Zioła szwedzkie – czym są, właściwości, zastosowanie. Przepis na nalewkę

Zioła szwedzkie to kompozycja 11 gatunków ziół, w tym aloesu, kurkumy, szafranu, arcydzięgla i kamfory. Receptura do stworzenia nalewki z wymienionych ziół została opracowana w XVII wieku, choć według niektórych źródeł autorem mieszanki ziołowej miał być sam Paracelsus. Zioła szwedzkie wykorzystywane są w medycynie niekonwencjonalnej m.in. jako środek łagodzący bóle głowy czy niestrawność. Czy zioła szwedzkie na coś pomagają? Jak zrobić nalewkę z ziół szwedzkich i jak ją stosować? Wyjaśniamy.

Co to są zioła szwedzkie?

Zioła szwedzkie to zestaw 11 ziół: szafranu, mirry, kurkumy, teriaku, aloesu, senesu, kamfory, korzenia rabarbaru, arcydzięgla, korzenia dziewięćsiłu oraz manny, dobranych w odpowiednich proporcjach. Mieszanka dostępna jest w aptekach, sklepach zielarskich oraz sklepach ze zdrową żywnością pod postacią suszu, oraz gotowej nalewki.

Historia ziół szwedzkich sięga kilka wieków wstecz. Recepturę, w której skład wchodził aloes, mirra i szafran opracował w XVI wieku Paracelsus, określając ją eliksirem na długie życie. Wraz ze śmiercią szwajcarskiego lekarza przepis zaginął, lecz podobną kompozycję ziołową na nowo stworzyli w XVII wieku: szwedzki lekarz Klaus Samst i chemik Urban Hjärne. Autorzy przypisali mieszance ziołowej wiele zdrowotnych właściwości i polecali ją na wiele dolegliwości: zaparcia, bóle reumatyczne, bóle zębów, bezsenność, oparzenia, żółtaczkę, a nawet nowotwory i alkoholizm. Popularność ziół ponownie wzrosła za sprawą Austriaczki Marii Treben, która twierdziła, że mikstura i okłady z ziół szwedzkich pomogły jej w wyleczeniu ciężkich stanów chorobowych, w tym duru brzusznego. Z tego właśnie względu wiele suplementów diety zawierających zioła szwedzkie nosi nazwę zioła szwedzkie (według) Marii Treben.

Zioła szwedzkie – zastosowanie

Zioła od wieków stosowane były w medycynie ludowej. Z ich dobroczynnych właściwości korzysta również medycyna współczesna. Właściwości poszczególnych ziół wchodzących w skład ziół szwedzkich są następujące:

Aloes

Najcenniejszym składnikiem jest miąższ znajdujący się w liściach aloesu. Aż 96% jego zawartości stanowi woda. Ponadto zawiera on:

• polisacharydy;
• kwasy organiczne: kwas cytrynowy, jabłkowy;
• kwasy tłuszczowe: kwas arachidonowy, linolowy, linolenowy, stearynowy;
• witaminy: witaminy z grupy B, witaminę C, A, E, B12, kwas foliowy;
• minerały: wapń, potas, selen, magnez, sód, cynk, miedź;
• aminokwasy;
• cukry;
• polifenole;
• kwas salicylowy;
• enzymy roślinne: alkaliczną fosfatazę, amylazę, karboksypeptydazę;
• antrachinony;
• hormony: gibereliny i auksyny;
• ligninę;
• saponiny.

Zawarty w aloesie błonnik pomaga w walce z zaparciami, enzymy roślinne neutralizują wolne rodniki, antraglikozydy wykazują właściwości przeciwbólowe i przeczyszczające, a antrachinony pobudzają pracę jelit. Wyciąg z aloesu stymuluje wytwarzanie żółci, może więc być stosowany w chorobach wątroby. Aloes działa też przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. W kosmetyce aloes wykorzystywany jest jako składnik przyspieszający gojenie się ran, łagodzący podrażnienia, nawilżający i ujędrniający skórę.

Szafran i kurkuma

Zioła te wykorzystywane są m.in. jako przyprawy. Szafran obniża ciśnienie tętnicze krwi, zmniejsza stężenie lipidów w surowicy krwi i reguluje pracę układu nerwowego. Kurkuma działa przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie. Obydwa zioła mają właściwości antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe.

Korzeń rabarbaru i dziewięćsiłu

Rabarbar stosuje się w leczeniu chorób zapalnych i schorzeń układu pokarmowego. Ponadto roślina ta działa przeciwbólowo. Dziewięćsił poprawia przemianę materii, działa moczopędnie i wpływa na apetyt.

