Syrop z sosny – zrobisz go z pędów, szyszek, jego właściwości zadziwiają

Wiosna to najlepszy czas na korzystanie z darów natury. Drzewa o tej porze roku puszczają młode pędy i obficie wydzielają sok. W tym czasie można zebrać sok z brzozy, zrobić napar z kwiatów forsycji czy nalewkę z mniszka lekarskiego. Mało kto jednak wie, że równie dobrze wykorzystać można bardzo popularne drzewo leśne – sosnę i zrobić z niej syrop. Bogaty w olejki eteryczne i flawonoidy sprawdzi się w przypadku kaszlu i przeziębienia, a podawać można go nawet dzieciom.

Sosna – jak ją rozpoznać

Sosna (łac. Pinus L.) liczy sobie blisko 115 gatunków.  Kiedy mówimy o sośnie, zazwyczaj mamy na myśli sosnę zwyczajną (P. sylvestris) , która powszechnie występuje w Europie, Ameryce Północnej i Azji. W Polsce jest ona najczęściej występującym drzewem leśnym – stanowi nawet 60% gatunków tworzących drzewostan. Rodzimymi gatunkami są jeszcze sosna górska – kosodrzewina oraz limba.

Jak rozpoznamy sosnę? Jej igły są wąskie i długie (3 – 7 cm długości), dłuższe od igieł świerka czy jodły,  szarozielone lub niebieskozielone, rosną w parach, zebrane są w pęczki (3-4 igły na krótkopędzie) i otoczone pochewką z łuskowatych liści.

Sosna jako surowiec zielarski

Sosna wykorzystywana jest głównie jako surowiec drzewny (w przemyśle meblarskim i stolarstwie) oraz roślina lecznicza. Jej właściwości zdrowotne znane były w medycynie ludowej od dawna. Surowcem zielarskim są pączki sosny (Pini gemmae), młode pędy sosnowe (Pini turiones), igliwie, szyszki, kora sosnowa, żywica, olejek sosnowy i dziegieć sosnowy. Z sosny można przygotować m.in. syrop, napar, olejek i nalewkę.

Z czego zrobić syrop z sosny?

Syrop z sosny przygotowuje się z młodych pędów lub szyszek. Aby przygotować wartościowy i smaczny syrop, warto przestrzegać kilku zasad:

• Syrop z sosny można zrobić z pędów różnych gatunków, nie tylko sosny zwyczajnej
• Młode pędy należy zbierać w miesiącach kwiecień- maj, po rozwinięciu pączków, są wtedy jeszcze pokryte łuskami i żywicą. Najlepiej użyć do tego sekatora, zaopatrzyć się w robocze ubranie i rękawice ochronne, by nie pobrudzić się ciężko zmywalną żywicą. Ścięte końcówki pędów powinny być długości kilku centymetrów.  Nie powinno się ścinać zbyt wielu pędów z jednego drzewa, ponieważ można poważnie osłabić roślinę.
• Szyszki sosny pojawiają się w czerwcu.
• Drzewa rosnące przy ulicach szybkiego ruchu oraz strefach przemysłowych kumulują dostające się do atmosfery spaliny. Lepiej zbierać igliwie z drzew, które nie są narażone na pobieranie z gleby i powietrza metali ciężkich.
• Żeby wysuszyć pędy, trzeba rozłożyć je jedną warstwą w przewiewnym i cienistym miejscu o temperaturze pokojowej. W wyższej temperaturze może dochodzić do strat olejku eterycznego.

Syrop z sosny – przepis

Syrop z sosny można zrobić samemu bądź  kupić gotowy preparat w aptece. Komercyjnie dostępne preparaty zawierają około 10 % wyciągu z pąków sosny, czasem są też wzbogacane w witaminę C.

