Dieta bezlaktozowa – zasady, efekty, wskazania, przeciwwskazania

Dieta bezlaktozowa przeznaczona jest dla osób z nietolerancją laktozy. Wyklucza lub ogranicza zawierające ją produkty mleczne.

Inne nazwy: dieta bezmleczna

Dieta bezlaktozowa – zasady

Zasady: wykluczająca lub ograniczająca produkty mleczne dieta lecznicza przeznaczona dla osób z nietolerancją laktozy. Choroba ta wiąże się z niedoborem lub brakiem laktazy – enzymu rozkładającego dwucukier laktozę. Spadek jej wydzielania przez kosmki w jelicie cienkim następuje już w dzieciństwie i u niektórych osób może sięgnąć poziomu, gdy trawiona jest tylko część laktozy; całkowity brak enzymu występuje tylko w rzadkich przypadkach. Skutkiem tego jest przechodzenie laktozy do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji z udziałem bakterii i jest przekształcana do kwasu mlekowego. Działa on drażniąco, powodując objawy takie jak mdłości, skurcze i bóle brzucha, wzdęcia, biegunki; pojawiają się one w ciągu pół godziny do kilku godzin po spożyciu nadmiernej ilości laktozy. Chociaż wywołują dyskomfort, nie powodują szkód w układzie trawienia i rozwoju jego chorób.

Dieta w różnym stopniu ogranicza spożycie mleka krowiego, koziego czy owczego oraz ich przetworów. Tolerowana ilość laktozy jest kwestią indywidualną; może ona zwiększać się pod wpływem stopniowego zwiększania ilości mlecznych w diecie. Jednak przy ich wykluczeniu czy ograniczeniu należy uwzględnić w menu inne źródła wapnia, jak ryby jedzone wraz z ośćmi (sardynki czy łosoś w puszce), wzbogacone mleczko sojowe, nasiona roślin strączkowych, zwłaszcza kiełkowane, zielone warzywa, owoce cytrusowe. Jednocześnie trzeba też spożywać produkty bogate w witaminę D, która umożliwia jego przyswajanie, czyli tłuste ryby, jaja, grzyby. Niektóre osoby z nietolerancją laktozy mogą spożywać pewne ilości mlecznych produktów fermentowanych, a więc napojów takich jak kefir czy jogurt (bez dodatku nieukwaszonego mleka i otrzymywanych z niego produktów), a także sery dojrzewające. Czasem też lepiej od krowiego tolerowane jest mleko innych zwierząt. Przy nietolerancji laktozy możliwe jest też spożywanie zawierających ją produktów razem z suplementami zawierającymi enzym laktazę.

Dieta bezlaktozowa – wskazania

Dla kogo: dieta bezmleczna jest niezbędną metodą leczenia objawów nietolerancji laktozy, ale też alergii na mleko. Jest ponadto stosowana u osób z chorobami i stanami zapalnymi jelit, m.in. w celiakii, zespole drażliwego jelita czy chorobie Crohna, jak również pomocna przy innych zaburzeniach, m.in. neurologicznych. Ze względu na niski poziom wapnia bezlaktozowe menu jest nieodpowiednie dla osób zdrowych, choć może być preferowane w przypadku awersji do mleka. Dieta w nietolerancji laktozy powinna być stosowana na zalecenie lekarza i pod jego kontrolą zwłaszcza w przypadku innych problemów zdrowotnych, okresu dorastania, ciąży, karmienia piersią, menopauzy u kobiet, a także w wieku podeszłym.

Dieta bezlaktozowa – zalety, efekty

Plusy: jest to skuteczna dieta umożliwiająca wyeliminowanie symptomów nietolerancji laktozy. Pomimo wykluczenia lub ograniczenia spożycia całej grupy produktów mlecznych nie jest trudna do zbilansowania, zwłaszcza że jest dostępne wiele ich zamienników przeznaczonych dla wegetarian i wegan.

Dieta bezlaktozowa – przeciwwskazania

Minusy: niezbilansowana dieta bez produktów mlecznych sprzyja powstawaniu niedoboru wapnia, wymaga uwzględnienia innych jego źródeł, produktów zawierających witaminę D, a często też przyjmowania suplementu z tymi składnikami i/lub zwiększonej ekspozycji słonecznej, bo pod wpływem promieni ultrafioletowych witamina D jest syntetyzowana w skórze. W przeciwnym razie menu może sprzyjać zmniejszaniu się masy kostnej, osłabiać zęby, sprzyjać rozwojowi osteoporozy, a także zaburzeń ze strony układu nerwowego i krążenia. Dieta wyłączająca produkty mleczne powinna uwzględniać alternatywne źródła witamin z grupy B, a więc mięso, ryby, jaja.

Istotne jest przestrzeganie diety przez całe życie, wiąże się z ograniczonym wyborem gotowych produktów czy dań w lokalach gastronomicznych. Wymaga czytania etykiet i wiedzy na temat składu żywności, zwłaszcza tej przetworzonej, z dodatkami otrzymywanymi z mleka (laktoza, serwatka), oraz wielu leków i suplementów diety, gdzie laktoza jest popularnym wypełniaczem.