Mirra

Mirra to wonna żywica pozyskiwana z krzewów i drzew z gatunku balsamowiec. Stosuje się ją na bóle gardła i choroby jamy ustnej: afty, owrzodzenia, zapalenie dziąseł. Działa odkażająco, uspokajająco, przeciwzakrzepowo i przeciwbólowo.

Senes

Senes to zioło znane ze swoich właściwości przeczyszczających: przyspiesza perystaltykę jelit i wspomaga wypróżnienia. Ponadto reguluje wydzielanie soku żołądkowego.

Kamfora

Kamfora ceniona jest za swoje właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne. Stosuje się ją w chorobach reumatycznych, chorobach układu oddechowego oraz w leczeniu trądziku. Zioło działa rozgrzewająco, dlatego pomaga podczas grypy i przeziębienia.

Arcydzięgiel

Arcydzięgiel to roślina z rodziny selerowatych wchodząca w skład preparatów o działaniu moczopędnym i przeciwskurczowym. Zioło usprawnia pracę układu pokarmowego, łagodnie uspokaja, działa grzybobójczo i antybakteryjnie.

Manna

Manna charakteryzuje się właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi i przeciwutleniającymi. Działa hipoglikemicznie, wykorzystywana jest w leczeniu nadciśnienia tętniczego krwi i miażdżycy.

Teriak

Teriak (drakiew) wzmacnia odporność, łagodzi ból, w niewielkim stopniu działa przeciwgorączkowo, zmniejsza biegunkę i pomaga przy bezsenności. Ponadto przypisuje się mu właściwości uspokajające.

Czy zioła szwedzkie pomagają?

Wiele osób poleca zioła szwedzkie jako zioła na zatoki, refluks, zgagę, hemoroidy oraz świetny preparat do wykonania inhalacji na katar. Ale choć poszczególne zioła wchodzące w skład ziół szwedzkich wykazują szereg właściwości zdrowotnych, tak naprawdę niewiele jest badań potwierdzających skuteczność działania całej mieszanki ziołowej.

Badanie przeprowadzone na szczurach w 2013 roku wykazało, że zioła szwedzkie powodują obniżenie poziomu cholesterolu LDL i cholesterolu całkowitego, dzięki czemu mogą przeciwdziałać hipercholesterolemii. Ponadto w innych badaniach zaobserwowano, że zioła szwedzkie wykazują wysoką zdolność do eliminowania wolnych rodników. Potwierdzono także ich działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko bakteriom Prevotella intermedia, Bacteroides forsythus i Streptococcus intermedius, a także bakteriom jamy ustnej, co oznacza, że zioła chronią przed rozwojem stanu zapalnego. Zioła szwedzkie można stosować wspomagająco w leczeniu chorób, jednak nie powinny one stanowić podstawy terapii. Przykładowo, zioła tylko w niewielki sposób wpływają na obniżenie poziomu cukru we krwi, ale nie leczą one cukrzycy.

Zioła szwedzkie – jak stosować?

Zioła szwedzkie mogą być stosowane zewnętrznie i wewnętrznie. Najczęściej z mieszanki ziołowej robi się nalewki i napary. Jak zrobić nalewkę z ziół szwedzkich? Jej wykonanie jest bardzo proste. Do słoika należy wsypać 100 gramów suszu z ziół, zalać 1,5 litrem wódki, szczelnie zamknąć i odstawić na dwa tygodnie, pamiętając o codziennym wstrząsaniu słoika. Po tym czasie nalewkę należy przecedzić przez gazę i przelać do butelek z ciemnego szkła. Profilaktycznie można przyjmować 1-2 łyżki nalewki dziennie rozcieńczone w wodzie lub herbacie. Należy pamiętać, aby po 3 miesiącach kuracji zrobić przerwę, gdyż stałe przyjmowanie naturalnych preparatów może być szkodliwe. Ziół szwedzkich używa się też zewnętrznie, przemywając skórę namoczonym wacikiem. Wiele osób stosuje też zioła szwedzkie na zatoki w formie okładów na czoło.

Źródła:

1. Imaga, N. A., & Valentine, O. J, Analyses of the effects of Swedish bitters on selected metabolic profiles, 2013, International Research Journal of Pharmacy 4(8):120-127.
2. Susan J. Hewlings, Douglas S. Kalman, Curcumin: A Review of Its’ Effects on Human Health, Foods. 2017 Oct; 6(10): 92.
3. Gomez-Flores, R; González-Meléndez i wsp., Antimicrobial and Antiinflammatory Potential of the Swedish Herbs Extract,
   European J Med Plants ; 2011 Oct-Dec; 1(4): 107-117.