Berberys – zastosowanie w kuchni, kosmetologii i suplementach diety
Berberys to krzew, którego owoce wykorzystywane są w kuchni i kosmetologii. Z kolei zawarta w korze i korzeniu berberyna jest składnikiem suplementów diety. Na co działa berberyna i co można przygotować w kuchni z owoców berberysu?
Jak wygląda berberys?
Berberys to roślina ozdobna, rosnąca w Europie Środkowej i Wschodniej, a także na terenie Azji i Afryki. W Polsce spotykana jest rzadko. Krzew osiąga do 3 metrów wysokości i wyróżnia się obecnością eliptycznych, małych listków zebranych w pęczki. Posiada żółte kwiaty, a okres kwitnienia przypada na maj i czerwiec. Owoce berberysu osiągają 1 cm długości i mają owalny kształt oraz czerwoną barwę. Dojrzewają we wrześniu i cechują się mocno kwaśnym smakiem. Owoce berberysu są jadalne, można z nich przyrządzać nalewki, likiery, konfitury oraz napary do picia. Można co prawda spotkać się z informacją, że owoce berberysu są trujące, a to za sprawą występujących w nich alkaloidów. Faktem jest jednak, że owoce pozbawione są tych związków, zawierają je natomiast pozostałe części rośliny, w tym kora i korzeń berberysu.
Berberys – właściwości prozdrowotne
Berberys jest rośliną wykorzystywaną od tysięcy lat w medycynie chińskiej. Jej właściwości lecznicze wynikają z zawartości związków aktywnych obecnych w korze, korzeniach i liściach takich jak:
- alkaloidy, w tym berberyna oraz berbamina,
- garbniki,
- saponiny,
- składniki mineralne,
- witaminy C, E
- pektyny,
- karotenoidy,
- kwasy organiczne,
- flawonoidy
- rutynę.
Kora, korzeń oraz liście berberysu są bogate w alkaloidy. Wykazują działanie przeciwbakteryjne, antybiotyczne, a także przeciwbiegunkowe. Mogą ułatwić normalizowanie poziomu glukozy we krwi oraz pobudzają diurezę. Z kolei owoce berberysu zawierają kwasy organiczne, witaminy i składniki mineralne. Działają spazmolitycznie i żółciopędnie, a także napotnie. Ponadto wspomagają walkę organizmu z infekcjami bakteryjnymi.
Berberys w kuchni – najciekawsze przepisy
Kwaskowate owoce berberysu mogą być wykorzystane do przyrządzenia soku, musu i konfitury. Ta ostatnia stanowi wyrazisty dodatek do mięs. Nalewka z owoców berberysu ma właściwości przeciwbólowe i normalizujące pracę układu pokarmowego.
Nalewkę z berberysu możemy przygotowywać w następujący sposób:
- kilogram umytych owoców berberysu należy umieścić w słoiku i zalać 500 ml wódki;
- zakręcony słoik powinien być odstawiony na co najmniej 4 tygodnie w ciepłe, ale nie nasłonecznione miejsce;
- po upływie 4 tygodni należy przecedzić nalewkę, odlewając alkohol do osobnego słoika;
- owoce zasypywane są cukrem i odstawiane na 5 dni;
- po 5 dniach owoce należy zalać alkoholem, który został wcześniej odlany i ponownie odstawić na 14 dni;
- na koniec całość powinna być ponownie odcedzona i uzyskany w ten sposób ekstrakt alkoholowy odkładamy na 6 miesięcy; owoce należy wyrzucić.
Zastosowanie berberysu w kosmetologii
Ekstrakt z owoców berberysu jest cenionym składnikiem kosmetyków. Zawarta w nim witamina C wspomaga syntezę włókien kolagenowych, zatem kosmetyki z berberysem świetnie sprawdzają się w pielęgnacji skóry dojrzałej. Rutyna uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, idealnie pielęgnując cerę naczynkową. Ponadto kosmetyki z berberysem wykazują działanie przeciwzapalne i rozjaśniające skórę.
Czym jest berberyna?
Berberyna to związek organiczny występujący w berberysie. Jest to alkaloid pozyskiwany z kory, korzeni oraz łodygi rośliny. Jest to jeden z najlepiej poznanych związków aktywnych berberysu, który znalazł zastosowanie jako składnik suplementów diety. Berberyna wykazuje bardzo korzystny wpływ na organizm. Przede wszystkim – normalizuje profil lipidowy krwi. Związek ten obniża “zły” cholesterol LDL, którego zbyt wysoki poziom przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Obniżenie poziomu LDL możliwe jest na drodze ograniczenia wchłaniania cholesterolu z przewodu pokarmowego, a także ograniczenia syntezy cholesterolu i trójglicerydów w wątrobie.
