrzyca ciążowa, hipoglikemia reaktywna), zaburzeń o podłożu hormonalnych (PCOS, hiperprolaktynemia), niedoczynności tarczycy, endometriozy czy choroby Hashimoto.

Bibliografia: 

1.  Michael I. C. i inni, Systematically Improving Espresso: Insights from Mathematical Modeling and Experiment, Matter, t.2, r.3, s. 631-648, 2020. 
2. Angeloni G. i inni, What kind of coffee do you drink? An investigation on effects of eight different extraction methods, Food Research International, t.116, s.1327-1335, 2019. 
3. Lachenmeier D.W., Identification of Coffee Species, Varieties, Origins, and Processing and Preparation Methods—A Status Report. Proceedings 2023, 89, 9. 
4. https://kawowy.guru/espresso-cappuccino-latte-americano-czym-sie-rozni-kawa-od-kawy/ [dostęp: 12.09.2024].