się ten artykuł?
Żywienie pozajelitowe, nazywane też żywieniem parenteralnym, polega na podaży składników odżywczych bezpośrednio do krwioobiegu. Dożylne dostarczanie niezbędnych do przeżycia substancji bywa konieczne m.in. u osób z chorobą nowotworową czy zespołem krótkiego jelita. Jakie są zasady żywienia pozajelitowego i jak długo może ono trwać?
Co to jest żywienie pozajelitowe?
Żywienie pozajelitowe to jeden ze sposobów leczenia żywieniowego wprowadzany w sytuacji, w której pacjent nie może przyjmować pokarmów ani drogą doustną, ani dojelitową. Dzięki żywieniu parenteralnemu można utrzymać lub polepszyć stan odżywienia chorego, a także poprawić rokowania oraz przyspieszyć wyleczenie. Ze względu na inwazyjność metody i liczne objawy niepożądane, żywienie pozajelitowe stosowane jest tylko u osób, u których doszło do niewydolności przewodu pokarmowego.
Żywienie pozajelitowe prowadzi się na dwa sposoby: drogą naczyń centralnych oraz naczyń obwodowych. Jak długo można stosować żywienie pozajelitowe? Obwodowe żywienie parenteralne wprowadza się na krótki, maksymalnie 2-tygodniowy okres, natomiast żywienie drogą żył centralnych można stosować przez dłuższy czas, nawet kilka lat.
Wskazania i przeciwwskazania do żywienia pozajelitowego
Żywienia pozajelitowego wymagają pacjenci, u których z różnych przyczyn niemożliwe jest żywienie drogą przewodu pokarmowego. Wprowadza się je u osób z:
- zespołem krótkiego jelita,
- ciężkim niedożywieniem,
- niedokrwieniem przewodu pokarmowego,
- ostrą lub przewlekłą niewydolnością jelit,
- chorobami zapalnymi jelit: chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego – podczas znacznego zaostrzenia choroby,
- ostrym zapaleniem trzustki,
- rzekomobłoniastym zapaleniem jelit,
- chorobą nowotworową,
- planowanym zabiegiem operacyjnym obejmującymi takie obszary ciała jak jama brzuszna czy szyja.
Wyróżnia się trzy warianty żywienia pozajelitowego: częściowe żywienie pozajelitowe, całkowite żywienie pozajelitowe oraz żywienie przez przetokę tętniczo-żylną. Częściowe żywienie pozajelitowe stosuje się u chorych, u których przewód pokarmowy pozostaje sprawny, ale konieczne jest uzupełnienie składników pokarmowych. Taki rodzaj terapii wprowadza się u m.in. osób niedożywionych, z rozległymi oparzeniami oraz w czasie radio- i chemioterapii. Z kolei całkowite żywienie pozajelitowe dotyczy osób z niewydolnością przewodu pokarmowego i nasilonymi procesami katabolicznymi.
Przeciwwskazaniami do żywienia pozajelitowego są: niestabilny stan pacjenta, niewyrównane zaburzenia metaboliczne oraz brak zgody pacjenta lub opiekunów na zastosowanie tego typu leczenia.
Zasady żywienia pozajelitowego
W żywieniu pozajelitowym należy ściśle przestrzegać określonych wytycznych. Obowiązuje zasada kompletności, czyli konieczność dostarczenia do organizmu wszystkich niezbędnych składników, w tym węglowodanów, aminokwasów, lipidów, witamin i składników mineralnych. Przed rozpoczęciem leczenia ustala się planowaną długość leczenia oraz indywidualną podaż energii i składników odżywczych dostosowaną do stanu klinicznego pacjenta.
W żywieniu parenteralnym podaje się preparaty zawierające roztwory glukozy oraz emulsje tłuszczowe. Mieszaniny substancji umieszczane są w jednym worku, dlatego system ten nazywany jest all-in-one. Preparaty podaje się wlewem kroplowym lub za pomocą pompy do żywienia pozajelitowego.
Postęp w dziedzinie medycyny sprawił, że wielu pacjentów może być żywionych pozajelitowo w domu. Leczenie jest refundowane przez NFZ, dzięki czemu chorzy nie ponoszą dodatkowych kosztów. Wszelką niezbędną wiedzę na temat żywienia pozajelitowego osoby chore mogą nabyć w poradniach żywienia pozajelitowego zlokalizowanych w różnych miejscach w Polsce.
Powikłania żywienia pozajelitowego
Żywienie pozajelitowe może wiązać się z wystąpieniem różnych powikłań. Najczęstszym z nich są zakażenia wynikające z nieprawidłowej pielęgnacji rany po wprowadzeniu cewnika, zakażeń przygotowywanych mieszanin czy infekcji szpitalnych. Ponadto u chorych mogą wystąpić zaburzenia metaboliczne (hipoglikemia i hiperglikemia, zaburzenia lipidowe i elektrolitowe) i powikłania zakrzepowe.
Bibliografia:
- Głażewski T., Dyrla P., Gil J, Podstawowe zasady żywienia pozajelitowego, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2017,13 (1), p. 29–39.
- Hamdan M., Puckett J., Total Parenteral Nutrition, StatPearls Publishing; 2021.
- Karolina Księżarczyk K., Sankowski B., WYBRANE ASPEKTY ŻYWIENIA POZAJELITOWEGO BIULETYN Wydziału FarmaceutycznegoWarszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2017, 4, 34-39.
