Dziewanna – kwiat o wielu właściwościach

Dziewanna to rodzaj roślin należących do trędownikowatych. Chociaż obejmuje ponad trzysta gatunków, mówiąc o dziewannie zazwyczaj ma się na myśli dziewannę drobnokwiatową (Verbascum thapsus) lub dziewannę wielkokwiatową (Verbascum densiflorum). To właśnie te dwa gatunki są powszechnie używane w medycynie tradycyjnej i kosmetyce.

Wykorzystanie dziewanny – historia

O zastosowaniu dziewanny w lecznictwie grecki lekarz Dioskurydes w pierwszym wieku naszej ery. Ta pospolita roślina, znana w Grecji jako Flego lub Fluma, używana była przede wszystkim do leczenia chorób płuc. Preparaty z dziewanny przygotowywano na wiele sposobów – z liści, kwiatów i korzeni, tworząc napary i płukanki. W średniowiecznej Europie nasiadówka z dziewanny miała leczyć hemoroidy oraz zapalenie ucha.

Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej prawdopodobnie poznali dziewannę na wczesnych etapach kolonizacji Nowego Świata. Nawahowie łączyli ją z tytoniem i palili w postaci skrętów. Taki „papieros” miał leczyć choroby psychiczne i oczyszczać umysł ze złych myśli. Wygotowanych liści używano także jako okłady na rany i ból stawów.

Z dziewanny pozyskiwano także olej. Używany był zewnętrznie przeciwko brodawkom, egzemie czy odmrożeniem.

Lecznicze właściwości dziewanny

Liście i kwiaty dziewanny zawierają saponiny, polisacharydy, śluz roślinny, flawonoidy, taniny, irydoidy i olejki eteryczne. Dowiedziono, że ekstrakt z dziewanny ma pewne właściwości antybakteryjne, w tym zwalczające pałeczkę zapalenia płuc oraz E. Coli.

W polskim rynku dostępne są jedynie trzy suplementy diety bądź leki zawierające w składzie dziewannę. Ta umiarkowana popularność dziewanny jako składniku leczniczego wynika z tego, że dowody na silne i potwierdzone klinicznie działanie tej rośliny są raczej skąpe. Z tego powodu zaleca się stosowanie preparatów zawierających dziewannę jedynie pomocniczo i osłonowo.

Wykorzystanie dziewanny w kosmetyce

Dziewannę w celach kosmetycznych stosowano już w starożytnym Rzymie. Kwiaty, zawierające żółty barwnik, używane były jako farbujące płukanka do włosów lub farba do tkanin. Współcześnie dziewannę dodaje się przede wszystkim do preparatów rozjaśniających oraz odżywek. Ekstrakt z dziewanny optycznie rozjaśni włosy, zmiękczy je i nada blasku.

Lekkie właściwości antyseptyczne dziewanny sprawiają, że często trafia ona także do kremów, zwłaszcza przeznaczonych do cery tłustej i trądzikowej. Może pomagać na zmiany skórne, zwłaszcza te bakteryjne, jak zapalenie mieszków włosowych czy czyraki.

Kwiaty dziewanny zawierają karotenoidy, więc kremy z nimi w składzie mają właściwości filtrujące szkodliwe promieniowanie UV, wiążące wolne rodniki oraz nadające skórze ładny koloryt. Działanie takiego kremu jest jednak ściśle uzależnione od tego, ile karotenoidów pozyskanych z kwiatów dziewanny faktycznie znajdzie się na skórze.

Przepis na rozjaśniającą płukankę z dziewanną

Łącząc właściwości dziewanny z innymi naturalnymi składnikami służącymi do rozjaśniania włosów, możemy sporządzić nieinwazyjną płukankę nadającą włosom jaśniejszy połysk. Przygotuj:

• pół szklanki suszonych kwiatów rumianku;
• trzy łyżki suszonych kwiatów dziewanny;
• łyżkę miodu;
• hydrolat różany;
• dwie szklanki wody.

Gotuj wszystkie kwiaty pod przykrywką pół godziny, pod koniec dodając miód oraz łyżeczkę hydrolatu różanego. Odsącz pozostałości, na przykład przez pończochę lub gęste sitko. Tak przygotowanym ekstraktem płucz włosy. Rumianek, dziewanna i miód mają właściwości rozjaśniające i nawilżające, a różany hydrolat nada Twoim włosom pięknego zapachu. Uwaga – kwiaty dziewanny nadają ciepłego, żółtego tonu włosom. Nie jest to więc płukanka dla osób, które preferują tony zimne lub mają problem z żółceniem włosów po rozjaśnianiu.

Źródła:

1. Silverman, Maida (1977). „Mullein”. A City Herbal: Lore, Legend, & Uses of Common Weeds. Ash Tree Publishing. pp. 99–104
2. Grieve, Margaret (1982) [1931]. „Mullein, Great”. A Modern Herbal. Volume 2: I-Z. New York: Dover Publication
3. „Mullein”. Drugs.com. 3 December 2018.
4. Verbascum thapsus”. Plants For A Future.
5. Biological activity of common mullein, a medicinal plant, Arzu Ucar Turkerab, N.D Camper
6. Karotenoidy i ich zastosowanie w przemyśle kosmetycznym na przykładzie β-karotenu, Joanna IGIELSKA-Kalwat, Agata Wawrzyńczak, Izabela Nowak – Wydział Chemii Uniwersytet im Adama. Mickiewicza, Poznań, CHEMIK 2012, 66, 2, 140-144