Czy kwas linolowy zawsze jest zdrowy?

Kwas linolowy to główny reprezentant kwasów z grupy omega-6. Jego spożycie przynosi organizmowi szereg korzyści, począwszy od redukcji ryzyka rozwoju miażdżycy, a na poprawie kondycji skóry kończąc. Jeśli jednak w Twojej diecie przewaga omega-6 nad omega-3 przekroczy znacząco proporcję 5:1, zwiększasz ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Czym jest kwas linolowy? Jakie ma właściwości? Gdzie występuje? 

Co to jest kwas linolowy? 

Kwas linolowy (LA), a dokładnie kwas cis, cis-9,12-oktadekadienowy to niezbędny wielonienasycony kwas tłuszczowy, należący do grupy omega–6 i będący jej głównym przedstawicielem. Ludzki organizm nie potrafi samodzielnie go syntezować. Wobec tego musi zostać dostarczony mu wraz z pożywieniem, aby ten mógł prawidłowo funkcjonować. Wzór kwasu linolowego to C18H32O2. Znacznie częściej spotkasz się jednak z zapisem cyfrowym nazwy oraz oznaczeniem rodziny kwasów, do których należy: C18:2 n-6. 

Kwas linolowy po spożyciu ulega w organizmie przekształceniu do postaci: 

• kwasu γ-linolenowego (GLA), 
• kwasu dihomo-γ-linolenowego (DGLA), 
• kwasu arachidonowego (AA), 
• kwasu dokozapentaenowego (DPA). 

Czym się różni kwas linolowy od sprzężonego kwasu linolowego? 

W odniesieniu do kwasu linolowego stosowany są dwie skrótowe nazwy: LA i CLA. Nie są to jednak tożsame związki. CLA jest sprzężonym kwasem linolowym. W jego cząsteczkach występują dwa wiązania podwójne między atomami węgla i rozdziela je jedno wiązanie pojedyncze. Natomiast w LA wiązania podwójne w łańcuchach węglowych rozdziela grupa metylenowa. Zasobne w kwas CLA jest mięso (zwłaszcza wołowe i baranie) i produkty mleczne, podczas gdy kwas LA występuje przede wszystkim w olejach roślinnych. 

Jakie są właściwości kwasu linolowego? 

Z dotychczas przeprowadzonych badań wynika, że już dzienne spożycie 2–3 g kwasu linolowego (i zachowaniu właściwej proporcji, czyli 5:1 w stosunku do kwasów grupy omega-3) ma wyraźny, korzystny wpływ na profilaktykę chorób sercowo-naczyniowych. Kwas linolowy przekształcony do postaci GLA sprzyja sprawnej regeneracji skóry, wzmacnia jej barierę ochronną i zapobiega nadmiernej przeznaskórkowej utracie wilgoci. Dzięki temu tkanka jest bardziej odporna na działanie alergenów i innych czynników drażniących jak choćby promieniowanie słoneczne, wiatr czy mróz. 

Optymalnym spożyciem kwasu linolowego powinnaś się zainteresować, jeśli zależy ci na smukłej sylwetce. Jak się bowiem okazuje, związek ten spowalnia rozbudowę tkanki tłuszczowej, a dodatkowo pobudza metabolizm i tym samym spalanie już istniejącego tłuszczu. Kwas linolowy wspiera także utrzymanie prawidłowego profilu lipidowego krwi. Jego działanie jest wielokierunkowe: obniża poziom cholesterolu frakcji LDL (zwanego „złym”) i trójglicerydów, a podwyższa poziom cholesterolu frakcji HDL (zwanego „dobrym”). 

O właściwe spożycie produktów bogatych w kwas linolowy powinnaś również się zatroszczyć, jeśli chorujesz na cukrzycę. LA ułatwia bowiem kontrolowanie właściwego poziomu glukozy we krwi. 

Czy kwas linolowy może mieć niekorzystny wpływ na organizm? 

Kwas linolowy, wbrew pozorom, nie ma wyłącznie korzystnego wpływu na organizm. Jeśli jest spożywany w nadmiarze, a do tego w nieproporcjonalnie większej ilości niż kwasów z grupy omega-3, wówczas negatywnymi tego konsekwencjami mogą być: 

• stany zapalne, 
• zwiększone ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, 
• zaostrzenie objawów chorobowych u osób z astmą oskrzelową, 
• zwiększone ryzyko rozwoju raka jelita grubego. 

Gdzie występuje kwas linolowy? 

W kwas linolowy zasobne są oleje roślinne, orzechy i nasiona. Znajdziesz go m.in. w: 

• oleju słonecznikowym, 
• oleju kukurydzianym, 
• oleju rzepakowym, 
• oleju sojowym, 
• oleju wiesiołkowym, 
• oleju konopnym, 
• oleju migdałowym, 
• oleju z pestek winogron, 
• oleju lnianym, 
• migdałach, 
• pistacjach, 
• orzechach laskowych. 

Jakie jest zapotrzebowanie na kwas linolowy? 

Wedle zaleceń ISSFAL (International Society for the Study of Acids and Lipids) wystarczające spożycie kwasu linolowego wynosi dziennie 4,44–6,67 g. Jest to wartość wyliczona dla przeciętnej diety 2000 kcal. 

Jakie są skutki niedoboru kwasu linolowego? 

Przeciętnie dobowe spożycie kwasów tłuszczowych pokrywa 35–40 proc. zapotrzebowania energetycznego. Przy czym stosunek przyjmowanych kwasów tłuszczowych z grupy omega-6 (czyli głównie kwasu linolowego) do omega-3 powinien wynosić 5:1.  

Niedobory kwasu linolowego są niezwykle rzadkie, ze względu na powszechność jego występowania w tłuszczach roślinnych i gotowych produktach spożywczych. Niemniej czasami takie niedobory mogą wystąpić np. u osób karmionych dożylnie. Wówczas mogą wystąpić objawy takie jak: 

• pogorszenie kondycji skóry (nadmierne jej łuszczenie się, przesuszenie, pękanie), 
• zaburzenie procesu gojenia się ran (regeneracja trwa dłużej), 
• kontaktowe zapalenie skóry będące wynikiem sprawniejszego przenikania alergenów przez nieefektywnie funkcjonującą skórę. 

Szczególnie ryzykowne jest stosowanie diety z nadmierną podażą glukozy i kwasu linolowego łącznie. Jak wynika z badań na gryzoniach, przeprowadzonych przez Shimomoto i wsp. łączne spożywanie każdego dnia dużej ilości glukozy i kwasu linolowego przyczynia się do rozwoju raka jelita grubego. 

Bibliografia: 

1. Bałasińska B., Jank M., Kulasek G., Właściwości i rola wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w utrzymaniu zdrowia ludzi i zwierząt, Życie Weterynaryjne 2010, nr 85(9), s. 749–756. 
2. Białek A., Tokar A., Źródła pokarmowe oraz efekty prozdrowotne sprzężonych dienów kwasu linolowego (CLA), Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2009, nr 1, s. 1–12 
3. Dutkowska A., Rachoń D., Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, Choroby Serca i Naczyń 2015, t. 12, nr 3, s. 154–159. 
4. Materac E., Marczyński Z., Henryka Bodek K., Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2013, nr 2, s. 225–233. 
5. Walkiewicz K, Janion K., Gętek-Paszek M., Nowakowska-Zajdel E., Rola kwasów linolowego i α-linolenowego oraz ich metabolitów w utrzymywaniu przewlekłego stanu zapalnego i rozwoju raka jelita grubego, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2020, nr 74, s. 464–470.