Chcesz wzmocnić odporność? Zacznij robić przetwory!

Od późnej wiosny do wczesnej jesieni mogliśmy się cieszyć smakiem i walorami naszych polskich superowoców. Czy teraz musimy zamienić je na owoce z importu? Nie, o ile znajdziemy je na sklepowych półkach i będziemy potrafili docenić ich wartości dla naszego zdrowia.

Z czym kojarzą ci się przetwory? Mi z rodzinną tradycją. To kulinarna wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie. Dowód? Spójrz na design i nazwy przetworów oferowanych w sklepach – produkty z tej kategorii oparte są o „recepturę domową”, sama nazwa ma zaś budzić ciepłe skojarzenia. Stąd też dżemy pochodzą z „piwniczki babuni” albo nazywane są „konfiturami babuni”.

Rola przetworów w diecie Polaków

Czym są przetwory? To kiszonki, dżemy, kompoty, soki i syropy, jak i warzywa w occie i puszkach. Według „Narodowych Badań Konsumpcji Warzyw i Owoców” z 2020 roku przetwory nie stanowią elementu stałego w diecie Polaków. Jest to raczej dodatek, urozmaicenie – nawet w okresie zimowym, gdy zainteresowanie nimi powinno być najwyższe.

Wciąż mało osób docenia rolę, jaką mogą grać odpowiednio wykorzystywane przetwory z polskich, lokalnych owoców i warzyw – szczególnie zimą. A jest to przecież świetna alternatywa dla produktów z importu. Dodatkowo pozwalają zaopatrzyć organizm w witaminy, w czasie, gdy odporność organizmu jest tak istotna.

Co ciekawe, wiele z nas przetwory spożywa cały rok, nawet gdy w handlu dostępne są świeże, sezonowe produkty, co trochę odbiega od ich tradycyjnego zastosowania. Ten stan rzeczy wynika przede wszystkim z wygody ich obróbki oraz prostoty w przechowywaniu.

Zalety przetworów z jagód

Celem tworzenia przetworów od zawsze było zachowanie bogatych zbiorów owoców i warzyw i możliwość sięgnięcia po nie w długie, zimowe miesiące. W przypadku owoców jagodowych kluczowymi składnikami, które świadczą o ich prozdrowotnym działaniu, są witaminy oraz antyoksydanty.

Owoce jagodowe mają najwyższą aktywność przeciwutleniającą wśród powszechnie spożywanych owoców. Ze względu na zawartość antyoksydantów są określane jako superowoce.

Bioaktywne związki obecne w tej grupie owoców mają silne właściwości przeciwnowotworowe, przeciwmutagenne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne udowodnione w badaniach zarówno in vitro, jak i in vivo.

Mają działanie przeciwwirusowe przeciwko wirusom grypy związane z obecnością antocyjanów i innych klas flawonoidów, proantocyjanidyn oraz kwasów fenolowych.

Badania wskazują, że składniki owoców jagodowych mogą hamować replikację wirusa grupy zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, np. blokując powierzchniowe glikoproteiny wirusa oraz stymulować układ odpornościowy organizmu.

Najnowsze badania opisują korzystny wpływ mio-inozytolu (myo-inositol) podczas leczenia wirusa SARS Cov-2. To organiczny związek określany jako witamina B8. Uprawiane w Polsce minikiwi ma go najwięcej spośród wszystkich owoców. Witamina B8 pomaga wzmocnić układ odpornościowy i może poprawić zdrowie psychiczne. ERMPS niedawno opracował teorię i zaczął z powodzeniem testować, że witamina B8 może pomóc wzmocnić układ odpornościowy przed infekcjami dróg oddechowych.

Czy przetwory skutecznie zachowują wartości odżywcze?

Badanie z 2011 z Journal of the science of food and agriculture miało za zadanie sprawdzić, czy przechowywanie przez sezon (5 miesięcy) dżemów z wybranych owoców w temperaturze zbliżonej do domowej (25 stopni C), pozwoli na zachowanie ich właściwości antyoksydacyjnych. W badaniu wzięły udział m.in. truskawki i wiśnie.

W formie świeżej najbogatszym źródłem fenoli były truskawki, które są ulubionym owocem Polaków według badań Kantar z 2019 roku. Dodatkowo, ich zdolności antyoksydacyjne, zawartości fenoli, antocyjanów podczas tworzenia przetworów zachowały się najlepiej. Sama metoda wykorzystania przetworów do zachowania ich właściwości prozdrowotnych w badaniu została oceniona jako skuteczna.

Inne badanie, dotyczące krewnej polskich jeżyn – koreańskiej Rubus coreanus – wskazało, że 90 proc. fenoli i antyoksydantów udało się zachować w dżemach. W przypadku antocyjanów straty wyniosły 35 proc., co wskazuje, że znakomita większość ich potencjału antyoksydacyjnego udało się zachować.

Inny popularny owoc jagodowy – malina – był jednym z analizowanych w badaniu Journal of Food Science z 2006 roku (obok nich śliwki i wiśnie). Dla badanych owoców udało się znowu zachować większość, bo aż 73 proc. fenoli oraz 65 proc. potencjału antyoksydacyjnego w trakcie przeróbki z formy owoców do dżemu.

Warto natomiast wspomnieć, że zawartość antyoksydantów różni się w zależności od stosowanej techniki ich obróbki. Co ciekawe, chociaż wskazuje się na obróbkę w niskiej temperaturze jako na tę, która może pozwolić zachować więcej potencjału antyoksydacyjnego owoców, to wybrane badania wskazywały, że nawet obróbka termiczna (prażenie, gotowanie, blanszowanie, suszenie i pasteryzacja) nie obniżała całkowitych właściwości antyoksydacyjnych produktu.

Niezwykłe kiszonki i ich wpływ na zdrowie

W ostatnich latach kiszonki przeżywają swój prawdziwy renesans, dlatego warto powiedzieć o nich kilka słów. Tak jak inne przetwory kojarzone są z tradycyjnymi wyrobami. Tutaj dietetycy dodatkowo wskazują na pewne dodatkowe właściwości, których nie posiadają nawet świeże owoce i warzywa.

Przede wszystkim podkreśla się ich korzystny wpływ na zdrowie układu pokarmowego, ponieważ są naturalnymi probiotykami.

Nie oceniaj dżemu po okładce, czyli jak kupować przetwory

Dobrej jakości przetwory Mzawierają dużą ilość owoców i warzyw, nie mają w sobie dużo cukru i słodzików (czym wcześniejsza pozycja w składzie na etykiecie produktu, tym więcej jest danego składnika w produkcie),nie mają sztuczności w składzie.

Dodatkowo warto zwrócić uwagę na datę ważności oraz na sposób pakowania, by był łatwy w przechowywaniu.

Artykuł powstał na podstawie materiałów prasowych Inspiresb.