Berberyna normalizuje nie tylko poziom cholesterolu, ale także glukozy we krwi. Wynika to ze zwiększenia wrażliwości komórek na działanie insuliny – hormonu wydzielanego przez trzustkę. Dzięki temu insulina skuteczniej redukuje poziom glukozy we krwi. Na ile skuteczna jest berberyna? Efekty jej stosowania porównywalne są do metforminy – leku stosowanego u pacjentów z insulinoopornością oraz cukrzycą typu 2.
Cenną właściwością berberyny jest jej działanie przeciwzapalne. Oznacza to, że związek ten może znaleźć zastosowanie jako środek wspomagający leczenie przewlekłych chorób zapalnych, np. zapalenia stawów. A dzięki aktywności przeciwbakteryjnej, berberyna wspomaga leczenie infekcji bakteryjnych. Coraz więcej mówi się o potencjale przeciwnowotworowym tego alkaloidu, zwłaszcza wobec raka piersi, prostaty, płuc, jelit oraz trzustki.
Kto może stosować suplementy diety z berberyną?
Berberyna to preparat polecany osobom z insulinoopornością. Stanowi doskonałe uzupełnienie diety o niskim indeksie glikemicznym oraz regularnej aktywności fizycznej. Taka suplementacja poprawia insulinowrażliwośc tkanek i ułatwia utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Ponieważ bardzo często w parze z insulinoopornością idzie zespół policystycznych jajników, kobiety dotknięte tym zaburzeniem mogą suplementować berberynę. Wykazano, że przyjmowanie tego alkaloidu przywraca owulację, co może przełożyć się na przywrócenie płodności i ułatwienie zajścia w ciążę.
Wskazaniem do stosowania berberyny jest także chęć przywrócenia prawidłowego poziomu cholesterolu. Takie działanie jest jednym z najważniejszych elementów profilaktyki chorób serca.
Wiele osób uważa, że można stosować berberynę na odchudzanie. Efekty odchudzające wynikają zapewne z normalizacji poziomu glukozy i zwiększenia insulinowrażliwości. Suplement ten może zatem stanowić skuteczne uzupełnienie diety redukcyjnej.
Gdzie kupić berberynę? Suplement jest dostępny w aptekach i sklepach ze zdrową żywnością, a koszt zakupu rozpoczyna się od kilkunastu złotych.
Jak stosować berberynę?
Berberyna – podobnie jak każdy inny suplement diety – powinna być stosowana zgodnie z dawkowaniem zalecanym przez producenta. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Berberyna – rano czy wieczorem?
Ponieważ berberynę zazwyczaj przyjmuje się 2 lub 3 razy dziennie, oznacza to konieczność zażycia preparatu rano, w południe oraz wieczorem.
Berberyna – przed czy po posiłku?
Najczęściej berberynę zażywa się przed posiłkami. Niekiedy producenci suplementu rekomendują przyjęcie preparatu podczas posiłku.
Berberyna – jaka dawka?
Zazwyczaj berberynę stosuje się w dawce 300-400 mg, przyjmowanej od 2 do 3 razy dziennie. Takie dawkowanie zazwyczaj polecają producenci suplementów diety i nie należy go samodzielnie modyfikować.
Berberyna – jak długo stosować?
Długotrwałej suplementacji berberyny może towarzyszyć jej kumulacja w wątrobie, trzustce i sercu. Dlatego najbezpieczniej jest stosować ten suplement diety nie dłużej niż przez okres 12 tygodni. Kwestię dłuższej suplementacji najlepiej jest omówić z lekarzem.
Kto nie powinien suplementować berberyny?
Berberyna jest suplementem diety, którego nie mogą stosować wybrane grupy osób. Komu nie jest polecana berberyna? Przeciwwskazania do zażywania berberyny to:
- ciąża i karmienie piersią,
- nadwrażliwość na jakikolwiek składnik preparatu,
- zbyt niski poziom glukozy we krwi,
- obniżone ciśnienie tętnicze.
Źródła:
Yin J, Xing H, Ye J. Efficacy of berberine in patients with type 2 diabetes mellitus. Metabolism. 2008 May;57(5):712-7; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2410097/ (dostęp online 14.12.2022 r.)
Rauf A, Abu-Izneid T, Khalil AA, Imran M, Shah ZA, Emran TB, Mitra S, Khan Z, Alhumaydhi FA, Aljohani ASM, Khan I, Rahman MM, Jeandet P, Gondal TA. Berberine as a Potential Anticancer Agent: A Comprehensive Review. Molecules. 2021 Dec 4;26(23):7368; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8658774/ (dostęp online 14.12.2022 r.)
Polecamy
Dieta na zdrowe stawy – co jeść i suplementować, by cieszyć się ich sprawnością
Jak odchudzić dziecko? Poradnik dla rodziców
Naturalne afrodyzjaki dla mężczyzn, czyli zioła na potencję
„Niedobór wapnia w diecie może mieć wpływ także na nasz nastrój…”. O ważnej roli wapnia dla organizmu, szczególnie w okresie ciąży, rozmawiamy z dietetyczką, specjalistką do spraw żywienia Agnieszką Piskałą-Topczewską
się ten artykuł?