Żywokost – właściwości, zastosowanie, przepis na maść

Żywokost lekarski to roślina powszechnie stosowana w medycynie ludowej i ziołolecznictwie. Także współczesna medycyna korzysta z unikatowych właściwości żywokostu. Maść z żywokostu to skuteczny preparat wspomagający gojenie się odmrożeń i oparzeń, urazów i obrzęków. Nalewka z żywokostu stosowana w formie okładów wspomaga leczenie stanów zapalnych stawów i ścięgien. Co zrobić z liści i kwiatów żywokostu? Jak stosować preparaty z żywokostem?

Jak wygląda żywokost, gdzie rośnie, kiedy zbierać?

Żywokost to bylina z rodziny ogórecznikowatych. „Kosztywał” i „żywy gnat” to stosowane w medycynie ludowej określenia na żywokost lekarski. Gdzie rośnie żywokost? Roślinę można spotkać w całej Europie za wyjątkiem krańców południowych i północnych. Żywokost szczególnie upodobał sobie wilgotne, podmokłe tereny – brzegi jezior i rzek, podmokłe łąki, wilgotne rowy. Jak wygląda żywokost? Jest to roślina osiągająca wysokość około jednego metra, charakteryzująca się występowaniem długich liści i oryginalnych kwiatów. Liście żywokostu mogą mieć długość nawet 50 cm, są pokryte włoskami, a ich powierzchnia jest szorstka. Kwiaty żywokostu są purpurowo – fioletowe, mają kształt zwisających dzwonków. Leczniczą częścią rośliny jest korzeń żywokostu. Ma on kilkadziesiąt centymetrów długości, jest gruby i rozgałęziony. Z zewnątrz ma ciemną, wręcz czarna barwę, a w środku jest biały lub żółtawy. Po rozkrojeniu korzenia wydziela on lepki, obfity śluz.

Żywokost lekarski zbierany jest w drugim lub trzecim roku wegetacji. Zbiorów można dokonywać jesienią, gdy usychają części naziemne rośliny lub wczesną wiosną, gdy ziemia już odmarza, a roślina nie puściła jeszcze pierwszych liści.

Żywokost – właściwości lecznicze

Za właściwości lecznicze żywokostu odpowiada korzeń, który zawiera takie związki aktywne jak:

• śluzy,
• garbniki,
• krzem,
• fruktany,
• alantoina,
• asparagina,
• olejki eteryczne,
• kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy).

Tak bogaty skład związków aktywnych sprawia, że korzeń żywokostu wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych.  Żywokost lekarski stosowany zewnętrznie doskonale wspomaga gojenie się ran, egzemy, oparzeń czy odleżyn. Maść z żywokostu można stosować na skórę w celu regeneracji ubytków skóry, otarć, owrzodzeń żylakowych nóg czy odleżyn.

Nalewka z żywokostu pomaga złagodzić obrzęk i dolegliwości bólowe towarzyszące stanom zapalnym stawów oraz ścięgien. Pozwala na łagodzenie bólów reumatycznych, a także usprawnia proces leczenia wszelkiego rodzaju urazów. Liście żywokostu mogą być wykorzystane do przygotowania kąpieli łagodzących dolegliwości towarzyszące dnie moczanowej, chorobie reumatycznej, osteoporozie, złamaniach kości czy żylakach.

Jak zrobić maść z żywokostu?

W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są gotowe maści z żywokostu. Można także pokusić się o samodzielne przygotowanie maści żywokostowej. Jak zrobić w domu taki specyfik? Aby przyrządzić maść z żywokostu, koniczne jest posiadanie korzenia rośliny. Można go własnoręcznie wykopać i wysuszyć lub zakupić suszony korzeń żywokostu w sklepie zielarskim. Kolejnym krokiem jest potraktowanie korzenia żywokostu tłuszczem – w tym celu najlepiej sprawdza się smalec. Na korzeń żywokostu należy wykorzystać jedną lub dwie kostki smalcu. Korzeń żywokostu należy zetrzeć na tarce, a następnie wymieszać z roztopionym smalcem. Tak przygotowaną mieszankę należy przełożyć do szczelnie zamkniętych słoiczków i odstawić na dwa tygodnie. W tym czasie substancje aktywne z korzenia żywokostu przejdą do smalcu.

Można także przyrządzić maść żywokostową na bazie gliceryny. W celu przygotowania wyciągu glicerynowego należy zalać starty korzeń żywokostu gliceryną i odstawić na miesiąc. Potem roztwór należy odcedzić i powoli mieszać z woskiem pszczelim rozpuszczonym w kąpieli wodnej. Tak przygotowaną maść można stosować przez miesiąc, przechowując ją w suchym i chłodnym miejscu.

Żywokost – nalewka domowej roboty

Z korzenia żywokostu można przygotować nalewkę przeznaczoną do zewnętrznego użytku. Jak zrobić żywokost na spirytusie? Wystarczy wysuszony korzeń żywokostu pokroić na małe kawałeczki, umieścić w butelce i zalać spirytusem. Mieszankę należy następnie odstawić na dwa tygodnie w ciepłym miejscu. Po upływie 14 dni nalewkę należy przelać przez gazę.

Jak stosować żywokost w formie maści, nalewki czy oleju?

Wszystkie preparaty na bazie żywokostu są przeznaczone wyłącznie do stosowania zewnętrznego. W związku z zawartością alkaloidów żywokost nie jest przeznaczony do stosowania doustnego. Długotrwałe przyjmowanie doustne preparatów żywokostowych może prowadzić do uszkodzenia wątroby, a nawet rozwoju nowotworów. Jak stosowana jest maść zawierająca żywokost? Zastosowanie maści sprowadza się do smarowania bolących miejsc dwa razy dziennie. Należy zastosować grubą warstwę maści, na którą można położyć gazę aby zabezpieczyć pościel czy ubranie przez zabrudzeniem. Nalewka z żywokostu stosowana jest w postaci okładów lub bezpośredniej aplikacji na skórę. Nalewkę można wcierać trzy razy dziennie. Godnym uwagi produktem jest także olej żywokostowy z gojnikiem. Jak stosować ten preparat? Należy wcierać olej z żywokostu w skórę, trzy razy dziennie.

Jak jeszcze stosować żywokost? Można przyrządzić papkę z gotowanego korzenia żywokostu. Rozdrobniony korzeń wystarczy rozgotować w niewielkiej ilości wody, a otrzymaną papkę nałożyć na gazę i zrobić okład na bolące miejsce.

Żywokost – gdzie kupić korzeń i gotowe preparaty?

Suszony korzeń żywokostu można zakupić w każdej aptece i sklepie zielarskim. Podobnie jest z dostępnością gotowych produktów, takich jak olej z żywokostu czy maść z żywokostu. Cena korzenia to około 8-10 zł za 100 gram, maść kosztuje kilkadziesiąt złotych – cena zależy od objętości produktu, jego składu i obecności innych ekstraktów roślinnych. natomiast za olej z żywokostu trzeba zapłacić 20-30 zł za 100 ml.

Przeciwwskazania do stosowania żywokostu

Jak już wcześniej wspomniano, preparatów z żywokostem nie stosuje się doustnie. Natomiast przeciwwskazaniem do zewnętrznego stosowania preparatów z żywokostem jest ciąża i karmienie piersią. Ponadto należy pamiętać, aby nie stosować preparatów na bazie żywokostu zbyt długo.

Bibliografia:

1. Salehi B. i in., Symphytum species: A comprehensive review on chemical composition, food applications and phytopharmacology; Molecules, 2019