Balsam peruwiański – zastosowanie i przeciwwskazania

Balsam peruwiański otrzymywany jest z kory drzewa woniawca balsamowego (Myroxylon balsamum). Jest bogaty w związki odkażające i antyseptyczne, przez co dawniej był powszechnie stosowany jako okład pod bandaże oraz do produkcji medykamentów. Współcześnie powoli odchodzi się od wykorzystania balsamu peruwiańskiego w medycynie, głównie z uwagi to, że jest on bardzo silnym alergenem.

Balsam peruwiański – historycznie

Po raz pierwszy do Europy balsam peruwiański zawitał na początku szesnastego wieku. Wbrew nazwie, nie pochodził wcale z Peru, a został pozyskany na terenie Ameryki Centralnej, w okolicy dzisiejszego Salwadoru. Statek transportujący balsam wypływał jednak z Peru, co przyczyniło się do nadania specyfikowi mylącej nazwy.

Nowy, egzotyczny balsam szybko stał się tak popularny, że sam papież ogłosił, że jest on darem od Boga i zakazał ścinania drzew woniawca. Rzeczywiście, w czasach, gdy znano niewiele sposobów na zapobieganie zakażeniom ran, bandaże nasączone balsamem peruwiańskim pozwalały uniknąć gangreny. Okłady tego typu stosowano aż do końca dziewiętnastego wieku – jeszcze w 1893 roku doktor A. Ernest Galland podawał na łamach New York Medical Journal instrukcję nakazującą łączenie balsamu peruwiańskiego z olejem rycynowym i stosowanie tej mieszanki na rany pooperacyjne.

Często jednak entuzjazm dotyczący wykorzystania cudownego preparatu był mocno przesadzony. Podawany doustnie balsam peruwiański miał leczyć próchnicę, nowotwory, a nawet… bezpłodność.

Skład balsamu peruwiańskiego

Za właściwości odkażające w balsamie peruwiańskim odpowiada cynameina – mieszanina estrów kwasu benzoesowego i cynamonowego. Jak podaje mgr farm. Joanna Typek za „Farmakopeą III” – balsam powinien zawierać jej co najmniej 56 procent. Poza tym w składzie występują inne estry kwasu cynamonowego, wolne kwasy cynamonowy i benzoesowy oraz farnezol i wanilina. Mieszanka ma przyjemny, słodko gorzki, trochę waniliowy zapach, dlatego też niektóre ze składników balsamu peruwiańskiego mogą służyć do uzyskania sztucznych aromatów.

Zastosowanie balsamu peruwiańskiego

Z uwagi na działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, antyseptyczne i wykrztuśne, balsam peruwiański znajduje szerokie zastosowanie w medycynie. Specyfik ten w składzie mają czopki oraz maści na hemoroidy, maści na oparzenia i odmrożenia, maści na różnego rodzaju zapalenia skóry, w tym atopowe zapalenie skóry oraz preparaty na odparzenia u niemowląt. Można stosować balsam peruwiański do odkażania ran, w przypadku świądu oraz chorób pasożytniczych skóry, w tym świerzbu.

Podawany doustnie, balsam peruwiański wspomaga odksztuszanie, działa antybakteryjnie i przeciwzapalne. Może być stosowany w kuchni do nadania potrawom oraz napojom aromatu.

Alergia na balsam peruwiański

Warto nadmienić, że balsam peruwiański pomimo posiadania wielu prozdrowotnych właściwości, jest jednocześnie bardzo powszechnym alergenem. Według niektórych badań, zalicza się do piątki najbardziej rozpowszechnionych w społeczności zachodniej alergenów – uczulone na niego ma być aż 3,8 proc. populacji.

Zdiagnozowanie alergii na balsam peruwiański może być o tyle trudne, że artykuły spożywcze bądź kosmetyczne mające go w składzie najczęściej podają jedynie nazwy poszczególnych związków chemicznych. Z uwagi na to, że są one popularnym dodatkiem do wielu produktów, osoby doświadczające objawów alergicznych spotkają się z dużym utrudnieniem w codziennym funkcjonowaniu.

Nazwy, pod którymi kryją się poszczególne związki wchodzące w skład balsamu peruwiańskiego to: Myroxylon pereirae oleoresin, Peruvian balsam, balsam Peru lub extract Peru, balsam fir oleoresin lub oil fir oleorisin, hyperabsolute balsam, cinnamein, balsam of Tolu, China oil, blach balsam, Surinam balsam, Indian balsam, Honduras balsam. Bardzo często alergia na balsam peruwiański występuje wraz z alergią na benzoesan sodu, będący popularnym konserwantem żywności.

Jeśli podejrzewasz u siebie alergię na balsam peruwiański, powinnaś rozważyć zrobienie testu kontaktowego. Polska wersja zawiera trzydzieści różnych alergenów, w tym właśnie balsam peruwiański. Test kontaktowy polega na założeniu na plecy specjalnych plastrów i obserwację pojawiających się zmian – wykwit pojawiający się w miejscu plastra w ciągu 96 godzin oznacza reakcję alergiczną.

Źródła:

http://oia.nq.pl/storage/farmacja_2008_02.pdf
http://smaczniemi.com/2016/04/balsam-peruwianski-diagnoza-i-co-dalej.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1425429/?page=1
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5259003/?page=1
https://books.google.pl/books?id=kDWlWR5UbqQC