Pasternak – jak wygląda, właściwości, przepisy. Pasternak a pietruszka

Pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa) to mało znana roślina, choć była hodowana już w czasach starożytnych.  Jest to roślina z rodziny selerowatych, podobna do pietruszki. Jak odróżnić pasternak od pietruszki i co zrobić z tego warzywa?

Jak wygląda pasternak? Co to za warzywo?

Pasternak zwyczajny pochodzi z Azji. Najbardziej popularny był w średniowieczu. Jako większa od pietruszki roślina korzeniowa, pasternak stanowił jeden z głównych produktów spożywczych spożywanych przez ubogą ludność. Obecnie jego znaczenie w codziennej kuchni jest dużo mniejsze, choć oczywiście jest on uprawiany przemysłowo w wielu krajach na całym świecie. Dodatkowo występuje także w stanie dzikim na terenie Europy, Azji, Ameryki Południowej.

Pasternak a pietruszka

Jak wspomniano, pasternak i pietruszka są do siebie bardzo podobne. Jest jednak kilka różnic. Przede wszystkim jadalne korzenie pasternaku są grubsze, większe i dłuższe od korzenia pietruszki. Jednak wygląd łodygi i liści, a także barwa korzenia i aromat obu tych roślin są do siebie bardzo podobne, dlatego nic dziwnego, że pietruszka i pasternak czasami są ze sobą mylone. Dotyczy to zwłaszcza pasternaku rosnącego dziko, który – w przeciwieństwie do tego uprawianego przemysłowo – cechuje się dużo szczuplejszym korzeniem. Wprawne oko może także zauważyć, że liście pasternaku są większe od liści pietruszki, ale oczywiście zależy to także od stadium rozwoju rośliny i nie może być traktowane jako cecha gwarantująca skuteczne odróżnienie pasternaku i pietruszki. Aromaty i posmak obu warzyw są podobne, jednak można wyczuć, że pasternak jest nieco słodszy – niektórzy porównują jego smak do połączenia smaku pietruszki i marchewki.

Gdzie kupić pasternak?

To warzywo kupimy zarówno na bazarkach i targach, jak w supermarketach. Sezon na pasternak zaczyna się jesienią. Podobnie jak inne warzywa korzeniowe dość dobrze się przechowuje.

Pasternak – wartości odżywcze

Skoro już wiesz, czym się różni pietruszka od pasternaku, czas na przedstawienie, jakie pasternak ma właściwości i wartości odżywcze. Wiele osób zastanawia się, czy pasternak jest jadalny – oczywiście, że tak! W dodatku jest to warzywo dość niskokaloryczne, ponieważ 100 gramów pasternaku zawiera około 65 kcal. Biorąc pod uwagę, że jedna sztuka korzenia pasternaku waży około 45 g – nieco ponad dwa korzenie mają mniej więcej tyle kalorii, co dwa średnie ziemniaki. Przede wszystkim w pasternaku znajdziemy węglowodany – jest ich około 11 g/100 g, w tym około 4,5 g błonnika. Pasternak zawiera bardzo mało białka – około 1,5 g/100 g oraz tłuszczu – 0,6 g/100 g.

Jednak kalorie, białka, tłuszcze i węglowodany to nie jedyne składniki, jakich dostarczają nam warzywa, w tym pasternak. Warzywo to jest także źródłem takich składników, jak: potas, witamina C, kwas foliowy (witamina B9), witamina E, a także fitozwiązków – w tym rutyny (z grupy flawonoidów), furanokumaryny.

Właściwości pasternaku

Lista składników odżywczych pasternaku sprawia, że przypisuje się mu właściwości:

• moczopędne,
• pobudzające apetyt,
• regulujące trawienie,
• uspokajające,
• antyoksydacyjne,
• wspomagające układ immunologiczny, pro odpornościowe,
• regulujące funkcjonowanie naczyń krwionośnych.

Jak jeść pasternak?

Pasternak ma delikatniejszy i nieco bardziej słodki smak, niż pietruszka, dlatego można wykorzystywać go w kuchni nawet w szerszym zastosowaniu. Najczęściej jest składnikiem mieszanek przypraw dodawanych np. do rosołu – oczywiście w formie suszonej. Z powodzeniem może stanowić składnik lub nawet podstawę surówki (na surowo) czy puree. Starty pasternak można wykorzystać na smażone placki – dokładnie tak, jak przygotowuje się na przykład placki ziemniaczane. Co ciekawe, dania i dodatki wytrawne to nie jedyne, co można zrobić z pasternaku. Na pewno zasmakują ci też takie dania, jak domowe chipsy z pokrojonego w plastry pasternaku, a także krem z pasternaku.

Przepis na pasternak

Krem z pasternaku

Składniki:

• 0,5 kg (ok. 10 sztuk) korzeni pasternaku
• 100-150 g (2 średnie) ziemniaków
• 3-4 szklanki bulionu
• 4-5 łyżek masła
• przyprawy: sól, pieprz, gałka muszkatołowa, opcjonalnie wędzona papryka suszona

Wykonanie:

1. Warzywa myjemy, obieramy i kroimy w kostkę.
2. Wrzucamy do rondla z rozgrzanym masłem, podsmażamy, a następnie zalewamy bulionem.
3. Doprawiamy, gotujemy około 20-30 minut.
4. Całość blendujemy na krem.
5. Można podawać z grzankami z pieczywa razowego.

Przepisy na pasternak obejmują także słodkie potrawy – w tych najczęściej stosuje się pasternak karmelizowany i/lub w towarzystwie miodu. Dawniej pasternak był nawet używany do dosładzania potraw i napojów, z uwagi na swój słodkawy posmak.

Bibliografia:

1. Baza danych „Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw”. Wydanie III rozszerzone i uaktualnione. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2005.
2. https://atlas.roslin.pl/plant/7529 [dostęp online dn. 24.02.2021 r.]
3. Ł. Łuczaj, Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy, Chemigrafia, 2004.
4. K. Averill i wsp., Wild Parsnip (Pastinaca Sativa): A Troublesome Species of Increasing Concern, Weed Technology,  2009, 21. 279-287.