Głóg – sprawdź jego działanie i właściwości

Głóg to ogólna nazwa dla roślin z rodziny Rosaceae. Choć znanych jest około 1000 gatunków głogu, w Polsce najczęściej można spotkać trzy z nich: głód jednoszyjkowy, głóg dwuszyjkowy i głóg pośredni. Owoce i kwiaty głogu stosuje się leczniczo dzięki ich udowodnionym korzystnym właściwościom. A jakim?

Jak wygląda głóg? To drzewo czy krzew?

Aby móc korzystać z tego cennego surowca zielarskiego, warto najpierw wiedzieć, jak rozpoznać głóg w terenie. Głóg to niewysokie drzewo przypominające raczej krzew, sięgające do 10 metrów wysokości. Cechą charakterystyczną są liście głogu – są ciemnozielone i błyszczące, o jajowatym kształcie. Głóg kwitnie w maju i czerwcu, a jego niewielkie owoce (około 1 cm szerokości) mogą przybierać barwę od zielonej, żółtej, przez (najczęściej) czerwoną do ciemnofioletowej. Kiedy zrywać głóg? Owoce dojrzewają na przełomie lata i jesieni, choć można je spotkać na drzewach jeszcze do pierwszych przymrozków.

Owoce głogu – właściwości

Nie tylko owoce, ale i kwiaty głogu zawierają cenne dla zdrowia związki, jednak najczęściej w medycynie ludowej wykorzystywano owoce i na nich przede wszystkim warto skupić uwagę. Głównie składają się one z węglowodanów, ale wśród odkrytych w owocach głodu substancji znajdują się ważne składniki mineralne: wapń (jego ilość w kilogramie owoców trzykrotnie przekracza zapotrzebowanie dzienne człowieka na ten pierwiastek!), fosfor, potas, magnez, sód. Za właściwości owoców głodu odpowiadają też zawarte w nich kwasy organiczne, w tym jabłkowy, szczawiowy, cytrynowy, bursztynowy czy winowy. Głóg składa się też z cennych substancji bioaktywnych, jak na przykład kwercetyna, kempferol, epikatechiny, hiperozyd, kwas chlorogenowy, tokoferoli, witaminy C, beta-karotenu, triterpenów i steroidów. Taki zestaw składników obecny w głogu sprawia, że roślina ta (ale także przetwory, jak na przykład wino z głogu czy nalewka) posiada liczne właściwości prozdrowotne:

• Ochrona układu sercowo-naczyniowego – ekstrakty z głogu w wielu badaniach obniżały wartości cholesterolu LDL i całokowitego oraz triglicerydów, jednocześnie zwiększając stężenie „dobrego” cholesterolu HDL. Prawdopodobnie głóg zmniejsza wchłanianie cholesterolu i jego biosyntezę w organizmie człowieka, a ponadto promuje przemianę cholesterolu w kwasy żółciowe, dzięki czemu nadmiar cholesterolu jest łatwo wydalany z organizmu. Z kolei obniżenie wartości cholesterolu (za wyjątkiem cholesterolu HDL) wiąże się ze znacznie obniżonym ryzykiem zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe, np. miażdżycę. Głóg ponadto może wpływać przeciw arytmicznie i przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka występowania zawału, udaru i innych zaburzeń wieńcowych.

• Wpływ na odporność – owoce głogu wykazują silne działanie przeciwzapalne dzięki temu, że zmniejszają produkcję czynników wywołujących stany zapalne w organizmie. Ponadto wzmagają one aktywność makrofagów i liczebność leukocytów – składników krwi odpowiedzialnych za obronę organizmu przed wszelakimi patogenami. Wiele badań potwierdziło także, że ekstrakty z głogu przeciwdziałają bakteriom i niektórym grzybom.
• Działanie przeciwutleniające i przeciwstarzeniowe – zawarte w głogu polifenole cechują się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym. To znaczy, że związki te redukują aktywność wolnych rodników – cząsteczek przyczyniających się do starzenia komórek organizmu. Właściwości przeciwutleniające wiążą się nie tylko z działaniem przeciwstarzeniowym głogu, ale też jego ogólnym korzystnym wpływem na zdrowie i redukowanie ryzyka rozwoju wszelakich chorób (w tym być może i nowotworów).

Głóg – podsumowanie

Głóg to roślina powszechnie spotykana w Polsce. Warto korzystać z jej potencjału prozdrowotnego, który znany był już w medycynie ludowej. Wiele współczesnych badań potwierdza jego wyjątkowy wpływ na układ krwionośny i serce, a także działanie przeciwzapalne i przeciwstarzeniowe.

Źródła:

Kulczyński B., Gramza-Michałowska A.: Potencjał prozdrowotny owoców i kwiatów głogu. Probl Hig Epidemiol 2016, 97(1): 24-28.

Król D.: Głóg (Crataegus monogyna (L.), Crataegus oxyacantha (L.)) – cenną rośliną leczniczą. Postępy Fitoterapii 2/2011: 122-126.