Miód a cukrzyca – czy wykluczają się wzajemnie?

Miód ceniony i stosowany był już w starożytności. Jego dobroczynne działanie coraz chętniej i świadomiej wykorzystujemy także dzisiaj. Mimo że składa się niemal z 80 proc. cukrów, wiele badań niezmiennie wskazuje go jako jeden z najlepszych zamienników białego cukru. Czy mogą sięgać po niego także diabetycy? Jaki jest indeks glikemiczny miodu? Który miód – chorując na cukrzycę – wybrać?

Miód – indeks glikemiczny, właściwości, zastosowanie 

Miód to produkt spożywczy naturalnego pochodzenia, który charakteryzuje się wieloma właściwościami leczniczymi i odżywczymi. Miód składa się w od 70 do 80 proc. z cukrów, od 10 do 20 proc. z wody, a także kwasów organicznych, protein, fenoli, aminokwasów, witamin i pierwiastków. Dzięki swoim właściwościom wykazuje silne działanie antybiotyczne, czy przeciwdrobnoustrojowe. Pozytywnie wpływa także na układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, moczowy. 

Miód jest też źródłem szybko przyswajalnych węglowodanów, głównie glukozy i fruktozy. Mimo że wiele źródeł wskazuje, że jest zdrowym zamiennikiem białego cukru, warto pamiętać, że nadal jest on produktem wysokokalorycznym i bogatym w węglowodany. Jedna łyżeczka miodu to od 30 do 40 kcal. Z punktu widzenia diabetyków, czyli osób chorujących na cukrzycę, istotny jest ponadto jego indeks glikemiczny tj. średni procentowy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu produktu. Ile wynosi indeks glikemiczny miodu? W przypadku miodu nie sposób odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie. Indeks glikemiczny miodu zależy bowiem od jego rodzaju i wynosi od 30 do 80.

Czy diabetyk może sięgać po miód? 

Jednym z często pojawiających się pytań jest to, czy osoby chorujące na cukrzycę mogą włączyć miód do swojej diety? Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2022 roku  udział węglowodanów w diecie powinien wynosić około 45 proc. całkowitej energii. Ograniczane do minimum powinny być przede wszystkim węglowodany proste, a cukry dodane i tzw. wolne cukry należy ograniczyć. Ich źródłem są zaś przede wszystkim cukier i słodycze, ale także miód. Dodatkowo warto zaznaczyć, że dzienne spożycie fruktozy nie powinno przekroczyć 50 gramów. Co więcej, nie jest zalecane jej stosowanie jako zamiennika cukru.  

W kontekście tych wytycznych należy zatem podkreślić, że spożywanie miodu przez osoby chorujące na cukrzycę nie jest całkowicie zakazane. Należy jednak przyjmować go z umiarem i wybierać odpowiedni miód. Jaki?

Miód dla cukrzyków – który wybrać? 

Warto pamiętać, że miód miodowi nie równy. Miody powstają z różnych kwiatów, z których zbierany jest nektar. Różnią się one kolorem, konsystencją, ale też i indeksem glikemicznym. 

Jednym z najbardziej powszechnych miodów w Polsce jest miód lipowy. Składa się on z 74 proc. cukrów prostych i od 1,5 do 3 proc. sacharozy. Swoją popularność zawdzięcza nie tylko dostępności, ale też swoim właściwościom. Jest doskonałym sposobem na walkę z przeziębieniami, działa moczopędnie, jest zalecany przy schorzeniach naczyniowo-sercowych. Z uwagi na ilość fruktozy jest on ponadto dobrym wyborem dla cukrzyków. Ig miodu lipowego wynosi około 56.  

Jeśli chorujesz na cukrzycę, a mimo to chcesz włączyć do swojej diety niewielkie ilości miodu, warto sięgnąć po miód wrzosowy. Jest on bogaty w witaminę A, B2, B6, C i PP, a także żelazo, flawonoidy i polifenole. Cechuje go także większa zawartość fruktozy – na poziomie około 39,3 proc. – w stosunku do glukozy – na poziomie około 29,9 proc. Wyróżnia się on ponadto dużą zawartością wody.   

W łagodnych typach cukrzycy, bez względu na jej rodzaj, może być także stosowany miód akacjowy. Nie tylko działa on uspokajająco, wzmacniająco, wspomagająco przy problemach z trawieniem i zapaleniem żołądka lub jelit, ale też wyróżnia się niskim indeksem glikemicznym tj. na poziomie około 32. Cechuje go również większy udział fruktozy w stosunku do glukozy. 

Na szczególną uwagę zasługuje ponadto miód gryczany. Znajduje się w nim wprawdzie znaczna ilość procentowa fruktozy – około 51,6 proc., przy jednoczesnych 46,6 proc. glukozy oraz 0,27 proc. sacharozy, to jednak może być on z powodzeniem stosowany w przypadku cukrzycy niezależnej od insuliny, czyli cukrzycy typu II. 

Kiedy warto sięgnąć po miód mimo cukrzycy? 

W kontekście używania miodu przez diabetyków, warto także wspomnieć o możliwości stosowania go zewnętrznie. Doskonale sprawdza się on bowiem w przypadku tzw. stopy cukrzycowej, czyli charakterystycznego dla diabetyków owrzodzenia stóp. Badania wskazują, że nakładanie opatrunku miodu pod opatrunek z gazy raz dziennie na zmienione chorobowo miejsca znacznie poprawia stan skóry. 

Miód jest także doskonałym sposobem na hipoglikemie. Oznacza ona nagły i znaczący spadek poziomu stężenia glukozy we krwi. Stan ten jest niezwykle niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia pacjenta. Jak pokazują statystyki z hipoglikemią boryka się blisko 70 proc. diabetyków, choć warto podkreślić, że może ona wystąpić także u osób nie chorujących na cukrzycę. Jak może pomóc miód? Jeżeli dojdzie do nagłego spadku poziomu cukru, zaleca się spożycie równowartości 15 gramów węglowodanów, które szybko podniosą stężenie glukozy we krwi tj. np. łyżki miodu. Już po około 15 minutach objawy hipoglikemii powinny ustąpić. 

Źródła: 

1. diabetyk.24.pl (dostęp 22 listopada 2022). 
2. M. Bąkowska, K. Janda „Właściwości prozdrowotne wybranych miodów” Pomeranian Journal of Life Sciences 2018. 
3. B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia „Leczenie miodem owrzodzeń cukrzycowych stóp” Postępy Fitoterapii 1/2020. 
4. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (dostępne na stronie ptdiab.pl/zalecenia-ptd).