Kwas winowy, substancja obecna w wielu owocach i powstająca naturalnie jako produkt uboczny wytwarzania wina, posiada szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetyce oraz farmakologii. Czym charakteryzuje się ten związek i w jakich produktach go znajdziemy?
Co to jest kwas winowy?
Kwas winowy (łac. acidum tartaricum) to bezzapachowy związek organiczny, szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym, a także w kosmetyce. Substancja naturalnie występuje w wielu produktach pochodzenia roślinnego (w tym w owocach, przede wszystkim winogronach) i w dużym stopniu odpowiada za ich smak.
Kwas winowy, z którego właściwości chętnie korzysta się w przemyśle, otrzymywany jest często z pozostałości powstających przy produkcji wina. Stosowany jest nie tylko sam kwas winowy, ale również jego sole – sodowa, potasowa czy wapniowa.
Stereoizomery kwasu winowego
Kwas winowy występuje w dwóch postaciach będących stereoizomerami, czyli związkami różniącymi się jedynie ułożeniem przestrzennym atomów. Konfiguracja przestrzenna może wpływać na właściwości substancji oraz jej oddziaływanie na zdrowie człowieka.
Wspomniane odmiany kwasu winowego to:
- kwas L-winowy (forma najczęściej wykorzystywana w przemyśle spożywczym),
- kwas D-winowy (o znacznie węższym zastosowaniu).
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Kwas winowy w żywności
Kwas winowy w naturalnej postaci znajdziemy w wielu produktach, takich jak:
- winogrona,
- jabłka,
- wiśnie,
- brzoskwinie,
- truskawki,
- ananas,
- mango,
- owoce cytrusowe,
- tamaryndowiec.
Co więcej, kwas winowy oraz jego pochodne stosowane są jako dodatki do żywności i tym samym na opakowaniach produktów spożywczych oznacza się je odpowiednimi symbolami E:
- E334 – kwas winowy,
- E335 – sól sodowa kwasu winowego,
- E336 – sól potasowa kwasu winowego,
- E337 – sól sodowo-potasowa kwasu winowego,
- E354 – sól wapniowa kwasu winowego.
Jaką funkcję kwas winowy i jego pochodne mogą pełnić w produktach spożywczych?
- przeciwutleniacza i regulatora kwasowości – dzięki hamowaniu oksydacji składników żywności produkty z kwasem winowym dłużej pozostają świeże;
- substancji konserwującej – kwas winowy ma działanie przeciwdrobnoustrojowe, dlatego opóźnia proces psucia się produktów spożywczych;
- substancji wzmacniającej smak produktów – nasila smak artykułów żywnościowych o owocowych smakach;
- substancji stabilizującej – umożliwia utrzymywanie właściwości produktu, np. podczas długiego przechowywania;
- substancji spulchniającej – kwas winowy wykorzystuje się w mieszankach związków wchodzących w skład proszku do pieczenia (kiedy reaguje on z wodorowęglanem sodu, wytwarzany jest gaz – dwutlenek węgla, którego obecność powoduje „wzrost” ciasta lub innego wypieku).
Kwas winowy i jego sole dodaje się do produktów, takich jak galaretki, przetwory owocowe (np. owoce w puszce), wyroby cukiernicze oraz sery topione.
Kwas winowy – zastosowanie w kosmetyce
W kosmetykach kwas winowy można, podobnie jak w żywności, wykorzystać w celu regulacji pH produktu. Oprócz tego związek wykazuje cenne właściwości złuszczające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Może również działać nawilżająco, a jako przeciwutleniacz zapobiega szybkiemu starzeniu się skóry.
Kwas winowy znajdziemy w składzie wybranych produktów kosmetycznych – kremów, żeli do mycia twarzy, toników czy peelingów.
Kwas winowy w medycynie
Substancja bywa wykorzystywana jako składnik leków zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Przy podaniu doustnym kwas winowy może wpływać na regulację pracy przewodu pokarmowego – w niewielkich dawkach działa przeciwbiegunkowo, w dużych jako środek przeczyszczający. Ma również właściwości prebiotyczne, a więc wpływa korzystnie na mikroflorę jelitową.
W dermatologii kwas winowy wykorzystuje się ze względu na działanie przeciwzapalne oraz przeciwświądowe. Jest używany również jako substancja pomocnicza dodawana do niektórych dostępnych w aptece leków.
Źródła:
- EFSA Panel on Food Additives and Flavourings (FAF) (2020) Re-evaluation of L(+) tartaric acid (E 334), sodium tartrates (E 335), potassium tartrates (E 336), potassium sodium tartrate (E 337) and calcium tartrate (E 354) as food additives, EFSA Journal, 18(3): e06030.
- USDA (2011) Tartaric Acid, dostęp z: https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/Tartaric%20acid%20report%202011%282%29.pdf.
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
„Bycie na diecie stało się w naszej kulturze atrybutem kobiety”. Małgorzata Akkus tłumaczy, jak jeść intuicyjnie i dlaczego diety odchudzające są nieskuteczne
„Zdarza się, że coś ucieknie ze słoika”. O bardziej i mniej tradycyjnych kiszonkach opowiadają Kaja Nowakowska i Małgorzata Ruszkowska, czyli duet Mead Ladies
„Dziecko ważące 15 kg przekracza dopuszczalną dzienną dawkę E476 (czyli polirycynooleinianu poliglicerolu) już po zjedzeniu 2 kostek czekolady” – mówi Katarzyna Rada, właścicielka serwisu Czytaj Skład
