5 min.
Jeżyny – właściwości, wartość odżywcza. Co można zrobić z jeżyn?

Jeżyny - właściwości, wartość odżywcza. Co można zrobić z jeżyn? Istock.com
28.06.2022
Dlaczego tak lubimy jeść tosty z serem? Wyjaśnia biotechnolog Dawid Polak
27.06.2022
Mama Chemik: „Odkrajanie spleśniałego kawałka owocu czy zdejmowanie kożuszka z wierzchu dżemu, a później zjadanie reszty, jest wielkim błędem”
26.06.2022
3 przepisy na wrapy. Dla tych, którym znudziły się kanapki
26.06.2022
Napój arbuzowy – twoje ciało podziękuje ci za tę chwilę wytchnienia
25.06.2022
Wegańskie lody jaglano-truskawkowe. To prostsze, niż myślisz!
Fioletowo-czarne owoce jeżyny są wyjątkowo smaczne, soczyste i bardzo zdrowe. Warto spożywać je nie tylko w sezonie, ale także mrozić i wykorzystywać w okresie zimowo-wiosennym. Co można zrobić z jeżyny i z jakim działaniem prozdrowotnym wiąże się jedzenie tych owoców na surowo i w przetworach?
Spis treści
Jeżyna – uprawa i historia
Jeżyny to grupa nawet 2000 gatunków roślin z rodziny Rosacea. Co ciekawe, do grupy jeżyn należą także znane nam wszystkim maliny. W niniejszym artykule skupimy się jednak na gatunkach z grupy Rubus fruticosus, czyli tych najbardziej kojarzących się nam z typowymi owocami jeżyny. Czyli mięsistymi, prawie czarnymi, soczystymi i rosnącymi na krzewach pokrytych delikatnymi kolcami (warto dodać, że istnieje też taki gatunek, jak jeżyna bezkolcowa!). Krzew jeżynowy kwitnie od maja do września, a owoce zbiera się w zależności od warunków uprawy oraz gatunku – od sierpnia nawet do listopada. Jeżynę znano już w okresie starożytnym i przez setki lat była wykorzystywana w tradycyjnej medycynie. Za jej pomocą leczono na przykład biegunkę, czerwonkę, koklusz (krztusiec), choroby jelit, a nawet uśmierzano bóle porodowe oraz ból zębów. Obecny stan wiedzy naukowej pozwala na wyciągnięcie szerszych wniosków dotyczących zastosowania leczniczego jeżyny.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Jeżyna – właściwości i wartość odżywcza
Wyjątkowy smak, wysoka zawartość związków prozdrowotnych oraz niewielka kaloryczność to najważniejsze z właściwości jeżyny. 100 gramów tych owoców to około 43 kalorii, przy czym głównie pochodzą one z węglowodanów. Jeżyny zawierają niewielkie ilości białka i tłuszczu, warto je wyróżnić z uwagi na zawartość błonnika pokarmowego – w 100 gramach jeżyn znajduje się go około pięciu gramów. Ponadto są one całkiem dobrym źródłem takich witamin i składników mineralnych, jak:
- kwas foliowy (witamina B9),
- witamina PP (niacyna, wit. B3),
- witamina C,
- witamina K,
- witamina A,
- witamina E,
- żelazo,
- magnez.
Do pozostałych związków bioaktywnych zawartych w jeżynach, które działają prozdrowotnie, należą:
- kwasy fenolowe (głównie elagowy, galusowy, kawowy),
- flawonoidy (w tym kwercetyna, kempferol, mirycetyna, rutyna),
- antocyjany (w tym 3-O-glukozyd cyjanidyny, 3-O-ksylozyd cyjanidyny, 3-O-glukozyd pelargonidyny, 3-O-glukozyd malwidyny, 3-O-glukozyd rutynozyny),
- flawanole (np. katechiny).
Dlaczego warto spożywać przetwory z jeżyn?
Jeżyny, a także sok z jeżyn, dżem i inne przetwory z tych owoców poleca się w przypadku:
- gorączki,
- biegunki,
- przeziębienia,
- grypy,
- stanów zapalnych,
- bólów reumatycznych, mięśniowych,
- wspomagania odporności,