Przepis na gotowany syrop z pędów sosny

1. Zebrane pąki o długości 3 – 4 cm umyć, a następnie gotować w wodzie w proporcji 1:1 przez około godzinę.
2. Po dwóch dobach przechowywania w temperaturze pokojowej, ekstrakt przesączyć i zmieszać z cukrem w proporcji 1: 1,5.
3. Gotować do osiągnięcia odpowiedniej konsystencji.
4. Po schłodzeniu syropu dodać 200 ml soku z cytryny, która zapobiegnie procesowi fermentacji
5. Syrop powinno się przechowywać w temperaturze pokojowej i w zamkniętych butelkach z kolorowego szkła.

Przepis na syrop z pędów sosny/ szyszek  bez gotowania

1. Umyte młode pędy sosny/ zielone szyszki włożyć do słoja. Pędy można obrać  z brązowych łusek, rozbić tłuczkiem bądź pokroić na mniejsze kawałki.
2. Do słoja wsypać cukier, tak, aby przykrył pędy.
3. Słój pozostawić na około 2 tygodnie w słonecznym miejscu
4. Po upływie określonego czasu syrop należy przecedzić przez gazę i przelać do pasteryzowanych butelek.

Syrop powinno przechowywać się w chłodnym miejscu. Można go zakonserwować etanolem w proporcji 1:10.

Właściwości syropu z sosny

Syrop z sosny bogaty jest w olejki eteryczne zawierające alfa i betapiren, limonen i borneol; związki żywicowe z grupy dwuterpenów, flawonoidy, fenole, substancje woskowe i goryczowe, witaminę C, garbniki i sole mineralne.

Syrop z sosny tradycyjnie stosowany był w przeziębieniu i grypie. To właśnie dzięki olejkom eterycznym syrop z sosny działa na kaszel. Pędy sosny mają właściwości wykrztuśne i bakteriobójcze, dlatego mogą być stosowane w lekkich nieżytach górnych dróg oddechowych.

Właściwości przeciwzapalne, moczopędne i  przeciwskurczowe syrop z sosny zawdzięcza zawartym w nim flawonoidom i fenolom. Natomiast terpeny odpowiadają za działanie przeciwbólowe i stymulujące organizm. Dodatkowo substancje goryczowe wpływają na poprawę apetytu oraz działają uspokajająco.

Syrop z sosny przyda się w okresie jesienno-zimowym, dzięki zawartej w nim witaminie C wzmacniającej układ odpornościowy.

Syrop z sosny – dla kogo?

Syrop z sosny szczególnie polecany jest dla osób z mokrym kaszlem, ponieważ działa rozkurczowo na górne drogi oddechowe.  Może być stosowany u dzieci powyżej 4 roku życia po łyżeczce, a od 12 roku życia po 3-4 łyżki dziennie.

Syrop z sosny można wykorzystać jako słodzik do herbaty, dodatek do deserów i sosów.

Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów z igliwia sosny jest astma oskrzelowa i krztusiec.  Jako działanie uboczne może pojawić się podrażnienie błon śluzowych i skóry. Ze względu na brak danych, nie zaleca się stosowania syropu z sosny u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Bibliografia:

[1]         C. A. Semeniuc et al., “Characterization of pine bud syrup and its effect on physicochemical and sensory properties of kefir,” CYTA – J. Food, vol. 14, no. 2, pp. 213–218, Apr. 2016, doi: 10.1080/19476337.2015.1085905.

[2]         G. Nowak and J. Nawrot “Surowce roślinne i związki naturalne stosowane w chorobach układu oddechowego.” Katedra Zakład Naturalnych Surowców Leczniczych. Vol. 55 No 4 2009

[3]         Blumenthal M, Goldberg A, Brinckann J. Herbal Medicine. Expanded Commission E Monographs. Pine Needle Oil. 1st ed. American Botanical Council. Newton 2000:304-6.

[4]      Cis J, Nowak G. Ziołowa apteka – układ oddechowy. W: Zioła z apteki natury.Poznań 2006: 222-7.

[5]         H. Salim, W. H. Rimawi, S. Shaheen, and A. Mjahed, “Phytochemical analysis and antibacterial activity of extracts from Palestinian Aleppo pine seeds, bark and cones,” Asian J. Chem., vol. 31, no. 1, pp. 143–147, 2019, doi: 10.14233/ajchem.2019.21633.