Kwas winowy, substancja obecna w wielu owocach i powstająca naturalnie jako produkt uboczny wytwarzania wina, posiada szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetyce oraz farmakologii. Czym charakteryzuje się ten związek i w jakich produktach go znajdziemy?
Co to jest kwas winowy?
Kwas winowy (łac. acidum tartaricum) to bezzapachowy związek organiczny, szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym, a także w kosmetyce. Substancja naturalnie występuje w wielu produktach pochodzenia roślinnego (w tym w owocach, przede wszystkim winogronach) i w dużym stopniu odpowiada za ich smak.
Kwas winowy, z którego właściwości chętnie korzysta się w przemyśle, otrzymywany jest często z pozostałości powstających przy produkcji wina. Stosowany jest nie tylko sam kwas winowy, ale również jego sole – sodowa, potasowa czy wapniowa.
Stereoizomery kwasu winowego
Kwas winowy występuje w dwóch postaciach będących stereoizomerami, czyli związkami różniącymi się jedynie ułożeniem przestrzennym atomów. Konfiguracja przestrzenna może wpływać na właściwości substancji oraz jej oddziaływanie na zdrowie człowieka.
Wspomniane odmiany kwasu winowego to:
- kwas L-winowy (forma najczęściej wykorzystywana w przemyśle spożywczym),
- kwas D-winowy (o znacznie węższym zastosowaniu).
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Kwas winowy w żywności
Kwas winowy w naturalnej postaci znajdziemy w wielu produktach, takich jak:
- winogrona,
- jabłka,
- wiśnie,
- brzoskwinie,
- truskawki,
- ananas,
- mango,
- owoce cytrusowe,
- tamaryndowiec.
Co więcej, kwas winowy oraz jego pochodne stosowane są jako dodatki do żywności i tym samym na opakowaniach produktów spożywczych oznacza się je odpowiednimi symbolami E:
- E334 – kwas winowy,
- E335 – sól sodowa kwasu winowego,
- E336 – sól potasowa kwasu winowego,
- E337 – sól sodowo-potasowa kwasu winowego,
- E354 – sól wapniowa kwasu winowego.
Jaką funkcję kwas winowy i jego pochodne mogą pełnić w produktach spożywczych?
- przeciwutleniacza i regulatora kwasowości – dzięki hamowaniu oksydacji składników żywności produkty z kwasem winowym dłużej pozostają świeże;
- substancji konserwującej – kwas winowy ma działanie przeciwdrobnoustrojowe, dlatego opóźnia proces psucia się produktów spożywczych;
- substancji wzmacniającej smak produktów – nasila smak artykułów żywnościowych o owocowych smakach;
- substancji stabilizującej – umożliwia utrzymywanie właściwości produktu, np. podczas długiego przechowywania;
- substancji spulchniającej – kwas winowy wykorzystuje się w mieszankach związków wchodzących w skład proszku do pieczenia (kiedy reaguje on z wodorowęglanem sodu, wytwarzany jest gaz – dwutlenek węgla, którego obecność powoduje „wzrost” ciasta lub innego wypieku).
Kwas winowy i jego sole dodaje się do produktów, takich jak galaretki, przetwory owocowe (np. owoce w puszce), wyroby cukiernicze oraz sery topione.
Kwas winowy – zastosowanie w kosmetyce
W kosmetykach kwas winowy można, podobnie jak w żywności, wykorzystać w celu regulacji pH produktu. Oprócz tego związek wykazuje cenne właściwości złuszczające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Może również działać nawilżająco, a jako przeciwutleniacz zapobiega szybkiemu starzeniu się skóry.
Kwas winowy znajdziemy w składzie wybranych produktów kosmetycznych – kremów, żeli do mycia twarzy, toników czy peelingów.
Kwas winowy w medycynie
Substancja bywa wykorzystywana jako składnik leków zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Przy podaniu doustnym kwas winowy może wpływać na regulację pracy przewodu pokarmowego – w niewielkich dawkach działa przeciwbiegunkowo, w dużych jako środek przeczyszczający. Ma również właściwości prebiotyczne, a więc wpływa korzystnie na mikroflorę jelitową.
W dermatologii kwas winowy wykorzystuje się ze względu na działanie przeciwzapalne oraz przeciwświądowe. Jest używany również jako substancja pomocnicza dodawana do niektórych dostępnych w aptece leków.
Źródła:
- EFSA Panel on Food Additives and Flavourings (FAF) (2020) Re-evaluation of L(+) tartaric acid (E 334), sodium tartrates (E 335), potassium tartrates (E 336), potassium sodium tartrate (E 337) and calcium tartrate (E 354) as food additives, EFSA Journal, 18(3): e06030.
- USDA (2011) Tartaric Acid, dostęp z: https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/Tartaric%20acid%20report%202011%282%29.pdf.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Konrad Budzyk: „Kiedy ktoś mówi, że chce być wege, ale nie ma czasu na stanie przy garach, to wymówka”
„To, co dzieje się wewnątrz nas, wyznacza jakość naszej pracy. Hormony sterują całym naszym organizmem” – mówi Milena Nosek, dietetyczka
Maria Nowak-Szabat: „Darujmy sobie bycie na bieżąco z nowinkami dietetycznymi. Sięgnijmy do starej Ajurwedy, by schudnąć i trwać w zgodzie ze sobą”
