Tycie w ciąży – ile to zdrowo, ile zbyt dużo?

Zdrowy styl życia i prawidłowe odżywianie mają ogromny wpływ na przebieg ciąży i zdrowie matki, jak i dziecka. Wiele z nas zastanawia się, jaki przyrost masy ciała w ciąży jest prawidłowy. Skąd tak właściwie wynika wzrost masy ciała ciężarnych? Z czym wiąże się otyłość w czasie ciąży? Zdecydowanie warto zgłębić ten temat.

Ile można przytyć w ciąży?

Wskaźnikiem, który ocenia masę ciała jest wskaźnik BMI (Body Mass Index). Jest to iloraz masy ciała i wzrostu (w metrach) podniesionego do kwadratu. To ile możemy przytyć w trakcie ciąży zależy od naszego przedciążowego BMI.Jeśli przed ciążą:

• miałyśmy niedowagę (BMI <18,5) – możemy przytyć od 12,5 do 18 kilogramów;
• nasze BMI było prawidłowe (18,5-24,9) – możemy przybrać na wadze od 11,5 do 16 kilogramów;
• nasze BMI wskazywało na nadwagę (25-29,9) – możemy przytyć 7 do 11 kilogramów;
• nasze BMI wskazywało na otyłość (30-39,9) – przyrost masy ciała w przebiegu całej ciąży nie powinien przekraczać 7kg;
• nasze BMI wynosiło powyżej 40 – wskazana jest redukcja masy ciała. Takie BMI oznacza otyłość III stopnia.

Warto zauważyć, że u kobiet z otyłością stwierdzono w badaniach poprawę wyników położniczych, gdy podczas ciąży traciły na masie ciała około 0,19 kg/tydzień.

Przyrost masy ciała powinien być kontrolowany podczas każdej wizyty u ginekologa. W pierwszym trymestrze przyrost ten nie powinien przekraczać 2 kg. W II i III trymestrze dozwolony przyrost masy ciała znów uzależniony jest od naszego BMI sprzed ciąży:

• BMI <18,5 (niedowaga) – prawidłowy przyrost masy ciała to 0,5 kg/tydzień.
• BMI 18,5-24,9 – przyrost powinien wynosić 0,4 ‒ 0,5 kg/tydzień.
• BMI 25-29,9 (nadwaga) – przyrost powinien wynosić około 0,3 kg/tydzień.
• BMI świadczące o otyłości (powyżej 30) – przyrost masy ciała nie powinien przekraczać 0,2-0,3 kg/tydzień.

Tycie w ciąży – przyczyny. Skąd wynika przyrost masy ciała w ciąży?

Warto mieć świadomość, że przyrost masy ciała w ciąży to coś zupełnie naturalnego i prawidłowego, oczywiście o ile mieści się w zalecanych normach. Skąd wynika przybieranie na wadze podczas ciąży? Zmiany w organizmie kobiety w czasie ciąży są nierozerwalnie związane z przyrostem masy ciała. Na przyrost ten składa się przede wszystkim:

• łożysko – jego waga może wynosić nawet 1 kilogram;
• masa ciała dziecka – pod koniec ciąży wynosi ok. 3,5 kg;
• macica – pod koniec ciąży jej masa to nawet 1 kilogram;
• piersi – ich rozwój i przygotowanie do laktacji sprawia, że mogą stanowić nawet 2 kg przyrostu masy ciała;
• tkanka tłuszczowa, która będzie stanowić zapasowy materiał energetyczny na okres laktacji to ok. 2 – 4kg;
• w ciąży dochodzi do zwiększenia objętości krwi krążącej – to nawet 1 dodatkowy kilogram;
• płyn owodniowy – jego masa może wynosić nawet 1,5 kg.

Otyłość w ciąży – jak wpływa na jej przebieg?

Na wstępie należy zaznaczyć, że otyłość z BMI powyżej 35 związana jest z trudnością w zajściu w ciążę. Otyłość w ciąży wiąże się z możliwością wystąpienia poważnych powikłań położniczych, takich jak:

• poronienie;
• poród przedwczesny;
• cukrzyca ciążowa;
• powikłania zakrzepowo – zatorowe;
• nadciśnienie indukowane ciążą;
• stan przedrzucawkowy;
• makrosomia płodu;
• obumarcie wewnątrzmaciczne płodu;
• poród operacyjny;
• wady cewy nerwowej u dziecka;
• zwiększona zachorowalność i umieralność noworodków.

Otyłość w ciąży wpływa niekorzystnie nie tylko na płód, ale także na samą ciężarną. Sprzyja wystąpieniu u ciężarnej zespołu bezdechu sennego (OBS). Warto mieć świadomość, że nieleczony OBS zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie tętnicze, czy choroba niedokrwienna serca.

Nie należy jednak popadać w skrajności. Także zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży oraz niedowaga przed ciążą jest niekorzystna dla dziecka i może grozić:

• małą masą urodzeniową dziecka;
• opóźnionym rozwojem wewnątrzmacicznym;
• porodem przedwczesnym.

Prawidłowa masa ciała w ciąży – jak ją utrzymać?

Zbilansowana, odpowiednio urozmaicona dieta, to podstawa prawidłowego przebiegu ciąży. W I trymestrze ciąży zapotrzebowanie na energię nie zmienia się istotnie w stosunku do okresu przed ciążą. Dopiero w II trymestrze ciąży zapotrzebowanie na energię wzrasta o około 360 kcal dziennie, a w III trymestrze o 475 kcal w stosunku do zapotrzebowania przed ciążą. Warto pamiętać: w ciąży nie powinniśmy jeść za dwoje, lecz dla dwojga. Nie należy zapominać także o aktywności fizycznej. Ciąża o prawidłowym przebiegu nie jest przeciwwskazaniem do umiarkowanej aktywności fizycznej. Regularne spacery poprawią nasze samopoczucie i sprawią, że łatwiej będzie nam kontrolować masę ciała.

Bibliografia:

Institute of Medicine and National Research Council, Weight Gain During Pregnancy. Reexamining the Guidelines, National Research Council 2009, dostępny w Internecie: www.nap.edu/catalog/12584.html

Agnieszka Wendołowicz, Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Żywienie kobiet w okresie ciąży, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 3, 341–345.

Gutaj Paweł, Wender-Ożegowska Ewa, Mantaj Urszula, Zawiejska Agnieszka, Brązert Jacek, Matczyny BMI oraz przyrost masy ciała w ciąży i ich wpływ na wyniki położnicze u kobiet z cukrzycą ciążową, Ginekol Pol. 2011, 82, 827-833.

Berner-Trąbska Marlena, Kowalska-Koprek Urszula, Karowicz-Bilińska Agata, Brzozowska Maria, Estemberg Dorota, Orłowska Katarzyna, Kuś Ewa, Wpływ nadwagi lub otyłości u ciężarnych na przebieg ciąży i okresu okołoporodowego z uwzględnieniem stanu urodzeniowego noworodka w oparciu o materiał kliniczny, Ginekol Pol. 2009, 80, 845-850.

Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego „Opieka położnicza nad ciężarną otyłą”, Ginekol Pol. 2012, 83, 795-799

prof. Mirosław Jarosz, Normy Żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Insytut Żywności i Żywienia 2012 r.