Jakie właściwości ma propolis? Zastosowanie kitu pszczelego

Propolis, inaczej kit pszczeli, to cenna żywiczna substancja wytwarzana przez pszczoły. Bogaty skład chemiczny i liczne właściwości zdrowotne propolisu sprawiły, że znalazł on zastosowanie w leczeniu chorób skóry, infekcji czy stanów zapalnych jamy ustnej. Jak działa propolis i co się z niego wytwarza? Sprawdź, jak stosować propolis. 

Co to jest propolis?

Propolis to mieszanina różnych związków chemicznych powstająca z żywic i młodych pączków niektórych drzew. W Polsce pszczoły produkują ją, zbierając balsamiczne substancje z pąków drzew: topoli, brzozy, olszy, kasztanowca, wierzby, dębu, jesionu. Ponadto do wytwarzania propolisu pszczoły wykorzystują uszkodzoną korę drzew iglastych: świerku, jodły czy sosny. Niewielką część propolisu stanowi tzw. balsam pyłkowy, który powstaje w organizmach pszczół z pyłku kwiatowego. 

Pszczoły zaczynają zbierać propolis na początku lata i kontynuują zbiór aż do jesieni, wykorzystując najcieplejsze godziny w ciągu dnia (między 10 rano a 16 po południu). Uzyskana przez owady żywica służy im do wzmacniania konstrukcji ula i uszczelniania go. Bariera propolisowa znajduje się tuż za wejściem do ula i stanowi zabezpieczenie przed rozwojem drobnoustrojów. To właśnie tym zastosowaniom propolis zawdzięcza swoją nazwę, która w dosłownym tłumaczeniu oznacza „przedmurze miasta” 

Propolis jest lepką i gęstą substancją o różnorodnej barwie: żółtej, żółto-zielonej, pomarańczowej, czerwonej, brunatnej, szarej, ciemnozielonej, a czasem nawet czarnej. Kolor propolisu zależy od zawartości wosku i gatunku rośliny, z której jest wytwarzany. Kit pszczeli ma charakterystyczny smak: ostry, gorzkawy i piekący. Wyróżnia się także intensywnym, słodkawym aromatem z nutą korzenną, cynamonową lub kwiatową. 

Właściwości propolisu

Propolis pszczeli składa się z: żywic, olejków eterycznych, wosków i pyłków kwiatowych. Swoje właściwości zdrowotne zawdzięcza obecności wielu substancji biologicznie czynnych, takich jak: 

• flawonoidy: chryzyna, tektochryzyna, pinocembryna, galangina, kemferol, apigenina, 
• fenole, 
• kwasy aromatyczne: kwas cynamonowy, kawowy, ferulowy, benzoesowy, salicylowy, p-kumarowy, 
• związki lotne: geraniol, nerol, skwalen, 
• związki aromatyczne: kumaran, wanilina 
• węglowodory: eikosan, trikosan, pentakosan, 
• alkohole triterpenowe: cholinasterol, fukosterol, stigmasterol, 
• enzymy: amylaza, esteraza, 
• składniki mineralne: wapń, magnez, mangan, cynk, cyna, miedź, krzem, żelazo, glin, srebro, sód, potas, chrom, 
• witaminy: B1, B2, B5, B6, C, D, E.

Propolis ceniony jest za aktywność przeciwbakteryjną przeciwko Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Helicobacter pylori. Propolis działa też grzybobójczo (przeciwko Candida albicans), przeciwwirusowo (przeciwko wirusom grypy i opryszczki) i przeciwpierwotniakowo (przeciwko pierwotniakom wywołującym rzęsistkowicę i toksoplazmozę). Ponadto kit pszczeli działa immunomodulująco, przeciwutleniająco i hepatoprotekcyjnie. Ekstrakty propolisowe obniżają ciśnienie tętnicze krwi, przeciwdziałają powstawaniu zakrzepów i stymulują odnowę tkanek. 

Zastosowanie propolisu

Na co pomaga propolis? Kit pszczeli, wykorzystywany jest w leczeniu: 

• ropnych chorób skóry: czyraków, przewlekłego zapalenia mieszków włosowych, ropni pach, zajadów, zapalenia gruczołów potowych 
• grzybic skóry, 
• chorób alergicznych skóry, 
• schorzeń otolaryngologicznych: zapalenia przewodu słuchowego, zapalenia ucha środkowego i wewnętrznego, zapalenia błony śluzowej nosa, ostrego oraz nieżytowego zapalenia gardła i krtani, przewlekłego zapalenia gardła, grzybiczego zapalenia jamy ustnej 
• schorzeń przewodu pokarmowego: stanu zapalnym żołądka i jelit, choroby wrzodowej żołądka 
• ran po operacjach położniczych, 
• rzęsistkowego, bakteryjnego i grzybiczego zapalenia pochwy, 
• nadżerek szyjki macicy, 
• odmrożeń i oparzeń. 

Krople z propolisem poleca się stosować podczas antybiotykoterapii oraz w okresie zwiększonej zachorowalności na grypę. Wspomagająco preparat stosuje się przy stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. 

W aptekach można też kupić maść z propolisem, którą stosuje się na rany naskórka i oparzenia. Krem z propolisem poleca się do pielęgnacji skóry w przypadku grzybicy, wyprysku alergicznego, opryszczki, trądziku pospolitego. 

Samodzielnie można przygotować nalewkę z propolisu. Przepis na nalewkę jest bardzo prosty. Potrzebne będzie 50 gramów propolisu, 100 gramów spirytusu etylowego i 150 ml wody. Propolis należy zalać spirytusem i wodą i odstawić na 3 tygodnie. Po tym czasie nalewkę należy przefiltrować i rozlać do butelek. 

Propolis – dawkowanie

Informację o tym, jak stosować propolis należy sprawdzić na opakowaniu wybranego preparatu. Zazwyczaj producent zaleca rozpuścić 20-25 kropli propolisu w szklance wody i pić taką miksturę 3 razy dziennie. Kropli na bazie alkoholu nie można podawać dzieciom, kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Propolis dla dzieci dostępny jest pod postacią preparatu bezalkoholowego. Jak długo można stosować propolis? Kit pszczeli pod postacią tabletek, kropli, kapsułek czy maści można stosować aż do ustąpienia objawów chorobowych. 

Bibliografia: 

1. Wolska K., Górska A., Adamiak A, Właściwości przeciwzapalne propolisu. Postępy Mikrobiologii 2016, 55, 4, 343–350. 
2. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E, Immunostymulujące działanie propolisu, Postępy Fitoterapii 2019; 20(2): 126-135. 
3. Szeleszczuk Ł., Zielińska-Pisklak M., Goś P., Propolis – panaceum prosto z ula, LEK W POLSCE 2013, VOL 23 NR 6-7’13 (266/267).