Mleko kozie – właściwości i inne składniki odżywcze. Na co pomaga?
Mleko kozie to produkt o wysokiej wartości odżywczej, dzięki czemu zaliczany jest do żywności funkcjonalnej. Nie tylko zawiera ono łatwostrawne białko i cenne kwasy tłuszczowe, ale i znaczną ilość witaminy A, wapnia, miedzi, cynku i manganu. Jakie są właściwości mleka koziego i dla kogo jest ono polecane? Sprawdź!
Mleko kozie w diecie
Mleko kozie od wieków stanowi ważny składnik diety człowieka z racji tego, iż kozy to jedne z pierwszych udomowionych gatunków zwierząt. Jego produkcja na świecie wynosi ponad 18,7 milionów ton rocznie, z czego w Europie wytwarzane jest 2,7 milionów ton tego mleka.
Pasteryzowane mleko kozie to produkt o łagodnym smaku i gęstej, gładkiej konsystencji. Charakteryzuje się naturalnym zapachem i słono-słodkim posmakiem. Większość mleka koziego przeznaczana jest do produkcji przetworów mlecznych, w tym:
- miękkich, kremowych serów twarogowych,
- półtwardych serów kozich sprzedawanych w plastrach i blokach,
- twardych serów dojrzewających typu gouda, parmezan,
- jogurtów,
- kefirów.
Właściwości zdrowotne mleka koziego
Popyt na mleko kozie w ostatnich latach wzrasta ze względu na świadomość konsumencką dotyczącą zawartych w nim licznych składników odżywczych. Jaki skład ma mleko kozie? Na uwagę zasługują znajdujące się w nim łatwostrawne białka serwatkowe: alfa-laktoalbuina i beta laktoalbumina. Pierwszy z wymienionych związków poprawia wchłanianie wapnia i magnezu, działa przeciwnowotworowo, przeciwstresowo i antybakteryjnie. Beta-laktoglobulinie również przypisuje się właściwości antykancerogenne, a ponadto wykazuje ona aktywność antyoksydacyjną. W mleku kozim znajduje się mniej białek kazeinowych w porównaniu do mleka krów, więc jest ono mniej uczulające.
Tłuszcze obecne w mleku kozim są dobrze przyswajalne, gdyż w ich skład wchodzą krótko- i średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA). W największej ilości występują kwasy:
- kaprynowy,
- linolowy,
- laurynowy,
- oleinowy.
Wartość energetyczna mleka koziego i składniki odżywcze
Pod względem wartości energetycznej mleko kozie dostarcza podobną ilość kalorii jak mleko krowie (69-84 kcal na 100 ml produktu w porównaniu do 65-88 kcal znajdujących się w 100 gramach mleka krowiego). Nie brak w nim witamin i minerałów: w odniesieniu do mleka krowiego jest w nim więcej witaminy A, niacyny, ryboflawiny, kwasu pantotenowego, kalcyferolu oraz takich pierwiastków jak:
- żelazo,
- cynk,
- mangan,
- miedź,
- wapń,
- fosfor.
Mleko kozie korzystnie wpływa na pracę układu sercowo-naczyniowego, chroniąc przed rozwojem choroby wieńcowej. Dodatkowo wspiera prawidłowego funkcjonowanie układu nerwowego, a także sprzyja mineralizacji zębów. Dowiedziono, że mleko kozie obniża poziom cholesterolu i triglicerydów.
Poniższa tabela przedstawia zawartość poszczególnych składników odżywczych w mleku kozim w porównaniu do mleka krowiego.
Składnik odżywczy | Zawartość w 100 g mleka koziego | Zawartość w 100 g mleka krowiego |
Węglowodany | 4,5 | 5,0 |
Białka [g] | 3,6 | 3,4 |
Wapń [mg] | 134 | 119 |
Żelazo [mg] | 0,05 | 0,05 |
Magnez [mg] | 14 | 13 |
Mangan [mg] | 0,032 | 0,02 |
Potas [mg] | 204 | 151 |
Selen [μg] | 1,33 | 0,96 |
Sód [mg] | 50 | 49 |
Cynk [mg] | 0,30 | 0,38 |
Witamina A [IU] | 185 | 126 |
Witamina B1 [mg] | 0,048 | 0,038 |
Witamina B2 [mg] | 0,138 | 0,162 |
Witamina B3 [mg] | 0,277 | 0,084 |
Witamina B5 [mg] | 0,310 | 0,314 |
Witamina B6 [mg] | 0,046 | 0,042 |
Witamina B12 [μg] | 0,065 | 0,357 |
Witamina C [mg] | 1,29 | 0,94 |
Witamina D [IU] | 2,3 | 2,0 |
Kwas foliowy [mg] | 1,00 | 5,00 |
Laktoza [g] | 4,3 | 4,7 |
Cholesterol [mg] | 11 | 14 |
Tłuszcze [g], w tym: Kwasy tłuszczowe jednonienasycone: Kwasy tłuszczowe wielonienasycone: | 4,5 1,11 0,15 | 3,7 0,96 0,12 |
Na co pomaga mleko kozie?
Zawartość laktozy w mleku kozim jest niższa niż w mleku krowim, dzięki czemu jest ono zwykle lepiej przyswajalne przez osoby z nietolerancją laktozy. Poleca się je chorym cierpiących na dolegliwości żołądkowo-jelitowe i wrzody żołądka. Mleko kozie powinno znaleźć się w diecie dzieci i młodzieży – badania wykazały, że wypijanie 1 litra mleka dziennie przyczynia się do poprawy mineralizacji i gęstości kości. Dzięki zawartości laktozy mleko kozie „dba” o jelita, regulując florę bakteryjną.
Kto nie powinien pić mleka koziego?
Mleka koziego nie można podawać dzieciom do 1 roku życia, ponieważ jego skład nie jest optymalny dla małych dzieci. Przede wszystkim jest w nim zbyt wiele potasu i chloru, a za mało kwasu foliowego czy witaminy B12. Nawet jeśli u niemowlęcia występuje alergia na mleko krowie, mleko kozie nie może stanowić alternatywy ze względu na podobny potencjał uczulający. Skutki uboczne picia mleka koziego przez osoby z alergią lub nietolerancją to m.in. wysypka skórna, biegunka, nieżyt nosa czy nudności i wymioty.
Bibliografia:
- Molik E., Kotowicz G, Substancje bioaktywne mleka koziego wykorzystywane w medycynie i farmacji, Roczniki Naukowe Zootechniki 2023, T. 50, z. 1, 3–12.
- Pastuszka R., Barłowska J., Litwińczuk Z, Walory odżywcze i prozdrowotne mleka koziego, Medycyna Weterynaryjna 2015, 71 (8), 480-485.
- Wolanciuk A., Barłowska J., Pastuszka R., Topyła B, Podstawowy skład chemiczny i wybrane parametry tłuszczu mleka koziego z okresu żywienia letniego i jesienno-zimowego, Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego 2013, t. 9, nr 2, 63-70
Polecamy
„Slavic girl diet” święci triumfy za oceanem. Amerykanki uwierzyły, że piękno i zdrowie da im popularna w Polsce kasza
Jak catering dietetyczny może ułatwić życie osobom z wykluczeniami pokarmowymi i alergiami? Sprawdźmy!
„The Lancet”: Już dwa plasterki szynki dziennie mogą znacząco zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2
Dieta na zdrowe stawy – co jeść i suplementować, by cieszyć się ich sprawnością
się ten artykuł?