Jaki wpływ na mózg może mieć post przerywany?

Post przerywany ma coraz więcej zwolenników. Naukowcy wskazują, że zachowanie okna żywieniowego może wpłynąć korzystnie na nasze zdrowie fizyczne. Jak podkreśla Hailey O’Neill, adiunkt Wydziału Nauk o Zdrowiu i Medycyny Uniwersytetu Bonda dla Science Alert, ten sposób żywienia nie pozostaje obojętny także na pracę mózgu.

Post przerywany a ochrona mózgu

Post przerywany, zwany też Intermittent fasting (IF), staje się coraz bardziej popularny. Ta strategia żywieniowa pomaga w zrzuceniu „zbędnych kilogramów” i utrzymaniu zdrowej wagi. Polega na tzw. okresowej głodówce, po której dysponujemy oknem żywieniowym na spożycie posiłku. W praktyce oznacza to, że w ciągu doby możemy przyjmować posiłki jedynie przez określony czas. Jak wskazują badania, post przerywany może wpłynąć nie tylko na nasze zdrowie fizyczne, lecz także na mózg. IF może zapewnić naszemu mózgowi inny sposób dostępu do energii, a także ochronić go przed chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera.

Naukowcy ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego (UCSD) w badaniu na myszach wykazali, że stosowanie okna żywieniowego może chronić funkcje poznawcze i zmniejszyć ilość białka amyloidowego gromadzącego się w mózgu, co jest cechą charakterystyczną choroby Alzheimera.

„Założyliśmy, że zaburzenia rytmu dobowego obserwowane u osób chorych na chorobę Alzheimera są wynikiem neurodegeneracji, ale może być odwrotnie. Zaburzenia rytmu dobowego mogą być jednym z głównych czynników powodujących patologię Alzheimera” – mówi Paula Desplats, neurolożka z UCSD i autorka badania.

Podobne wnioski wyciągnęli naukowcy z North Western Mental Health. Jak wykazali, post przerywany wiąże się ze zmniejszeniem uszkodzeń w mózgu wywołanych stresem oksydacyjnym i osłabioną reakcją zapalną. Zmiana dobowego rytmu posiłków ma także wpływ na mechanizmy związane z demencją, zwłaszcza chorobą Alzheimera. Badacze zwrócili również uwagę, że coraz powszechniej występująca insulinooporność wpływa na rozwój miażdżycy i chorób naczyniowych. Jak podkreślili, post przerywany prowadzi do zwiększonej wrażliwości organizmu na insulinę oraz zmniejsza poziom lipidów i ciśnienia. Zmiany te wywierają niezwykle korzystny wpływ na naczynia krwionośne, a co za tym idzie – pracę mózgu.

Jak post przerywany wpływa na mózg?

Mózg odpowiada za około 20 proc. energii zużywanej przez organizm. Hailey O’Neill, adiunkt Wydziału Nauk o Zdrowiu i Medycyny Uniwersytetu Bonda, w rozmowie z Science Alert wymienił cztery sposoby działania postu żywieniowego i jego wpływu na mózg. Są to:

1. Ketoza – czyli przełączenie organizmu ze spalania głównie węglowodanów na spalanie tłuszczu. Zwykle występuje po ok. 12–16 godzinach postu, kiedy wyczerpują się zapasy wątroby i glikogenu. Następnie wytwarzane są ketony, które stają się alternatywnym źródłem energii dla mózgu. Jak wskazuje ekspert, zwiększenie poziomu tych substancji chemicznych poprawia funkcje poznawcze także u osób z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych i z ryzykiem choroby Alzheimera.
2. Synchronizacja okołodobowa – dzięki ograniczeniu spożywania posiłków do danych godzin, organizm lepiej funkcjonuje i ma zapewniony naturalny rytm dobowy. Zmniejsza się także ryzyko zaburzeń poznawczych. Badanie przeprowadzone w 2021 r. na 883 dorosłych we Włoszech wykazało, że ryzyko to spadało w szczególności u osób, które ograniczyły spożycie pokarmu do dziesięciu godzin dziennie.
3. Działanie mitochondriów – Hailey O’Neill wskazał, że zmniejszenie spożywanych kalorii może zapewnić ochronę mózgu poprzez poprawę funkcji mitochondriów, metabolizmu i redukcję utleniaczy.
4. Oś jelitowo-mózgowa – stosowanie IF sprawia, że praca mózgu zostaje wsparta poprzez zwiększenie żywotności i powstawanie neuronów.

Ekspert zaznaczył jednak, by stosować post przerywany z rozwagą i pod okiem specjalisty. Jak podkreślił, szybka utrata masy ciała może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, utraty mięśni i osłabienia funkcji odpornościowych. Ponadto długotrwałe stosowanie IF lub poważne ograniczenie kalorii może powodować pojawienie się takich objawów, jak zmęczenie, zawroty głowy i zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Na pewne zagrożenia związane z postem przerywanym zwrócili także niedawno uwagę naukowcy z szanghajskiej Szkoły Medycznej Uniwersytetu Jiao Tong w Chinach. Badacze wykazali, że u osób ograniczających okno żywieniowe do mniej niż ośmiu godzin dziennie, ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia było o 91 proc. wyższe w ciągu średnio ośmiu lat niż u osób, które spożywają posiłki przez 12 do 16 godzin. Eksperci wyjaśnili, że osoby stosujące IF „powinny zachować szczególną ostrożność” i żywić się w ten sposób jedynie przez krótki okres, który nie będzie dłuższy niż trzy miesiące.

Post przerywany – na czym polega?

Post przerywany (Intermittent Fasting) to strategia żywieniowa polegająca na tzw. okresowej głodówce, po której następuje okno żywieniowe na spożycie posiłku. Trwa ono najczęściej 8, 6 lub 4 godziny, a więc pości się przez 16, 18 lub 20 godzin.

W praktyce oznacza to, że w ciągu doby tylko przez określony czas możemy przyjmować posiłki. Poza tym okresem można tylko pić napoje pozbawione wartości odżywczej, takie jak niesłodzona kawa, herbata czy woda. Najczęściej w tym modelu żywienia unika się śniadań, okno żywieniowe rozpoczyna się w godz. 12-14, a zamyka w godzinach wieczornych po 6-, 8-godzinnym czasie przeznaczonym na spożywanie posiłków.

Jako cel IF uznaje się nie tylko odchudzanie, ale także poprawę zdrowia, samopoczucia i metabolizmu. To wszystko jest możliwe dzięki temu, że nasz układ trawienny odpoczywa, gdy nie jemy, a nasz organizm ma wtedy czas na odbudowę i oczyszczanie komórek. Ważne, żeby posiłki spożywane w czasie okna żywieniowego nie przekraczały naszego zapotrzebowania kalorycznego. W przeciwnym razie nie osiągniemy zamierzonego rezultatu.