Lubczyk i jego właściwości zdrowotne

Lubczyk to nie tylko silnie aromatyczne zioło, ale też naturalny środek moczopędny. Przez wieki uważany za afrodyzjak, dziś pomaga w dolegliwościach miesiączkowych i zaburzeniach przewodu pokarmowego. Swoje działanie zawdzięcza olejkom eterycznym bogatym w substancje czynne. Sprawdź na co działa i jak możesz go wykorzystać. 

Lubczyk – co to za roślina

Lubczyk to bylina o ciemnozielonych, lśniących liściach, przypominających nać selera zarówno z wyglądu jak i zapachu. Pierwotnie pochodzi z Iranu i Afganistanu. Obecnie uprawiany jest w całej Europie, Ameryce Północnej i Azji. Jego łacińska nazwa – Levisticum officinale nawiązuje do Apenin Liguryjskich- obszaru, gdzie jest szczególnie rozprzestrzeniony.  

Lubczyk znany jest w Polsce prawdopodobnie od XVII wieku. Bywa zwany lekarskim lub ogrodowym, choć można spotkać się także z określeniami: izjasz, łakome ziele, maggi i lubiśnik lekarski. Surowcem pozyskiwanym z lubczyka są liście, kłącze wraz z korzeniami i nasiona. 

Składniki aktywne 

Właściwości lecznicze lubczyku wynikają z obecności olejku eterycznego, w którego skład wchodzi blisko 190 substancji lotnych. W lubczyku znajdziemy: 

• Związki terpenowe  o działaniu bakteriobójczym 
• Ftalidy odpowiadające za aromat lubczyku 
• Związki kumarynowe ( psoralen, bergapten, kumaryna) działające przeciwzakrzepowo 
• Kwasy organiczne (jabłkowy, chlorogenowy, kawowy), które  są przeciwutleniaczami 

• Fitosterole, które wpływają korzystnie na układ sercowo-naczyniowy 
• Garbniki pobudzające apetyt 
• Skrobię – pełniącą rolę błonnika pokarmowego 
• Witaminy z grupy B i witaminę C – wpływające pozytywnie na stan skóry 
• Polifenole – mające właściwości przeciwrodnikowe 

Właściwości lecznicze 

Lubczyk od dawna stosowany był w medycynie tradycyjnej jako środek o działaniu wiatropędnym, moczopędnym, wykrztuśnym, rozkurczowym i napotnym. Wykorzystywano go w leczeniu zaburzeń żołądkowo- jelitowych, nerwowych i chorobach reumatycznych. 

Wierzono, że lubczyk zwiększa popęd seksualny. W kulturze ludowej wywar z korzeni lubczyku stosowano jako “napój miłosny”.  Na zwiększenie libido mogły mieć wpływ obecne w lubczyku kumaryny o działaniu rozszerzającym naczynia krwionośne. 

Do dzisiaj lubczyk stosuje się wspomagająco w leczeniu: 

• Chorób układu moczowego: kamicy nerkowej, zapaleniu dróg moczowych 
• Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: niestrawności, braku apetytu 
• Bólu gardła
• Reumatyzmu 
• Dny moczanowej 
• Zaburzeń miesiączkowania 

Dzięki obecności ligustylidu, lubczyk używany jest jako środek spazmolityczny. Przywraca prawidłowe napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, narządów rodnych, poprawia perystaltykę jelit. Rozluźnienie mięśni gładkich ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy, pobudza czynności wydzielnicze żołądka i poprawia trawienie. 

Zawarta w lubczyku kwercetyna o  działaniu przeciwzapalnym wykorzystywana jest w leczeniu alergii, pomaga łagodzić swędzenia oczu i katar. 

Lubczyk stosuje się również jako środek wykrztuśny w leczeniu problemów z oddychaniem. 

Lubczyk – zastosowanie kulinarne  

Ziele lubczyku ma charakterystyczny korzenny, lekko gorzki smak. Korzeń charakteryzuje rozgrzewająco-ostra nuta smakowa, natomiast liście i nasiona są zdecydowanie delikatniejsze w smaku.  

Liście lubczyku mogą być stosowane jako zamiennik selera do zup, sałatek, gulaszów, sosów i mięsa. Łodygi można blanszować i używać jako przyprawę. Natomiast nasiona przydadzą się do przyprawiania mięsa, chleba, ziemniaków, serów, marynat, ryżu i dań z kurczaka. 

Uprawa lubczyku w doniczce 

Lubczyk jest rośliną wieloletnią, dorastającą nawet do 2 metrów. Łatwy w uprawie, preferuje bogatą, wilgotną, ale dobrze przepuszczalną glebę. Lubi dobrze nasłonecznione stanowiska, choć poradzi sobie także w nieco zacienionym miejscu. Powinien być podlewany umiarkowanie, według potrzeb, nie doprowadzając do przesuszenia ziemi. Roślina kwitnie w miesiącach czerwiec- sierpień. Liście lubczyku najlepiej zbierać przed kwitnieniem. 

Lubczyk – dawkowanie 

Lubczyk jest głównym składnikiem wielu diuretycznych mieszanek herbacianych. Doskonale sprawdzi się także w przypadku niestrawności. Zaleca się, aby spożywać go w następującej ilości: 

• Dorośli i starsi: 2-3 gramy suszonego ziela na 150 ml przegotowanej wody 2 razy dziennie 
• U dzieci i nastolatków poniżej 18 roku życia spożywanie lubczyku nie jest wskazane 

Nie należy stosować częściej niż 2-4 razy w tygodniu. 

Przeciwwskazania do stosowania 

Lubczyk nie jest zalecany w trakcie ciąży, ponieważ może powodować skurcze macicy i prowadzić do poronienia. Nie powinien być stosowany u osób z chorobami nerek i nadciśnieniem tętniczym. Lubczyk może wchodzić w interakcje z lekami moczopędnymi, prowadząc do nadmiernej utraty wody, a w konsekwencji zawrotów głowy i zbyt niskiego ciśnienia krwi. 

Treść artykułu ma charakter informacyjny, nie zastępuje wizyty u lekarza lub specjalisty. Zalecana jest konsultacja przed zastosowaniem preparatu.

Bibliografia:

[1] M. Hossein Mirjalili, P. Salehi, A. Sonboli, J. Hadian, S. N. Ebrahimi, and M. Yousefzadi, “The composition and antibacterial activity of the essential oil of Levisticum officinale Koch flowers and fruits at different developmental stages,” J. Serb. Chem. Soc, vol. 75, no. 12, pp. 1661–1669, 2010.

[2] A. Łuczak, M. Nowak, and E. Szałek, “Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży. Farmacja wspólczesna, 2017.”

[3] European Medicines  Agency, “Assessment report on Levisticum officinale Koch, radix, 2012.”

[4] E. Medicines Agency, “Community herbal monograph on Levisticum officinale Koch, radix Final Discussion in Working Party on Community monographs and Community,” 2011.

[5] M. H. Mirjalili and J. Javanmardi, “Lovage,” in Handbook of Herbs and Spices, vol. 3, Elsevier Ltd, 2006, pp. 438–449.