Cytrusy. Lista owoców cytrusowych i ich właściwości 

Cytrusy to niezwykle różnorodna grupa owoców. Zachwycają smakiem i oferują szereg korzyści zdrowotnych. Są znane z dużej zawartości witaminy C oraz cennych antyoksydantów. Dzięki temu wspierają układ odpornościowy, a także poprawiają kondycję skóry. Zastanawiasz się, czy ananas to cytrus? A co z kiwi albo bananami? Jakie owoce zaliczamy do cytrusów? Warto je jeść? 

Owoce cytrusowe – czyli jakie? 

Owoce cytrusowe należą do rodzaju Citrus z rodziny Rutaceae. Pochodzą głównie z tropikalnych i subtropikalnych obszarów południowo-wschodniej Azji oraz północno-zachodniej Australii. Wśród nich znajdują się takie popularne produkty spożywcze jak: 

• pomarańcze; 
• cytryny; 
• limonki; 
• mandarynki; 
• grejpfruty; 
• pomelo. 

Charakteryzują się soczystym miąższem, wyrazistym smakiem i wysoką zawartością witaminy C. Są spożywane głównie na surowo lub w postaci soków. Mają także wiele zastosowań w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym.  

Wiele osób zastanawia się, czy kiwi to cytrus. Odpowiedź brzmi nie, tak jak banan i ananas nie należą do tego rodzaju. Warto jednak zaznaczyć, że obok najbardziej oczywistych przedstawicieli, do cytrusów zaliczają się również mniej znane owoce. Są nimi: 

• kumkwaty; 
• klementynki; 
• tangelo. 

Co zawierają owoce cytrusowe? 

Owoce cytrusowe stanowią niezwykle cenne źródło składników odżywczych i bioaktywnych związków. Mają kluczowe znaczenie dla zdrowia człowieka. Ich unikalna kompozycja sprawia, że są nie tylko smaczne, ale także korzystne dla organizmu. Najważniejszymi związkami znajdującymi się w cytrusach są: 

• witamina C – kluczowa dla układu odpornościowego i zdrowia skóry; 
• witaminy z grupy B – wspierają metabolizm i funkcje neurologiczne; 
• flawonoidy – takie jak kwercetyna, apigenina i naringenina, działają przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo; 
• karotenoidy – np. β-kryptoksantyna, chronią komórki przed promieniowaniem UV i mogą hamować rozwój niektórych nowotworów; 
• kwasy fenolowe – m.in. kwas kawowy i cytrynowy, neutralizują wolne rodniki i wykazują działanie przeciwutleniające; 
• błonnik pokarmowy – wspomaga trawienie i utrzymanie prawidłowej masy ciała; 
• składniki mineralne – takie jak mangan, potas, magnez i fosfor, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu; 
• olejki eteryczne – mają właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne. 

Jakie właściwości mają cytrusy? 

Cytrusy to niezwykle wartościowa grupa owoców. Bogate w witaminę C, błonnik oraz flawonoidy, wspierają zdrowie serca i układu krążenia. Z kolei obecne w nich przeciwutleniacze obniżają poziom cholesterolu oraz trójglicerydów. Ponadto cytrusy wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, co zmniejsza ryzyko wystąpienia: 

• chorób układu krwionośnego; 
• nowotworów; 
• schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.  

Dodatkowo obecność kwasu cytrynowego sprawia, że cytrusy wykazują działanie odkwaszające, co korzystnie wpływa na równowagę kwasowo-zasadową organizmu. 

Owoce cytrusowe w kosmetologii 

Cytrusy są nieocenionym składnikiem w kosmetykach, co zawdzięczają wyjątkowym właściwościom pielęgnacyjnym i składnikom odżywczym. Przykładowo olejek z grejpfruta, o intensywnym cytrusowym zapachu, bogaty jest w limonen, działa jako silny antyoksydant. Jego właściwości pobudzające krążenie sprawiają, że jest często wykorzystywany w preparatach antycellulitowych, przynosząc widoczne rezultaty.  

Z kolei olejek z cytryny, pozyskiwany ze skórki owocu, charakteryzuje się zdolnością do rozjaśniania przebarwień. Dodatkowo działa antybakteryjnie, co czyni go doskonałym wyborem dla cery trądzikowej. Witamina C, będąca jednym z głównych składników cytrusów, chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i promieni UV. Składnik ten wspiera również produkcję kolagenu, czego efektem jest bardziej jędrna oraz elastyczna skóra. 

Jak przechowywać cytrusy, aby wydobyć z nich to, co najlepsze? 

Przechowywanie cytrusów w odpowiednich warunkach jest kluczowe dla zachowania ich świeżości, smaku i wartości odżywczych. Owoce powinny być jędrne i ciężkie, a ich skórki nie mogą być uszkodzone. Cytrusy można przechowywać w temperaturze pokojowej, jednak gdy skórka ulegnie przerwaniu, należy je umieścić w lodówce, aby zapobiec dalszemu psuciu.  

Pomarańcze i grejpfruty najlepiej spożywać zaraz po obraniu, a cytryny, choć mogą być trzymane w temperaturze pokojowej, zyskują na świeżości, gdy są schłodzone. Umieszczając je w dolnej szufladzie lodówki, można przedłużyć ich trwałość nawet o miesiąc. Niektórzy eksperci zalecają zawijanie cytryn w papier śniadaniowy lub ręcznik papierowy przed schowaniem ich w lodówce, co dodatkowo ogranicza utratę wilgoci. 

O ekspertce:

Patrycja Tłustochowicz – dyplomowany psychodietetyk, jeden z pierwszych w Polsce, który łączy dziedzinę psychologii, terapii poznawczo-behawioralnej oraz dietetyki. Absolwentka Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie.

Bibliografia: 

1. Gliszczyńska-Świgło A., Szymusiak H., Interakcje między składnikami suplementów diety na przykładzie kwercetyny i witaminy C, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2009, 4(65): 278-285. 
2. Jalili F. i in., The effects of citrus flavonoids supplementation on endothelial function: A systematic review and dose-response meta-analysis of randomized clinical trials, Phytotherapy Research 2024, 38(6): 2847-2859. 
3. Lv X. i in.,.Citrus fruits as a treasure trove of active natural metabolites that potentially provide benefits for human health, Chemistry Central Journal 2015, 9: 6.