- działania przeciwstarzeniowego.
Nalewka z jeżyn – przepis
Co zrobić z jeżyn? To owoce o szerokim wykorzystaniu kulinarnym. Nie tylko mogą być dodatkiem do potraw i deserów, ale także można je z powodzeniem przetwarzać. Najpopularniejsze przetwory z jeżyn to dżem, wino, sok czy też nalewka z jeżyn. Poniżej znajdziesz przepis na to, jak zrobić nalewkę z jeżyn.
Potrzebujesz jedną część soku z jeżyn (najlepiej świeżo wyciśniętego), pół części wódki (lub jedną czwartą części spirytusu), pół części cukru. Na przykład na litr soku musisz wykorzystać pół litra wódki/ćwierć litra spirytusu oraz pół kilograma cukru. Wszystkie składniki należy wymieszać ze sobą i tak przygotowaną nalewkę z jeżyn odstawić na miesiąc do ciemnego pomieszczenia o temperaturze pokojowej (lub nieco niższej). Po tym czasie mieszaninę należy odcedzić przez sito/gazę i zlać do butelek, po czym nalewkę pozostawiamy na co najmniej pół roku do leżakowania.
Jak przygotować wino z jeżyn?
Wino jeżynowe można przygotować z pomocą drożdży winiarskich. Na jeden balon potrzeba około pięciu kilogramów owoców, tyle samo litrów wody, a do tego cztery kilogramy cukru. Jeśli chcesz przygotować więcej wina jeżynowego, musisz odpowiednio zwiększyć proporcje składników. Rzecz jasna do przygotowania wina owocowego potrzebować będziesz też odpowiedniego sprzętu – wspomnianego balonu oraz rurki fermentacyjnej.
Wino z jeżyn krok po kroku:
- Na początku drożdże winiarskie łączymy z przegotowaną wodą (około 400 ml) w słoiczku.
- Okrywamy go gazą i odstawiamy na jeden dzień.
- Potem dodajemy do drożdży około 25 gramów (jedną łyżkę) cukru i ponownie odstawiamy drożdże na trzy dni.
- Następnie przygotowujemy owoce – przemywamy, pozbawiamy szypułek i miażdżymy, po czym zasypiemy cukrem i zakrywamy naczynie materiałem.
- Odstawiamy je na dwa dni, po czym zlewamy sok/syrop z naczynia do balonu na wino, dodajemy pozostały cukier oraz rozrobione drożdże.
- Tak przygotowany moszcz pozostawiamy w zakorkowanym balonie na około cztery miesiące, a następnie zlewamy wino z jeżyn znad osadu i przelewamy je do butelek.
- Może ono wówczas leżeć bardzo długo, nawet długie lata.
Jeżyny warto jeść na surowo, możemy wykorzystać je także do wypieków. Zastanawiasz się, jak zrobić ciasto z jeżynami? Tutaj prezentujemy recepturę: 13 przepisów na ciasto z owocami sezonowymi.
Bibliografia:
- A. Orzeł, Właściwości zdrowotne owoców jeżyny (dostęp online: http://polskiesuperowoce.pl/108241-wlasciwosci-zdrowotne-owocow-jezyny dn. 22.03.2021 r.)
- J. Macierzyński i in., Skład polifenolowy owoców jeżyny Rubus Fruticosus, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 5/2014.
- Grabek-Lejko, Jeżyny (Rubus sp.) jako źródło substancji biologicznie aktywnych o potencjalnym zastosowaniu medycznym, Post Fitoter 17(3)/ 2016.
Podoba Ci się ten artykuł?
Tak
Nie
Powiązane tematy:
Polecamy

16.06.2022
Konrad Budzyk: „Kiedy ktoś mówi, że chce być wege, ale nie ma czasu na stanie przy garach, to wymówka”

18.05.2022
„To, co dzieje się wewnątrz nas, wyznacza jakość naszej pracy. Hormony sterują całym naszym organizmem” – mówi Milena Nosek, dietetyczka

29.04.2022
Maria Nowak-Szabat: „Darujmy sobie bycie na bieżąco z nowinkami dietetycznymi. Sięgnijmy do starej Ajurwedy, by schudnąć i trwać w zgodzie ze sobą”

12.04.2022