Kawa a zdrowie. Jakie ma właściwości i kiedy należy jej unikać?

Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, cenionym zarówno za swój aromat, jak i właściwości pobudzające. Zawarta w niej kofeina potrafi zwiększyć koncentrację, poprawić nastrój i dodać energii, dlatego wiele osób nie wyobraża sobie bez niej poranka. Czy jednak każdy może bezpiecznie pić kawę? 

Kawa a biegunka 

Kawa może mieć wpływ na układ pokarmowy, co u niektórych osób skutkuje biegunką. Zawarta w niej kofeina stymuluje perystaltykę jelit, przyspieszając ich pracę. Dodatkowo pobudza produkcję kwasu żołądkowego oraz żółci, co może drażnić błonę śluzową przewodu pokarmowego, przyczyniając się do biegunki.  

Hormonalne działanie kawy, zwłaszcza poprzez wpływ na wydzielanie gastryny, dodatkowo wzmacnia te efekty, pobudzając cały układ trawienny. 

Kawa a karmienie piersią 

Kobiety karmiące piersią nie muszą całkowicie rezygnować z kawy, jednak ważne jest, aby kontrolować ilość spożywanej kofeiny. Bezpieczna dzienna dawka kofeiny wynosi 300 mg, co odpowiada 1-2 filiżankom kawy dziennie. Przekroczenie tej ilości może prowadzić do nadpobudliwości dziecka i problemów ze snem. 

Czy można pić kawę podczas antybiotykoterapii? 

W przypadku niektórych antybiotyków, zwłaszcza z grupy fluorochinolonów, takich jak cyprofloksacyna czy lewofloksacyna, kawa może wpływać na metabolizm kofeiny, co może prowadzić do jej dłuższego utrzymywania się w organizmie. Skutkiem tego mogą być zwiększona pobudliwość, podniesienie ciśnienia krwi czy trudności ze snem.  

Ponadto niektóre antybiotyki mogą osłabiać wchłanianie kofeiny lub działać mniej skutecznie. Dlatego zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że spożycie kawy nie wpłynie negatywnie na przebieg leczenia. 

Kawa a dieta przeciwzapalna 

Kawa może być częścią diety przeciwzapalnej, zwłaszcza czarna kawa, która jest bogatym źródłem polifenoli oraz magnezu, związków o silnym działaniu przeciwzapalnym. Badania pokazują, że połączenie polifenoli z kawy i białek z mleka może dodatkowo wzmocnić ten efekt, co sugeruje, że kawa z mlekiem ma potencjał przeciwzapalny.  

Kawa a nadciśnienie 

Pacjenci chorzy na nadciśnienie mogą pić kawę, ale z pewną ostrożnością. Kofeina powoduje tymczasowy wzrost ciśnienia tętniczego, szczególnie w ciągu pierwszej godziny po spożyciu, co wynika ze wzrostu oporu obwodowego i sztywności naczyń. Jednak regularne picie kawy prowadzi do adaptacji organizmu.  

Warto również zwrócić uwagę na obecność kwasu chlorogenowego w kawie, który działa przeciwutleniająco i może obniżać ciśnienie. Dlatego umiarkowane spożycie kawy, np. 2-3 filiżanki dziennie, zazwyczaj nie stanowi ryzyka dla osób z nadciśnieniem. 

Kawa a chemioterapia 

Podczas chemioterapii pacjenci powinni ostrożnie podchodzić do picia kawy. Leczenie onkologiczne osłabia organizm, a kawa może nasilać nieprzyjemne dolegliwości, takie jak nudności, zgaga, bóle brzucha czy biegunka, które często pojawiają się po chemioterapii.  

Lepiej w tym czasie także unikać gorących napojów. Dlaczego? Mogą one podrażniać uszkodzone błony śluzowe jamy ustnej. Mimo to, jeśli chemioterapia nie powoduje tych objawów, pacjenci mogą bezpiecznie spożywać kawę, najlepiej wybierając naturalne napary zamiast kawy rozpuszczalnej. 

Kawa a okres 

Podczas miesiączki warto ograniczyć spożycie kawy, ponieważ zawarta w niej kofeina może nasilać nieprzyjemne dolegliwości. Kofeina wpływa na zwężenie naczyń krwionośnych, co może ograniczać dopływ substancji odżywczych do macicy, a to z kolei potęguje bolesne skurcze charakterystyczne dla pierwszych dni krwawienia.  

Dodatkowo kofeina sprzyja utracie magnezu, który jest kluczowym minerałem pomagającym w łagodzeniu objawów menstruacyjnych, takich jak skurcze i ogólne zmęczenie. Ponadto może zmniejszać wchłanianie żelaza. 

Kawa a insulinooporność 

Naukowcy wykazali, że zarówno kawa bezkofeinowa, jak i zawierająca kofeinę mogą mieć korzystny wpływ na modulację insulinooporności. Oznacza to, że kofeina nie odgrywa kluczowej roli w tym procesie, a korzystne działanie kawy związane jest przede wszystkim z innymi składnikami, takimi jak polifenole, w tym kwas chlorogenowy. Te substancje pomagają poprawiać wrażliwość na insulinę, a także zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Dzięki temu osoby z insulinoopornością mogą czerpać korzyści z regularnego spożywania kawy. 

Bibliografia: 

1.  Bogdański P., Pelczyńska M., Prozdrowotne właściwości kawy, Varia Medica 2019, t. 3, nr 4, s. 311–317. 
2. Żukiewicz-Sobczak W., Krasowska E., Sobczak P. i inni, Wpływ spożycia kawy na organizm człowieka. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012;18(1):71-76. 
3. Konarska I., Przeciwzapalne działanie połączenia polifenoli z białkami, czyli kawa z mlekiem, Termedia, 2023. 
4. Głuszek J., Kosicka T., Wpływ kawy, herbaty, kakao na ciśnienie tętnicze i układ sercowo-naczyniowy, Nadciśnienie tętnicze rok 2014, tom 18, nr 1. 
5. https://sum.edu.pl/pl/wiadomosci/ogolne/mala-czarna-w-ciazy-czyli-ile-pic-kawy-by-nie-zaszkodzic-sobie-i-dziecku [dostęp: 12.09.2024] 
6. https://www.termedia.pl/mafld/Kawa-jako-regulator-insulinoopornosci,48935.html [dostęp: 12.09.2024]