Słodycze dla cukrzyka – jaki typ jest dozwolony? Zdrowe desery i przekąski

Jedzenie słodyczy nie stanowi podstawowej, bezpośredniej przyczyny cukrzycy, jednak ich nadmiar w diecie może skutkować zwiększeniem ryzyka rozwoju choroby. Diabetykom utrudnia natomiast kontrolowanie choroby i zapobieganie jej powikłaniom. Całkowite eliminowanie słodyczy wiąże się jednak dla wielu cukrzyków z dużymi trudnościami. Czy jest to konieczne u osób z tym schorzeniem?

Czy od jedzenia słodyczy można zachorować na cukrzycę? 

Wbrew popularnemu mitowi odpowiedź na pytanie, czy spożywanie nadmiaru słodyczy może powodować cukrzycę, jest złożona. Na początek warto wyjaśnić, że dwa podstawowe rodzaje cukrzycy – cukrzyca typu 1 i typu 2 mają odmienne przyczyny. 

 Cukrzycę typu 1 (odpowiadającą za około 5 proc. przypadków tej choroby na świecie i typowo diagnozowaną w wieku dziecięcym), uznaje się za chorobę autoimmunologiczną. Jej powstawanie nie jest w ogóle związane z ilością spożywanego cukru.

Zdecydowanie częściej rozpoznawana cukrzyca typu II rozwija się w dużym stopniu jako rezultat prowadzonego stylu życia. Do głównych przyczyn tej choroby zalicza się: 

• nadmiar masy ciała (a konkretnie tkanki tłuszczowej, szczególnie tej zlokalizowanej na brzuchu); 
• niski poziom aktywności fizycznej. 

Nie można stwierdzić jednoznacznie, że jedzenie słodyczy bezpośrednio powoduje cukrzycę. Należy jednak wziąć pod uwagę, że nadmiar łatwo przyswajalnych węglowodanów z tego typu produktów przyczynia się do odkładania tkanki tłuszczowej. To z kolei skutkuje wzrostem ryzyka wystąpienia oporności na insulinę, która odpowiada za rozwój cukrzycy typu II. 

Spożywanie dużej ilości słodyczy ma również negatywne konsekwencje w kontekście kontroli cukrzycy i zapobiegania negatywnym, groźnym skutkom utrzymującego się przewlekle podwyższonego poziomu glukozy we krwi.

Jakie słodycze może jeść cukrzyk? 

Nie oznacza to jednak, że osoba chorująca na cukrzycę musi całkowicie rezygnować ze spożywania deserów. W kontekście jedzenia słodyczy przez diabetyków możemy spotkać się z dwoma alternatywnymi podejściami.  

Pierwsze z nich polega przede wszystkim na przywróceniu odpowiednich proporcji między ilością słodyczy i posiłków o znacznie korzystniejszych właściwościach zdrowotnych. Czyli w diecie nadal pojawiają się ulubione desery – w pełnej wersji zawierającej cukier, tłuszcz i inne składniki, które kojarzą nam się z „zakazanymi”, jednak okazjonalnie i w niewielkich porcjach.   

Przewaga tego podejścia opiera się głównie na tym, że tego rodzaju „standardowe” słodycze zwykle są bardziej satysfakcjonujące pod względem smakowym i mała porcja dla wielu osób okazuje się wystarczająca.  

Alternatywne podejście polega na eliminacji z diety „tradycyjnych” deserów i zastąpienie ich słodkimi, lecz znacznie zdrowszymi przekąskami. Oznacza to najczęściej wybór słodyczy, w których zamiast cukru wykorzystuje się substancje słodzące niepodnoszące stężenia glukozy we krwi. Możemy tutaj wybierać między gotowymi produktami, takimi jak czekolady, cukierki lub ciastka dla diabetyków (kupowane np. w sklepach ze zdrową żywnością) oraz domowymi deserami, przygotowywanymi bez dodatku cukru.  

Niektóre z przekąsek cukrzyk może uwzględniać w diecie w większych ilościach bez szkody dla zdrowia. Minusem takiego rozwiązania jest jednak potencjalne kontynuowanie przyzwyczajenia do jedzenia znaczącej ilości słodyczy. Słodkim produktom, nawet tym dedykowanym diabetykom, z reguły bardzo daleko do wykazywania równie korzystnych właściwości zdrowotnych co choćby prosty, lecz zbilansowany posiłek.  

Desery dla cukrzyka 

Diabetykom, którym bliższa jest druga z opisanych opcji, możemy podpowiedzieć, jak wybierać (lub przygotowywać) desery, które pozwolą zmniejszyć ilość cukru w diecie i w związku z tym skuteczniej kontrolować poziom glukozy we krwi. Oto kilka podstawowych zasad. 

Wybieraj przekąski bez dodanego cukru 

Zastąp tradycyjne słodycze zdrowszymi przekąskami niezawierającymi dodanych cukrów. Wypróbuj np. jogurt naturalny wymieszany z musem ze zblendowanych owoców i posypany płatkami migdałowymi albo serek twarogowy wymieszany z kakao i ksylitolem.   

Uważaj na ilość cukrów w produktach „naturalnych” 

Pamiętaj, że w kontrolowaniu cukrzycy istotne jest ograniczenie w diecie nie tylko ilości cukrów dodanych, ale również tych naturalnie występujących w produktach. Szklanka soku jabłkowego dostarcza zbliżoną ilość cukru do czekoladowego batona. Porcja suszonych owoców oraz popularne ostatnio przygotowywane na bazie bakalii batoniki bez dodanego cukru charakteryzują się podobną zawartością łatwo przyswajalnych węglowodanów. 

Choć pod względem wartości odżywczych (m.in. zawartości witamin, składników mineralnych) tego rodzaju produkty mają znaczną przewagę, to nadal jednak trudno o nich mówić, że są zdrowe dla diabetyka, ponieważ nie niweluje to negatywnego wpływu zawartej w nich wysokiej dawki cukru. 

Cukier w deserach zastąp substancjami słodzącymi 

Erytrytol, ksylitol oraz stewia są substancjami nadającymi słodki smak produktom. W odróżnieniu od cukru, miodu czy syropów słodzących (np. syropu z agawy i syropu klonowego) prawie nie podnoszą jednak poziomu glukozy we krwi. Można dodawać je do ciast oraz innych deserów, redukując w ten sposób ilość spożywanych węglowodanów oraz kilokalorii. 

Źródła: 

1. World Health Organization (2021) Diabetes, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes, [dostęp 13.09.2022]. 

1. Centers for Disease Control and Prevention (2021) Diabetes, https://www.cdc.gov/diabetes/index.html, [dostęp 13.09.2022]. 

1. The British Diabetic Association (2022) Sugar and diabetes, https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/enjoy-food/eating-with-diabetes/food-groups/sugar-and-diabetes, [dostęp 13.09.2022].