Obalamy mity dietetyczne. Cała prawda o zdrowym odżywianiu

Błędne przekonania na temat diety to niepoparte żadnymi dowodami naukowymi informacje, w które wciąż wierzy wiele osób. Niestety nie wszystkie „nowinki” dietetyczne są nieszkodliwe, przez co stosowanie się do niektórych może prowadzić do problemów zdrowotnych. Poniżej przedstawiamy największe mity dietetyczne, o których warto wiedzieć. Sprawdź, jakie są fakty! 

Skąd biorą się mity o zdrowym odżywianiu?

Zdrowe odżywianie to jeden z tych tematów, który budzi ogromne zainteresowanie u wielu osób. Powód jest prosty – żywienie to ważny aspekt życia, na który można mieć wpływ i dzięki właściwym działaniom ustrzec się przed rozwojem niektórych chorób. Dietetyka jest prężnie rozwijającą się dziedziną nauki, obfitującą w nowe doniesienia i odkrycia. Nic więc dziwnego, że przybywa kolejnych informacji, choć nie wszystkie z nich są prawdziwe. 

Ze względu na wiele sprzecznych komunikatów, łatwo pogubić się w tym, co jest faktem, a co mitem. Niektóre hipotezy z czasem nie potwierdzają się i trzeba je odrzucić, inne wymagają dalszych badań, by uznać je za wiarygodne. Różne dietetyczne mity powielane są przez znane osoby: influencerów i coachów, a także przez osoby, które powinny być autorytetami w branży, jak lekarze i dietetycy. Nieprawdziwe informacje przekazują nam reklamy, a nawet książki trafiające do sprzedaży bez uprzedniej weryfikacji. 

Największe mity dietetyczne

Jeśli zastanawiasz się, jakie są najczęstsze mity o zdrowym odżywianiu, poniżej przedstawiamy niektóre z nich. 

Dieta zakwasza organizm 

Zwolennicy teorii odkwaszania organizmu zapewniają, że nieodpowiednia dieta może znacząco obniżać pH płynów ustrojowych i tym samym zakwaszać organizm, co wiąże się z rozwojem wielu chorób. Badania naukowe jasno wskazują, iż to, co jemy, ma minimalny wpływ na pH krwi i zmienia je jedynie o 0,01 do 0,02 jednostek. Dane produkty spożywcze rzeczywiście mają działanie kwasotwórcze (m.in. jaja, mięso, sery, mleko) lub alkalizujące (np. owoce i warzywa, kawa, miód), ale organizm ludzki jest wyposażony w mechanizmy kompensacyjne umożliwiające zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej. 

Gluten jest niezdrowy, więc trzeba wykluczyć go z diety

W ostatnich latach modna stała się dieta bezglutenowa, której stosowanie jakoby miało przynosić korzyści dla wszystkich. Gluten, czyli białko zawarte w ziarnach zbóż nie jest szkodliwy dla osób zdrowych. Niekorzystny efekt wywołuje jedynie u osób z celiakią, alergią na gluten i nieceliakalną nadwrażliwością na gluten. 

Eliminacja glutenu u osób chorujących na te schorzenia poprawia kondycję jelit i zapobiega wystąpieniu objawów chorobowych. U osób bez nietolerancji glutenu dieta eliminująca ten składnik nie znajduje uzasadnienia. Dieta bezglutenowa nie jest łatwa do zbilansowania i rezygnowanie z produktów glutenowych „na wszelki wypadek” może mieć negatywne skutki w postaci niedoborów witamin i pierwiastków (m.in. wit. B1, B12, wapnia, magnezu, żelaza). 

Produkty light są zdrowsze i jedząc je szybciej schudniesz

Produkty typu „light” i „fit” reklamowane są jako idealny element diety odchudzającej. Do tego typu żywności zalicza się m.in. płatki śniadaniowe, jogurty, sery twarogowe, słodycze i napoje gazowane. Zawierają one mniej tłuszczu lub cukru, a więc i mniej kalorii w porównaniu do swoich tradycyjnych odpowiedników. Taki zabieg produkcyjny wpływa jednak na walory smakowe produktu, przez co usunięte składniki są zastępowane zamiennikami, np. słodzikami. 

Redukcja zawartości tłuszczu w produktach nabiałowych zmniejsza ilość dostępnych witamin A, D, E i K. Ponadto dodatek sztucznych substancji może wiązać się z wystąpieniem dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Samo jedzenie produktów typu light nie wpłynie na spadek masy ciała, jeśli nie wystąpi deficyt kaloryczny. 

Kawa szkodzi zdrowiu

Co jakiś czas pojawiają się nowe doniesienia na temat kawy i jej wpływu na zdrowie. Z najnowszych badań wynika, że picie 3-5 filiżanek kawy działa korzystnie na organizm i zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Spożywanie tego napoju może ustrzec przed pojawieniem się niektórych chorób nowotworowych i neurologicznych. Z drugiej strony nadmiar kawy jest niewskazany ze względu na znajdującą się w niej kofeinę. Kobiety w ciąży nie powinny sięgać po więcej niż 2 filiżanki na dobę – dawki większe niż 200 mg kofeiny/dzień mogą zwiększać ryzyko poronienia oraz urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową. 

Ziemniaki, chleb i makaron tuczą

Jakiś czas temu ziemniaki, podobnie jak chleb czy makaron zyskały złą sławę jako produkty wysokokaloryczne, przez co wiele osób wykluczyło je z diety. Wszystkie te produkty są źródłem węglowodanów złożonych. W 100 gramach ziemniaków znajduje się ok. 75 kcal, 2 kromki chleba pełnoziarnistego (70 g) dostarczają 160 kcal, a szklanka ugotowanego makaronu (120 g) to 175 kcal. 

Ziemniaki, chleb czy makaron same w sobie nie są tuczące, ale często podaje się je z kalorycznymi sosami, co zwiększa wartość energetyczną całej potrawy. Jeśli chcesz zmniejszyć ilość kalorii dostarczanych z tymi produktami, nie smaż ziemniaków, lecz podawaj je w wersji gotowanej lub pieczonej, makaron gotuj al dente, a chleb kupuj pełnoziarnisty. Nie ma potrzeby rezygnować z tej grupy produktów, ponieważ dostarczają cennych składników odżywczych, w tym witamin z grupy B, witaminy C, cynku, żelaza czy magnezu. 

Bibliografia: 

1. Chałupnik A., Borkowska A.,, Sobstyl A., Chilimoniuk Z., Dobosz M., Sobolewska P., Piecewicz-Szczęsna H, The impact of coffee on human health, Journal of Education Health and Sport 2019, 9(8):563-571. 
2. Kargulewicz A, Dieta bezglutenowa – kiedy jej stosowanie ma sens?, Lekarz POZ 2020, 5, 286-289. 
3. Rybicka I., Gliszczyńska-Świgło A., Niedobory składników odżywczych w diecie bezglutenowej, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2016, 97(3), 183–186.