Domagają się nowelizacji „rozporządzenia sklepikowego”. Aktywiści: ponad 17 proc. uczniów dyskryminowanych z uwagi na dietę

Warzywa i owoce w każdym posiłku, mniej smażonych potraw i chociaż jedna porcja produktów zbożowych: to tylko kilka z wielu proponowanych zmian w sprawie tzw. rozporządzenia sklepikowego. – Apelujemy o nowelizację rozporządzenia i zmianę zgodnie z aktualną wiedzą naukową i wyzwaniami klimatycznymi, środowiskowymi, społecznymi i zdrowotnymi – piszą autorki petycji. Pismo jest już na biurku ministry Izabeli Leszczyny.

„Jedynie 6,5 proc. ma dostęp do ciepłego, wegańskiego posiłku w szkole”

Autorki, które skierowały petycję do Ministerstwa Zdrowia, domagają się zmiany tzw. rozporządzenia sklepikowego. Działają one w imieniu imieniu Green REV Institute, operatora Programu Roślinna Szkoła1, Akcji Demokracji, partnerów koalicji Future Food 4 Climate, Polskiej Rady Organizacji Młodzieżowych, Fundacji Onkologicznej Rakiety oraz obywatelek i obywateli.

„Zwracamy się do Pani Ministry z prośbą i apelem o pilną nowelizację Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach” – piszą.

Ich apel skupia się na zapewnieniu dostępu do zdrowych, roślinnych posiłków w placówkach edukacyjnych. W petycji podkreślają, że ich propozycje zmian popiera zarówno środowisko naukowe, jak i organizacje pozarządowe oraz wielu obywateli.

Organizacja przypomina, że już w marcu 2024 roku zwracała się do Ministerstwa Zdrowia w tej sprawie. W kwietniu 2024 roku prof. Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich, w wystąpieniu generalnym do Ministerstwa, także poruszył kwestię wyżywienia zbiorowego i konieczności zmiany przepisów.

Autorki petycji podkreślają, że obecna sytuacja, w której dzieci i młodzież w polskich szkołach nie mają dostępu do zdrowej roślinnej żywności, negatywnie odbija się na ich zdrowiu i jakości życia. W uzasadnieniu powołują się zarówno na własne badania z 2022 roku, jak również na aktualnie prowadzone działania strażnicze w obszarze jakości wyżywienia.

Zwracają również uwagę na fakt, że problematyka żywienia uczniów w placówkach oświatowych znajduje się pod lupą Najwyższej Izby Kontroli. NIK potwierdza swoje zaangażowanie w tę kwestię, organizując panele ekspertów w związku z planowanymi badaniami i kontrolami, dotyczącymi:

• wdrażania zasad zdrowego żywienia w szkołach publicznych (P/16/0073);

• prawidłowości wykorzystania środków otrzymanych z budżetu państwa na organizację stołówek i miejsc spożywania posiłków w szkołach w ramach programu „Posiłek w domu i w szkole” na lata 2019-2023 w wybranych gminach województwa opolskiego (S/21/003/LOP);

• realizacji wieloletniego rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” (P/21/005).

W petycji autorki uzasadniają, dlaczego zmiany są tak ważne. Przytaczają takie kwestie, jak:

• zdrowie: coraz więcej młodych osób boryka się z otyłością i nadwagą, a żywność decyduje o chorobach cywilizacyjnych takich jak rak i cukrzyca;

• prawa uczniowskie: ponad 17,3 proc. ankietowanych uczniów czuje się dyskryminowanych z uwagi na swoją dietę, a jedynie 6,5 proc. ma dostęp do ciepłego, wegańskiego posiłku w szkole;

• klimat: produkcja zwierzęca odpowiada za 12-17 proc. emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, a sektor hodowli zwierząt jest odpowiedzialny za 78 proc. utraty bioróżnorodności na lądzie;

• prawo życia w czystym środowisku: Protesty osób mieszkających w pobliżu ferm przemysłowych, zanieczyszczenie wody, gleby, powietrza – to tylko niektóre problemy związane z intensywną hodowlą zwierząt;

• prawa zwierząt – rocznie tylko w Polsce zabijamy ponad 1 300 000 000 zwierząt tzw. hodowlanych, nie licząc ryb i zwierząt morskich. Wiele osób młodych zauważa krzywdę zwierząt i wybiera współczucie i dietę roślinną.

Warzywa lub owoce w każdym posiłku

Jakich zmian oczekują autorki petycji? Proponowana jest zmiana § 2 ust. 2 rozporządzenia, która brzmi:

Środki spożywcze, o których mowa w ust. 1, dobiera się w taki sposób, aby:

1) na całodzienne żywienie składały się środki spożywcze pochodzące z różnych grup środków spożywczych;
2) posiłki (śniadanie, obiad, kolacja) zawierały produkty z następujących grup środków spożywczych: produkty zbożowe lub ziemniaki, warzywa lub owoce, mleko lub produkty mleczne lub napoje zastępujące mleko lub produkty zastępujące nabiał, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia, mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych i inne nasiona oraz tłuszcze;
3) zupy, sosy oraz potrawy sporządzane były z naturalnych składników, bez użycia koncentratów spożywczych, z wyłączeniem koncentratów z naturalnych składników;
4) od poniedziałku do piątku były podawane nie więcej niż dwie porcje potrawy smażonej, przy czym do smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%;
5) napoje przygotowywane na miejscu zawierały nie więcej niż 10 g cukrów w 250 ml produktu gotowego do spożycia;
6) każdego dnia były podawane:
a) co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych lub napojów zastępujących mleko lub produktów zastępujących nabiał, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia,
b) co najmniej jedna porcja z grupy mięso, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych,
c) warzywa lub owoce w każdym posiłku,
d) co najmniej jedna porcja produktów zbożowych w śniadaniu, obiedzie oraz kolacji;
7) w żywieniu całodziennym było podawane przynajmniej pięć porcji warzyw lub owoców;
8) co najmniej raz w tygodniu były podawane posiłki niezawierające produktów odzwierzęcych, poprzez które rozumie się posiłki, które nie zawierają żadnych produktów pochodzenia zwierzęcego.

Rozporządzenie podzielono na dwie części: pierwsza odnosi się do środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty, a druga, do środków spożywczych stosowanych w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty.

źródło: futurefood4climate.eu