Bylica – rodzaje, właściwości, zastosowanie, przepis

Bylica to rodzaj roślin, który liczy sobie kilkaset gatunków. W Polsce najliczniej występuje bylica pospolita, uznawana za chwast i potencjalny alergen. Roślinie nie brak jednak właściwości leczniczych, w tym działania przeciwzapalnego i żółciopędnego. W naszym kraju występuje również bylica piołun, której ziele pobudza apetyt, poprawia trawienie oraz przyspiesza gojenie się ran. Poznaj gatunki bylicy i ich zastosowanie. Sprawdź przepis na nalewkę na piołunie. 

Czym jest bylica?

Bylica (Artemisia L.) to roślina z rodziny astrowatych. Rodzaj bylica obejmuje ponad 500 gatunków, które występują głównie w Azji, Europie i Ameryce Północnej. W Polsce spotykanych jest jedynie 7 gatunków bylic, w tym bylica pospolita, bylica piołun i bylica estragon. Bylice to rośliny ozdobne, przyprawowe i lecznicze. Wykorzystuje się je w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym oraz w ziołolecznictwie. Niektórzy twierdzą, że łacińska nazwa bylicy Artemisia pochodzi od imienia greckiej postaci Artemidy – bogini lasów, gór i roślinności. Inne źródła podają, iż słowo Artemisia to nawiązanie do Artemizji II, królowej Karii, która panowała wraz z królem Mausolusem w połowie III w p.n.e. i zasłynęła ze swojej botanicznej pasji oraz zainteresowania medycyną. 

Bylice to rośliny jednoroczne, dwuroczne i wieloletnie. Dominują na terenach suchych i stepowych, rosną na niżu oraz w górach. Ich liście są zwykle aromatyczne i gorzkie. Jak wygląda bylica? Roślina ma wysoką, rozgałęzioną, prosto wzniesioną łodygę. Liście ułożone są skrętolegle, natomiast kwiaty są drobne i mają formę zwisających lub wzniesionych koszyczków. To dzięki nim oraz pierzastym liściom roślina ma dekoracyjny charakter i często sadzona jest w ogrodach.

Bylica – rodzaje

Do roślin z rodzaju Artemisia zaliczane są: 

• Bylica pospolita (Artemisia vulgaris L) – bylina osiąga wysokość 60-120 cm, ma zdrewniałą łodygę i charakterystyczny, balsamiczny zapach. A. vulgaris zawiera liczne związki: laktony seskwiterpenowe, flawonoidy, kumaryny, sterole, karotenoidy, witaminy, glikozydy cyjanogenne, olejki eteryczne. Ziele stymuluje wydzielanie soków trawiennych, dlatego stosowane jest przy braku apetytu, achlorchydii czy zapaleniu błony śluzowej żołądka. Bylicy pospolitej przypisuje się właściwości przeciwzapalne, hipolipemiczne, hepatoprotekcyjne, przeciwskurczowe, przeciwbólowe, przeciwnadciśnieniowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. 
• Bylica boże drzewko (Artemisia abrotanum L.) – półkrzew o delikatnych, pierzastych liściach. W medycynie tradycyjnej stosowany był w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych. Obecnie bylica ta wykorzystywana jest m.in. jako przyprawa o cytrynowym zapachu oraz jako składnik kosmetyków o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym. 
• Bylica piołun (Artemisia absinthium L.) – jedna z najbardziej znanych roślin z rodzaju bylica. Nazywana jest też psią rutą, bielicą piołun. Jest to wieloletnia roślina o szaro-zielonych liściach pokrytych włoskami i żółtych kwiatach. Występuje w Europie, na Bliskim Wschodzie, Afryce Północnej, Azji. Roślinie przypisuje się właściwości przeciwpasożytnicze, antyalergiczne, przeciwzakrzepowe. Bylica piołun stosowana jest w leczeniu problemów żołądkowo-jelitowych i niestrawności. Naziemne części rośliny są surowcem dodawanym do suplementów diety i preparatów stosowanych przy problemach gastrycznych. Na bazie ziela piołunu produkuje się absynt – wysokoprocentowy napój alkoholowy. 
• Bylica estragon (Artemisia dracunculus L.) – z wyglądu przypomina bylicę piołun. Ma cienkie, wzniesione ku górze liście o zaostrzonych końcach. W zielu estragonu znajdują się olejki eteryczne, flawonoidy, karotenoidy, garbniki i kumaryny. Estragon stosowany jest jako przyprawa do drobiu, ryb, zup i sosów. Ma lekko gorzki smak przypominający anyż. Wśród właściwości leczniczych bylicy estragon warto wymienić działanie uspokajające, żółciopędne i moczopędne. 
• Bylica roczna (Artemisia annua) – roślina o delikatnym, słodkim zapachu wydzielanym przez liście. Zwie się ją też słodkim piołunem. W medycynie chińskiej A. annua stosuje się w leczeniu gorączki. Z bylicy rocznej produkuje się leki przeciwmalaryczne. Roślina posiada właściwości przeciwgorączkowe, antyseptyczne, przeciwskurczowe, pobudzające. Z bylicy rocznej można robić nalewki o działaniu uspokajającym. Obecnie prowadzone są badania nad skutecznością bylicy w leczeniu nowotworu piersi i zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV). 

