Kapary – właściwości zdrowotne, zastosowanie i przepisy

Kapary to małe, zielone owoce wielkości oliwek, które coraz chętniej dodawane są do różnorodnych dań. Mają pikantny, słono-kwaśny smak, dlatego z powodzeniem wykorzystywane są w kuchni śródziemnomorskiej. Kapary to jednak nie tylko przyprawa, ale i źródło cennych składników odżywczych, w tym polifenoli. Jakie są właściwości zdrowotne kaparów i z czym je jeść? Podpowiadamy.

Co to są kapary?

Kapary to marynowane pączki rośliny o łacińskiej nazwie Caparis spinosa, czyli kaparu ciernistego. Jest to krzew rosnący w krajach basenu Morza Śródziemnego. Można go poznać po zaokrąglonych, mięsistych liściach i dużych, biało lub różowo-białych kwiatach. Wraz z rosnącym zainteresowaniem kaparami, od lat 80-tych znacząco wzrosła ich powierzchnia upraw i poziom produkcji. Do głównych obszarów produkcji kaparów zalicza się Maroko, Półwysep Iberyjski, Turcję, Włochy, Grecję, Hiszpanię i Algierię.

Jak rosną kapary? Wyróżnia się ponad 250 gatunków kaparów, z czego tylko dwa rosną w Europie. Co ciekawe, rośliny te należą do rodziny kapustowatych, czyli są spokrewnione z kapustą, gorczycą, rzepakiem czy chrzanem. Kapary nie mają zbyt dużych wymagań glebowych, do wzrostu potrzebują jedynie suchego klimatu. Ze względu na rozwinięty system korzeniowy, zasiedlają także skaliste tereny.

W przemyśle spożywczym na szeroką skalę wykorzystuje się zarówno pąki kwiatowe, jak i pędy i listki kaparów. Jak wyglądają kapary? Dość niepozornie, bowiem są to niewielkie, zaschnięte pąki kwiatów o eliptycznym kształcie. Przypominają nieco oliwki lub brukselkę, choć są od niej mniejsze. Nie należy mylić ich z polskimi kaparami z nasturcji, czyli kiszonymi lub marynowanymi owocami nasturcji. Z wyglądu, wielkości a nawet w smaku bardzo przypominają kapary, dlatego na pierwszy rzut oka trudno je rozróżnić.

Właściwości zdrowotne kaparów

Dzięki zawartości wielu cennych składników odżywczych, kapary uznawane są za bardzo zdrowy dodatek do dań. Ich właściwości wykorzystywane były już w czasach starożytnych. Kapary stosowano jako środek leczniczy na hemoroidy, bóle stawowe i choroby wątroby, uważano je również za afrodyzjak. W kaparach znajdziemy wiele cennych substancji, w tym witaminy z grupy B, witaminę C, E i K oraz składniki mineralne: wapń, cynk, fosfor, magnez, potas, sód, żelazo i kwas foliowy. Ponadto kapary są bogatym źródłem flawonoidów – zawierają aż 310 mg tych związków na 100 g produktu. W kaparach występują takie polifenole, jak: kwercetyna, kempferol i rutyna. Flawonoidy to naturalne antyoksydanty, które usuwają z organizmu wolne rodniki. Działają przeciwzapalnie i hepatoprotekcyjnie, chronią organizm przed powstawaniem nowotworów i spowalniają procesy starzenia się organizmu.

Kapary zaliczane są do żywności sirt, do której należą m.in. zielona herbata, jarmuż, soja, cebula, oliwki, gorzka czekolada i czerwone wino. Żywność ta wpływa na aktywację sirtuin, czyli białek odpowiedzialnych za wiele ważnych funkcji życiowych, w tym regulowanie metabolizmu, hamowanie stanów zapalnych i spowalnianie procesów starzeniowych organizmu.

Jak smakują kapary?

