Syrop z mniszka lekarskiego – przepis, właściwości, działanie

Gdy przychodzi kwiecień i maj, pola pokrywają się kwitnącym mniszkiem lekarskim. Zna go chyba każdy, choć pod niepoprawną nazwą mlecz. Uważany za chwast, zazwyczaj kończy swój żywot  pod postacią białego puchu rozwiewanego przez wiatr – „dmuchawca”. Tymczasem można z niego zrobić niezwykle prosty w wykonaniu syrop, który przyda się na kaszel i nie tylko.

Wszędobylski mniszek lekarski

Mniszek lekarski ( łac. Taraxacum officinale) należy do najbardziej rozpoznawalnych ziół świata. Jest bardzo powszechny- rośnie w Europie, Azji i obudwu Amerykach. Znany pod wieloma nazwami, jak chociażby lwi ząb, mleczaj, czy dandelion, porasta uprawy, łąki, trawniki, a nawet pobocza dróg. Od wieków wykorzystywany był jako surowiec zielarski. Choć najwięcej uwagi poświęca się wykorzystaniu korzeni i liści mniszka, kwiaty są nie mniej cenne – to właśnie one stanowią główny składnik do produkcji syropu z mniszka, zwanego także miodkiem majowym.

Przepis na syrop z mniszka lekarskiego

Jeśli chcemy przygotować smaczny syrop z mniszka lekarskiego, warto przestrzegać kilku zasad:

• Mniszek lekarski kwitnie od wiosny do jesieni, jednak najlepszym czasem jego zbioru jest początek kwitnienia wypadający w kwietniu i maju.
• Koszyczki kwiatowe należy zbierać bez szypułek, ponieważ to one nadają roślinie gorzki smak.
• Nie należy zbierać kwiatów w pełnym rozkwicie, gdyż mogą one w czasie suszenia wytworzyć nasiona (kwiaty powinny być nie w pełni otwarte).
• Mniszka najlepiej zbierać z obszarów jak najmniej zanieczyszczonych, ponieważ mogą się w nim gromadzić metale ciężkie pochodzące z atmosfery i gleby.

Do przygotowania syropu potrzebujemy jedynie: 200 gram suszonych kwiatów, 3 litry wody ,1,5 litra miodu lub cukru oraz ocet jabłkowy bądź sok z cytryny.

Syrop wykonujemy według przepisu:

1. Kwiaty dokładnie umyć, odciąć zieloną podstawę z liśćmi
2. Kwiaty zalać wodą i ogrzewać na małym ogniu przez około 20 minut.
3. Przygotowany wywar odstawić na dobę, przecedzić, dodać półtora litra miodu/ cukru i gotować przez 5 minut na małym ogniu.
4. Na koniec dodać 6 łyżek octu jabłkowego/ soku z cytryny i zagotować.
5. Powstały syrop przelać do wyparzonych słoików i odwrócić je do góry dnem. Słoiki należy przechowywać w zaciemnionym miejscu, po otwarciu – w lodówce.

Co ciekawe, syrop z mniszka można zrobić także bez gotowania. Wystarczy tylko włożyć kwiaty mniszka do słoika, zasypać ostatnią warstwę cukrem, ugniatać, aby kwiaty puściły sok, a na koniec zalać spirytusem. Tak przygotowany słoik zakręcamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na 7-10 dni.

Właściwości syropu

W syropie znajdziemy witaminy: A, C,D ,E i z grupy B, beta-karoten oraz minerały: żelazo, magnez, sód, wapń, krzem, miedź, fosfor, cynk i mangan.

Kwiaty mniszka wykazują silne działanie przeciwutleniające, dzięki bogatej zawartości związków fenolowych, w tym flawonoidów oraz kwasów: cykoriowego, chlorogenowego i askorbinowego.

Syrop zawiera peptydy o silnych właściwościach bakteriobójczych i grzybobójczych oraz fitoestrogeny i sterole roślinne (tzw. fitosterole), które obniżają stężenie cholesterolu LDL.

Jest w nim obecna także inulina, która obniża stężenie glukozy we krwi i wzmacnia układ odpornościowy oraz cholina i asparagina wspierające układ nerwowy.

Działanie syropu

Syrop z mniszka stosowany jest przede wszystkim w łagodzeniu kaszlu, ale ma też działanie:

• Lecznicze w chorobach gardła, jamy ustnej i oskrzeli.
• Przeciwmiażdżycowe: poprawia profil lipidowy, działa przeciwzakrzepowo.
• Przeciwnowotworowe: związki czynne zawarte w ekstraktach z mniszka mają wpływ na zmniejszanie ilości komórek nowotworowych i hamowanie ich żywotności.
• Przeciwzapalne: użyteczny w stanach zapalnych skory, przyspiesza gojenie się ran.
• Moczopędne, pomocny w infekcjach dróg moczowych, kamicy moczowej.

Syrop z mniszka – dla kogo?

Syrop z mniszka z powodzeniem można używać jako słodzik do herbaty czy lemoniady, dodatek do gofrów, można nim nawet posmarować chleb. Zaleca się stosowanie do 3 łyżeczek dziennie, można podawać go także dzieciom.

Syrop z mniszka lekarskiego nie powinien być spożywany przez osoby wrzodami żołądka, niedrożnością jelit i dróg żółciowych, nadkwaśnością żołądka . Może wywoływać zgagę, podrażnienia skórne i zwiększone wydzielanie soku żołądkowego. Ze względu na wysoką zawartość cukru, nie powinien być spożywany przez diabetyków – dobrym zamiennikiem będzie picie go w postaci niesłodzonego naparu.

Obecnie nie ma wystarczających dowodów na bezpieczeństwo stosowania mniszka lekarskiego w ciąży i laktacji, dlatego należy zachować ostrożność w jego spożywaniu w tym okresie.

Treść artykułu ma charakter informacyjny, nie zastępuje wizyty u lekarza lub specjalisty.

Bibliografia:

[1]      B. Lis and D. Grabek-Lejko, “Mniszek lekarski (taraxacum officinale) – potencjalne właściwości prozdrowotne,” Nauk. Przyr. Technol., 2016, doi: 10.17306/J.NPT.2016.3.37.

[2]      F. E. Wirngo, M. N. Lambert, and P. B. Jeppesen, “The physiological effects of dandelion (Taraxacum officinale) in type 2 diabetes,” Review of Diabetic Studies, vol. 13, no. 2–3. Society for Biomedical Diabetes Research, pp. 113–131, 2016, doi: 10.1900/RDS.2016.13.113.

[3]      B. Lis and B. Olas, “Pro-health activity of dandelion (Taraxacum officinale L.) and its food products – history and present,” Journal of Functional Foods, vol. 59. Elsevier Ltd, pp. 40–48, 01-Aug-2019, doi: 10.1016/j.jff.2019.05.012.

[4]      S. Rasool and B. Sharma, “Taraxacum officinale: a high value less known medicinal plant.”

[5]      Irena Pawłowicz and W. Bylka, “Mniszek lekarski,” Panacea, 2004.