Zanim podasz dziecku zamiennik cukru… Dietetyczka ostrzega, by uważać z substancjami słodzącymi, które pozornie uważane są za zdrowsze

Twoje dziecko, szczególnie malutkie, nie potrzebuje cukru. Możliwe, że doskonale zdajesz sobie z tego sprawę, więc sięgasz po zamienniki cukru: miód, syrop klonowy, ksylitol, syrop z agawy, cukier kokosowy. Czy słusznie? Hello Zdrowie razem z dietetykiem przygląda się popularnym zamiennikom cukru.

Wnioski analityków Narodowego Funduszu Zdrowia płynące z raportu „Cukier, otyłość – konsekwencje”, mówiąc łagodnie, nie są optymistyczne. Przeciętny Polak spożywa o prawie 11,8 kg więcej cukru przetworzonego w ciągu roku niż 10 lat temu. Dane dotyczące polskich dzieci i młodzieży do 20. roku życia są szczególnie niepokojące: 44 proc. chłopców i 25 proc. dziewcząt ma nadwagę, natomiast otyłość dotyczy 13 proc. chłopców i 5 proc. dziewcząt.

Cukier sprzyja tyciu, co z kolei przekłada się bezpośrednio na zachorowalność na cukrzycę typu 2. Ministerstwo Zdrowia, które zaprezentowało raport podczas konferencji w lutym, zwróciło uwagę, że z nadwagą związane są także inne schorzenia, np. choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, bezdech senny, nadciśnienie tętnicze. W 2017 roku zrealizowano dwukrotnie więcej recept na leki stosowane w nadciśnieniu u dzieci niż w roku 2012.

Agata Stróżyk, dietetyk i specjalista ds. informacji medycznej, Medicover Polska zauważa, że – jak wynika z szacunków – nawet 75 proc. dzieci poniżej 1. roku życia spożywa nadmierną ilość cukrów. Tymczasem ograniczenie cukru w diecie dziecka służy zapobiegnięciu próchnicy zębów i otyłości, a także ma na celu kształtowanie zdrowych preferencji żywieniowych – teraz, jak i w przyszłości. Jest to szczególnie ważne u niemowląt oraz u dzieci z nadwagą bądź otyłością.

Normy spożycia cukru w diecie dziecka

Ile cukru w diecie dziecka jest okej? Jak najmniej. Najlepiej w ogóle, choć cukier ukryty jest w wielu produktach spożywczych. – Zaleca się ograniczenie wolnych cukrów w diecie dziecka do około 5 proc. u dzieci poniżej 2. roku życia, co daje ok. 3,5–7 łyżeczek cukru dziennie dla dziewcząt i ok. 4–9 łyżeczek dla chłopców, a u młodszych dzieci spożycie powinno być jeszcze mniejsze – tłumaczy Agata Stróżyk.

Wolne cukry to te dodawane do jedzenia i napojów przez producenta bądź kucharza oraz naturalnie występujące w miodzie, syropach oraz sokach owocowych. Nie dotyczy to cukru, który występuje naturalnie w świeżych, mrożonych lub suszonych owocach oraz laktozy naturalnie występującej w mleku i niesłodzonych produktach mlecznych.

Nasza ekspertka wyjaśnia, w jakiś sposób ograniczyć ilość cukru w diecie malucha. Zacznijmy od tego, co dziecko pije.

• Napoje słodzone zastąp wodą (niskozmineralizowaną, niesłodzoną, niskosodową, niskosiarczanową), która po 6. miesiącu życia jest podstawą w zaspokajaniu pragnienia.
• Zamiast podawać dziecku soki owocowe, lepiej zachęcać je do spożywania świeżych owoców i warzyw.
• Niemowlętom nie podawaj soków. Dzieci powyżej 12. miesiąca życia mogą pić sok, ale wyłącznie 100-procentowy, przecierowy, bez dodatku cukru, pasteryzowany lub przygotowany przez rodzica – maksymalnie ok. pół szklanki do 3. roku życia.
• Sok nie powinien być spożywany z butelki i nie przed snem lub w nocy (profilaktyka próchnicy zębów).