Do mniej powszechnych bylic należą: 

• Bylica dwuletnia (Artemisia biennis) – sproszkowane liście A. biennis stosowane są jako przyprawa, a w medycynie ludowej jako środek antyseptyczny. 
• Bylica drzewkowata (Artemisia arborescens L) – to roślina o szarozielonych lub srebrnych liściach. Osiąga 1 metr wysokości. Rośnie na obszarze śródziemnomorskim. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwskurczowe. 
• Bylica argyi (Artemisia argyi)  – inaczej bylica chińska. Jest to roślina z pełzającym kłączem. Pochodzi z Japonii, Chin i Rosji. Medycyna alternatywna wykorzystuje ją do leczenia chorób wątroby, śledziony i nerek. 
• Bylica polna (Artemisia campestris L.) – wieloletnia roślina zielna znana ze swoich właściwości przeciwzapalnych, przeciwreumatycznych i przeciwdrobnoustrojowych. 
• Bylica miotłowa (Artemisia scoparia) – jednoroczne zioło rozpowszechnione szczególnie w południowo-zachodniej Azji i Europie Środkowej. Roślina ceniona jest ze względu na obecność fitotoksyn i olejków eterycznych. Działa przeciwbakteryjnie, antyseptycznie, żółciopędnie, moczopędnie, przeczyszczająco. Stosuje się ją w zapaleniu wątroby i chorobach pęcherzyka żółciowego. 

Właściwości i zastosowanie bylicy

Bylice to z jednej strony pospolite chwasty, z drugiej rośliny lecznicze o cennych właściwościach. Pyłek bylicy to jedna z najczęstszych przyczyn reakcji alergicznych prowadzących do nieżytu nosa i astmy. Najbardziej nasilone objawy uczulenia na bylicę występują pod koniec lipca i do połowy sierpnia, kiedy to przypada szczyt pylenia bylicy. 

Bylice to nie tylko rośliny alergizujące, ale i cenne zioła. W bylicy rocznej występuje artemizyna – substancja o udowodnionym działaniu przeciwmalarycznym i antyoksydacyjnym. Ponadto w zielu znajdują się olejki eteryczne odstraszające owady. Bylice od wieków wykorzystywane były w medycynie ludowej. Doceniono ich właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze. Bylica pospolita, estragon i bylica piołun do dziś sprawdzają się w kuchni jako przyprawy. 

Dla kogo wskazana jest bylica? Napary z bylicy piołun mogą być stosowane jako naturalna metoda leczenia niestrawności, braku apetytu, nieżytu żołądka, zgagi, wzdęć i uczucia ciężkości. Wyciągiem z piołunu poleca się przemywać cerę, szczególnie w przypadku skóry tłustej i trądzikowej. Płukankę z piołunu zaleca się w przypadku włosów przetłuszczających się. Popularna jest również nalewka z piołunu o działaniu przeciwpasożytniczym, przeciwbólowym, przeciwreumatycznym i przeciwzapalnym. 

Bylica – przepis na nalewkę na piołunie

Do przygotowania nalewki z piołunu potrzebna będzie szklanka ususzonego ziela piołunu i 1 litr 40% wódki. Nalewkę przygotujesz w dwóch prostych krokach: 

1. Ziele piołunu należy zalać alkoholem i odstawić na 1-2 tygodnie. 
2. Po upłynięciu wymaganego czasu nalewkę należy odcedzić i przelać do butelki. 

Nalewkę zaleca się pić jedynie w niewielkich ilościach, do 3 razy dziennie po jednej łyżeczce.  

Źródła:

1. Manisha Nigam i wsp., Bioactive Compounds and Health Benefits of Artemisia Species. Natural Product Communications July 2019: 1–17. 
2. Halina Ekiert  i wsp. Significance of Artemisia vulgaris L. (Common Mugwort) in the History of Medicine and Its Possible Contemporary Applications Substantiated by Phytochemical and Pharmacological Studies. Molecules 2020, 25, 4415.