Weganizm a wegetarianizm – na czym polegają różnice?

Trudno określić, ilu mamy w Polsce wegan i wegetarian. Badanie opinii publicznej z 2013 roku podaje, że dietę wegetariańską stosuje ponad milion dorosłych Polaków, z czego pół miliona w ogóle nie spożywa produktów odzwierzęcych. W danych widać też wyraźny trend rozwojowy, co oznacza, że do dnia dzisiejszego kolejne setki tysięcy osób mogły przejść na dietę roślinną. Na czym polegają i skąd się wywodzą różnice pomiędzy weganizmem a wegetarianizmem?

Czego nie jedzą weganie?

Zapewne większość czytelniczek kojarzy dietę wegańską jako bardziej restrykcyjną niż wegetariańska. I całkiem słusznie, gdyż weganizm wyklucza spożywanie wszystkich produktów odzwierzęcych, natomiast wegetarianizm – jedynie mięsa. Oznacza to, że technicznie każda dieta wegańska jest również wegetariańska, natomiast nie każdy wegetarianin jest weganinem.

Dieta wegańska należy do bardzo restrykcyjnych i wymaga rezygnacji z wielu kategorii żywności, bez których olbrzymia część Polaków nie wyobraża sobie przygotowywania posiłków. Weganin nie zje nie tylko mięsa, ale żadnego artykułu spożywczego, do produkcji których użyto składnika pochodzenia zwierzęcego. Weganie nie spożywają więc nabiału i jaj, a co za tym idzie – większości czekolad (zawierają mleko) czy ciast (zawierają mleko i jajka). Zadziwiająco wiele żywności przetworzonej ma w sobie żelatynę, substancję żelującą pozyskaną poprzez gotowanie kości, skór oraz ścięgien zwierząt. Na liście nieakceptowanych produktów są również popularne barwniki – karmin (E-120), barwiący jedzenie na czerwono, do którego produkcji używa się czerwców z rodzaju Dactylopius coccus, a nawet… niektóre rodzaje piwa. Wynika to ze stosowania karuku (kleju rybnego) do usuwania zmętnień.

Dieta wegańska to styl życia

Weganie najczęściej odrzucają spożycie produktów odzwierzęcych z powodu wyznawanych wartości lub przekonań religijnych. Kwestie zdrowotne są tu drugorzędne, chociaż odpowiednio skomponowana dieta wegańska jest zdrowa i pełnowartościowa. Biorąc pod uwagę jedynie zasady zdrowego odżywiania, unikanie niektórych neutralnych substancji, jak naturalne barwniki, nie ma większego sensu.

Celem weganizmu jest jednak nie optymalizacja diety, a nawet wszystko sprzeciw wobec eksploatacji zwierząt przez człowieka. Jak tłumaczy na swojej stronie Stowarzyszenie Empatia, propagujące dietę wegańską w Polsce:

„Hodowla zwierząt dla mleka, jajek czy wełny jest taką samą eksploatacją zwierząt jak hodowla prowadzona w celu uzyskania mięsa. W równym stopniu wiąże się z zabijaniem zwierząt, choć nie jest to tak oczywiste i powszechnie wiadome. […] Weganizm jest optymalnym rozwiązaniem, bo bierze pod uwagę wszystkie istoty czujące i unika ich krzywdzenia i zabijania. Łączy w sobie zalety etyczne, ekologiczne i estetyczne (jest smaczny).”

Weganie zwracają także na kwestie ekologiczne i związane z wykorzystywaniem zasobów naturalnych. Hodowla zwierząt przeznaczonych na ubój może być główną przyczyną globalnego ocieplenia z uwagi na produkcję nawet 51% dwutlenku węgla pochodzenia androgennego. Wielu wegańskich aktywistów powtarza, że ograniczenie spożywania mięsa nawet o jeden mięsny posiłek mniej w tygodniu przyczynia się w większym stopniu do walki ze zmianą klimatu, niż całkowita rezygnacja z plastikowych torebek i słomek przez rok.

Jak zacząć dietę wegańską?

Jeśli pragniesz ograniczyć spożycie mięsa i produktów odzwierzęcych ze względów etycznych lub zdrowotnych, zdecydowanie prostszą sprawą jest rozpoczęcie od jednej z nie-wegańskich diet wegetariańskich lub kilku obiadów bezmięsnych w tygodniu.

Faktem jest, że Polacy spożywają za dużo mięsa, zwłaszcza wieprzowiny i wołowiny. Wielu z nas nie zna wielu wegańskich lub wegetariańskich przepisów obiadowych. Dlatego warto powoli uczyć się sporządzania nowych potraw. Można też rozważyć przejście na jedną z diet wegetariańskich, takich jak:

• Laktoowowegetarianizm – wyklucza jedynie spożywanie mięsa, dozwolone są wszystkie produkty odzwierzęce, w tym jajka i nabiał.
• Laktowegetarianizm – dozwolone jest spożywanie nabiału, laktowegetarianie nie jedzą mięsa i jajek.
• Owowegetarianizm – owowegetarianie spożywają jajka, nie jedzą natomiast mięsa i nabiału.

Dieta laktoowowegetariańska jest o wiele łatwiejsza do utrzymania przez osoby, które wcześniej nie stosowały żadnych diet wykluczających niż dieta wegańska.

Weganizm a zdrowie

Odpowiednio skomponowane diety wegańskie i wegetariańskie są zdrowe. Jednakże wykluczając z naszego jadłospisu wiele składników musimy zadbać o optymalizację posiłków. Zwłaszcza weganizm wymaga włączenia do diety niekiedy nieoczywistych źródeł witamin i minerałów.

Tak więc kwasy omega-3, znajdujące się głównie w mięsie ryb, weganie zastępują orzechami bądź mielonym siemieniem lnianym. Ważna jest odpowiednia podaż białka, przez co wiele potraw wegańskich bazuje na bogatych w białko warzywach strączkowych. Kontrolować należy też spożywanie wapnia oraz witaminy B12 – wiele gotowych produktów wegańskich jest więc wzbogacana o te składniki odżywcze.

Źródła:

http://www.fao.org/3/a0701e/a0701e00.htm

http://empatia.pl/weganizm/dlaczego/