Co jeszcze mogą zrobić rodzice? – Warto czytać etykiety, np. wybierając płatki śniadaniowe. Kupuj produkty bez dodatku cukru i syropu glukozowo-fruktozowego. Zamiast słodyczy podawaj swojemu dziecku orzechy, owoce suszone albo sałatkę lub jogurt ze świeżymi owocami. Unikaj słodzonych napojów i koktajli mlecznych – dostarczają sporo wolnych cukrów i energii. Zamiast tego wybierz jogurt naturalny i dodaj do niego świeże borówki, pokrojonego banana lub maliny – podpowiada Agata Stróżyk.

Przegląd popularnych zamienników cukrów

W ostatnim czasie mamy prawdziwe zatrzęsienie zamienników cukrów. Rodzice chętnie po nie sięgają, przygotowując domowe ciasta czy desery. Jednak stosując je, należy zachować rozwagę. Przyglądamy się zamiennikom stołowego cukru razem z dietetyk Agatą Stróżyk.

Miód i syropy (klonowy, z agawy, daktylowy)

Z podawaniem dziecku miodu należy poczekać do ukończenia 12. miesiąca życia ze względu na ryzyko botulizmu dziecięcego związanego z możliwym występowaniem w miodzie przetrwalników Clostridium botulinum. Starsze dzieci mogą bezpiecznie sięgać po miód.

Miód, podobnie jak syropy na bazie cukru (w tym syrop z agawy, daktylowy czy klonowy) powinny zostać ograniczone w diecie dziecka zgodnie z wspomnianymi wcześniej rekomendacjami ekspertów.

Cukier brzozowy (ksylitol)

 U dzieci z grupy umiarkowanego i zwiększonego ryzyka próchnicy przyjmowanie ok. 3–8 g ksylitolu w kilku dawkach w ciągu dnia (powyżej 4. roku życia jako guma do żucia, miętówki lub tabletki) jest zalecane przez Amerykańską Akademię Stomatologii Dziecięcej (2014) jako metoda zapobiegania próchnicy z uwagi na jego właściwości przeciwbakteryjne. Nie należy przekraczać 8 g ksylitolu na dobę, ponieważ może działać przeczyszczająco. Ksylitol, poza tą grupą dzieci i poza tymi produktami, spożywanymi w określonej dawce w ciągu dnia, powinien być traktowany jak pozostałe słodziki.

Słodziki

Słodziki (np. aspartam, stewia) nie są zalecane w diecie niemowląt i młodszych dzieci ze względu na brak wystarczających danych dotyczących ich długofalowego wpływu na zdrowie maluchów, a zwłaszcza na kontrolę masy ciała.

Cukier kokosowy

Według Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego osoby z cukrzycą typu 2 powinny traktować cukier kokosowy jak każdy inny cukier dodany. Mimo że cukier kokosowy ma niski indeks glikemiczny, zawiera witaminy z grupy B oraz potas, łyżeczka dostarcza około 15 kcal energii i 4 g cukru. U dzieci powinno się traktować go jako wolny cukier i ograniczać zgodnie z wspomnianymi zaleceniami ekspertów.

Dietetyk Agata Stróżyk sumuje: – Produkty zawierające wolne cukry powinny być spożywane jako element posiłku, a nie przekąska. Niewłaściwy sposób odżywiania dziecka, w tym częste przekąski zawierające produkty słodzone, popijanie napojów słodzonych wielokrotnie w ciągu dnia lub zaspokajanie pragnienia słodkimi napojami w nocy sprzyjają próchnicy zębów. Cukry dodane nie stanowią niezbędnego elementu diety, a dostarczają sporej ilości energii, zwykle bez wartości odżywczej. Co więcej, ich wysokie spożycie może ograniczać sięganie przez dzieci po bardziej wartościowe produkty – np. po wypiciu napoju owocowego dziecko może już nie mieć ochoty na świeży owoc.