Olejek eukaliptusowy – właściwości i zastosowanie

Olejek eukaliptusowy kojarzy się nam przede wszystkim z odświeżającym zapachem past do zębów i orzeźwiającymi cukierkami. Tymczasem ta cenna substancja to źródło właściwości leczniczych – przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych i przeciwutleniających. Olejek eukaliptusowy pomaga w infekcjach dróg oddechowych, bólach reumatycznych czy stanach zapalnych skóry. Sprawdź, do czego jeszcze możesz wykorzystać olejek eukaliptusowy i jak go stosować.

Co to jest olejek eukaliptusowy?

Olejek eukaliptusowy jest otrzymywany z eukaliptusa gałkowego ( łac. (Eucalyptus globulus Lab). Eukaliptus to rodzaj wiecznie zielonego drzewa/ krzewu, który posiada około 700 gatunków, choć tylko z nielicznych pozyskuje się olejek. Po raz pierwszy natrafili na niego francuscy badacze w Tasmani w roku 1792. Eukaliptus pierwotnie pochodzi z Australii,  obecnie można spotkać go w Indonezji, Nowej Zelandii, Indiach, Brazylii, Hiszpanii, Portugalii, Chinach i Południowej Afryce. Substratem, z którego pozyskuje się olejek na drodze destylacji są liście i gałązki eukaliptusa. Olejek wykorzystywany jest w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i żywnościowym.

Olejek eukaliptusowy to oleista, niezbyt gęsta, bezbarwna lub zielonkawa ciecz o charakterystycznym smaku oraz silnym, orzeźwiającym zapachu. W składzie olejku pierwsze miejsce (70-80% zawartości) zajmuje eukaliptol (1,8-cyneol), ponadto znajdziemy w nim monoterpeny i seskwiterpeny ( pinen, kamfen, terpineol) oraz alkohole: etylowy, amylowy i izoamylowy. Olejek jest bogatym źródłem związków fitochemicznych, takich jak flawonoidy, alkaloidy, garbniki i propanoidy, pozyskiwanych z liści, łodygi i korzenia rośliny.

Olejek eukaliptusowy – właściwości lecznicze

W starożytności rdzenni mieszkańcy używali eukaliptus zarówno jako lekarstwo, jak i jako pożywienie. W medycynie ludowej stosowano go w leczeniu zapalenia pęcherza, cukrzycy, nieżytu żołądka, chorób nerek, malarii, ranach i owrzodzeniach skóry, a także jako środek wykrztuśny przy objawowym leczeniu stanów zapalnych dróg oddechowych. W południowej Europie olejek był używany przeciw gorączce, nerwobólom, astmie i gruźlicy płuc.

Obecnie roślina ta jest wykorzystywana w leśnictwie (pozyskuje się z niej drewno, paliwo i masę papierniczą) oraz jako źródło olejków eterycznych. Olejek eukaliptusowy posiada potwierdzone badaniami działanie:

• przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i dezynfekujące. Badania wykazały umiarkowane działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko Salmonella enteritidis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus oraz Listeria monocytogenes;
• przeciwzapalne;
• przeciwutleniające;
• wykrztuśne i pobudzające system odpornościowy: olejek wykorzystuje się w leczeniu zakażeń górnych dróg oddechowych (grypy, zapalenia zatok obocznych nosa, krtani i gardła). Olejek eukaliptusowy rozkurcza oskrzela, upłynnia zalegającą wydzielinę śluzową oraz udrażnia zatoki nosa;
• przeciwbólowe – olejek stosuje się w reumatyzmie, artretyzmie i bólu mięśni.

Jak stosować olejek eukaliptusowy?

Olejek eteryczny można wykorzystać na wiele sposobów. Bardzo często stosowany jest do inhalacji oskrzeli (działanie wykrztuśne). Znajdziemy go w preparatach przeciwtrądzikowych (działanie antybakteryjne) oraz w płynach do płukania jamy ustnej i pastach do zębów (działanie odświeżające).

Na co pomaga olejek eukaliptusowy? Przede wszystkim działa korzystnie na choroby skórne: kąpiele z dodatkiem olejku są polecane dla osób z trądzikiem, figówką, łuszczycą, liszajami i grzybicą. Często dodawany jest do olejków do masażu lub kominków zapachowych, ponieważ działa odprężająco, uspokajająco, łagodzi bóle reumatyczne oraz redukuje zmęczenie.

Jak używać olejku?

• Olejek eukaliptusowy w aromaterapii jest stosowany na przeziębienie, grypę, kaszel i katar (rozpuścić 4 krople), bezsenność i bóle głowy (rozpuścić 1 kroplę).
• Dodaje się go do olejków do masażu – producenci zalecają aby olejek do masażu wykonać w proporcji 3-5 kropli olejku eukaliptusowego i 12 kropli olejku nośnikowego. Masaż takim olejkiem działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, jest polecany w nerwobólach. Działa także pobudzająco, pomagając przy depresji i niskim ciśnieniu.
• Może być używany do kąpieli  – należy wymieszać 5 kropli olejku eterycznego z 10-15 kroplami olejku nośnikowego, wlać do wanny i rozprowadzić po całej powierzchni wody.
• Olejek eukaliptusowy do doskonały repelent. Badania wykazały, że wraz z olejkiem melisowym i rozmarynowym, olejek eukaliptusowy wykazywał największą skuteczność przeciw komarom. Olejek ten może być stosowany w odstraszaniu wszy, pcheł i innych owadów

W przemyśle spożywczym olejek eukaliptusowy używany jest do produkcji słodyczy i napoi – orzeźwiających cukierków oraz gum do żucia. W przemyśle kosmetycznym wykorzystuje się go do produkcji perfum.

Olejek eukaliptusowy – przeciwwskazania

Olejek eukaliptusowy, tak jak każdy olejek eteryczny może być stosowany jedynie rozcieńczony. W innym przypadku może zadziałać na skórę drażniąco. Olejku eukaliptusowego nie należy stosować u dzieci poniżej 6 roku życia oraz chorych na epilepsję i nadciśnienie. Należy unikać kontaktu substancji z oczami. Przypadkowe spożycie olejku może prowadzić do kaszlu, wymiotów, a nawet utraty przytomności.

Bibliografia:

[1] M. G. Vecchio, C. Loganes, and C. Minto, “Beneficial and Healthy Properties of Eucalyptus Plants: A Great Potential Use”, Open Agric. J., vol. 10, no. 1, pp. 52–57, Sep. 2016, doi: 10.2174/1874331501610010052.

[2] A. Kędzia, M. Ziółkowska-Klinkosz, B. Kochańska, A. Kusiak, A. Wojtaszek-Słomińska, and A. W. Kędzia, “Aktywność przeciwgrzybicza olejku ekaliptusowego (Oleum eucalypti)”, Postępy Fitoter., 2014.

[3] Anna Kędzia and Andrzej W. Kędzia, “Działanie in vitro olejku eukaliptusowego (Oleum Eucalypti) na bakterie mikroaerofilne”, Post Fitoter, vol. 18, no. 4, pp. 267–271, 2017.

[4] M. Adaszyńska and M. Swarcewicz, “Olejki eteryczne jako substancje aktywne lub konserwanty w kosmetykach”, Wiadomości Chem., vol. 66, 2012.