Kapary mają bardzo charakterystyczny smak i intensywny aromat. Są dość pikantne i kwaskowe, ale wyczuwa się w nich także nutę goryczki. Trudno określić jednoznacznie, jakie inne produkty przypominają w smaku. Jedni mówią, że kojarzą się im z musztardą lub pieprzem, dla innych kapary bardziej przypominają chrzan lub oliwki. Niektórzy wyczuwają w nich aromat kapusty. Ze względu na oryginalną mieszankę smaków, kapary nie wszystkim przypadają do gustu. Nie da się jednak ukryć, że kapara jako przyprawa, która doskonale uzupełnia repertuar różnych dań.

Kapary – zastosowanie w kuchni

Kapary już dawno trafiły na sklepowe półki, dlatego można je kupić niemal wszędzie, w tym w marketach, sklepach ze zdrową żywnością i wielu sklepach internetowych. Cena małego słoiczka marynowanych kaparów wynosi około od sześciu do siedmiu złotych. Ze względu na swój intensywny smak, kapary mogą zdominować danie, więc należy stosować je z umiarem. Do czego używa się kapary? Kapary marynowane często goszczą jako dodatek do pizzy lub w postaci sosu kaparowego wzbogacają smak ryb.

Kapary można jeść z:

• daniami mięsnymi,
• śledziem, łososiem, tuńczykiem,
• pastami z twarożku,
• jajkiem,
• makaronem, ryżem,
• pizzą,
• sałatkami z mięsem i wędlinami,
• przyprawami: czosnkiem, oregano, bazylią i tymiankiem.

Jak przyrządzić kapary? Warto wiedzieć, że różne techniki kulinarne, w tym duszenie i długie gotowanie pozbawiają kapary smaku. Z tego właśnie względu należy je dodawać do potrawy na samym końcu.

Przepisy z kaparami

Jeśli masz ochotę wzbogacić swoją kuchnię o nowy, niepowtarzalny smak, wypróbuj poniższe przepisy z kaparami w roli głównej.

Makaron z łososiem i kaparami w sosie śmietanowym

Składniki:

• 100 g wędzonego łososia,
• 100 g makaronu penne,
• 100 ml śmietany 18 proc.,
• dwa ząbki czosnku,
• dwie łyżki kaparów,
• cebula,
• łyżeczka soku z cytryny,
• dwie łyżki oliwy z oliwek,
• sól i pieprz do smaku.

Przygotowanie:

Makaron gotujemy al dente zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Rozgrzewamy oliwę na patelni, dodajemy pokrojoną cebulę, starty czosnek i smażymy cebulę do zeszklenia. Kroimy łososia na kawałki, wrzucamy na patelnię, całość zalewamy śmietaną i podgrzewamy przez kilka minut. Dodajemy kapary i przyprawiamy solą i pieprzem. Następnie odcedzamy makaron i mieszamy z przygotowanym sosem.

Sałatka z kaparami, oliwkami i serem feta

Składniki:

• dwie łyżki kaparów,
• jeden duży pomidor lub sześć pomidorków koktajlowych,
• dwie łyżki oliwy z oliwek,
• kulki sera feta,
• pięć zielonych oliwek,
• pół główki sałaty,
• sól i pieprz.

Przygotowanie:

Sałatę myjemy, rozrywamy liście na kawałki i wrzucamy do miski. Dodajemy do niej ser feta, sparzone pomidorki koktajlowe/ pokrojonego pomidora, kapary i oliwki. Skrapiamy oliwą, dodajemy do smaku sól i pieprz. Gotowe!

Bibliografia:

1. Sharrif moghaddasi Mohammad i wsp., „Capparis spinosa L. Propagation and Medicinal uses„, Life Science Journal 2012;9(4). 
2. Moufidd A, Farid O, M. Eddouks, „Pharmacological Properties of Capparis spinosa Linn”, International Journal of Diabetology & Vascular Disease Research, 2015.